پژوهش های ایران شناسی

فایل کلی مقالات

دوره 13، شماره 2 ، شهریور 1402، صفحه 1-122

https://doi.org/10.22059/jis.2023.94261

چکیده

بیشتر

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

بازخوانی آراء اندیشمندان مسلمان در سیاستگذاری عمومی معماری ایرانی اسلامی؛ مورد مطالعه فارابی

مجید احمد پور

دوره 13، شماره 2 ، شهریور 1402، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22059/jis.2023.354007.1178

چکیده

تحقیق حاضر درصدد «بازخوانی آراء اندیشمندان مسلمان معطوف به سیاستگذاری عمومی حوزه معماری ایرانی اسلامی با تاکید بر منظومه فکری فارابی» به عنوان اندیشمند برجسته مسلمان است. سئوال اصلی آن است که «آراء اندیشمندان مسلمان به طور عام و فارابی به طور خاص، چه ظرفیتی را برای صورتبندی سیاستگذاری عمومی عرصه معماری اسلامی ایرانی در ... بیشتر تحقیق حاضر درصدد «بازخوانی آراء اندیشمندان مسلمان معطوف به سیاستگذاری عمومی حوزه معماری ایرانی اسلامی با تاکید بر منظومه فکری فارابی» به عنوان اندیشمند برجسته مسلمان است. سئوال اصلی آن است که «آراء اندیشمندان مسلمان به طور عام و فارابی به طور خاص، چه ظرفیتی را برای صورتبندی سیاستگذاری عمومی عرصه معماری اسلامی ایرانی در اختیار مجموعه حکمرانی کشور قرار می‏دهد؟» برای پاسخ به این سئوال، با استفاده از «روش تحلیل محتوای اسنادی» به آراء این دست از اندیشمندان مراجعه و پاسخ‏های آنها دسته‏بندی و ارائه می‏گردد. یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد که از منظر اندیشمندان مسلمان به جهت تؤامانی نظر و عمل در مواجهه تدبیری با مسائل حیات جمعی، ضروری می‏نماید سیاستگذاری عمومی به مثابه ابزار تدبیرگر حکمرانی جامعه بر ظرفیت‏های معرفتی ناظر به واقعیت زیست انسانی بنا گردد که ثمره آن سوق دادن حیات جمعی به سوی نمونه ایده‏آل مبتنی بر نظام ارزشی باشد. خطوط کلی افق جایگزین برای نظریه‏های سیاستگذارانه حوزه معماری در جامعه ایرانی از برآیندهای چنین آرائی محسوب می‏گردد؛ لذا شکل گیری فهم صحیح از مسئله در بافتی از نظر و عمل، نگرش یکپارچه و کلان به معماری اسلامی-ایرانی، پشتیبانی و حمایت در اجرای سیاست‏های عمومی و نظارت بر اجرای صحیح را می‏توان از اهم ظرافیت‏های اندیشه‏ای اندیشمندان مسلمان برای صورتبندی سیاستگذاری عمومی در عرصه معماری اسلامی- ایرانی تلقی کرد.

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

تعامل ادبیات و توسعۀ فضای جغرافیایی (مطالعۀ موردی دورۀ محمود غزنوی، قرن پنجم هجری)

فاطمه معنوی؛ حسین دانا؛ افشین متقی

دوره 13، شماره 2 ، شهریور 1402، صفحه 15-35

https://doi.org/10.22059/jis.2022.339522.1094

چکیده

سیر مضامین ادبی در دوره‌های مختلف شعر فارسی نشان می‌‌دهد رابطۀ ادبیات و جامعه، رابطه‌‌‌‌ای اجتناب‌‌ناپذیر است؛ برای نمونه، بازتاب مسائل ژئوپلیتیکیِ متأثر از عصبیت‌‌های فردی و دینیِ برخاسته از ضرورت‌‌های سیاسی و حکومتیِ زمانه در جهت منافع خلفا و پادشاهان مستبد حاکم بر ایرانِ بعد از اسلام نشان می‌‌دهد که شاعران درباری در ... بیشتر سیر مضامین ادبی در دوره‌های مختلف شعر فارسی نشان می‌‌دهد رابطۀ ادبیات و جامعه، رابطه‌‌‌‌ای اجتناب‌‌ناپذیر است؛ برای نمونه، بازتاب مسائل ژئوپلیتیکیِ متأثر از عصبیت‌‌های فردی و دینیِ برخاسته از ضرورت‌‌های سیاسی و حکومتیِ زمانه در جهت منافع خلفا و پادشاهان مستبد حاکم بر ایرانِ بعد از اسلام نشان می‌‌دهد که شاعران درباری در مقام یکی از رسانه‌‌های مهم تبلیغی جامعه، در جهتِ تقویت منافع جریان‌‌های سیاسی و مذهبی حاکم، مضامین همسو با گفتمان‌‌های ابلاغ‌شده را ترویج کرده‌اند؛ از جملۀ این مضامین، تشویق پادشاهان به کشورگشایی و حمله به دیگر سرزمین‌‌ها به بهانۀ گسترش اسلام و جاودانگی نام پادشاهان در صفحات تاریخ بوده‌‌است که در نتیجه، فضای جغرافیایی و به تبع آن، انباشت سرمایه را برای حاکمان وقت به ارمغان می‌‌آورده‌است. با نظر به اهمیت موضوع از لحاظ سیاسی، جغرافیایی، اجتماعی و تجلی آن در نحوۀ تفکر شاعران دورۀ غزنوی، بر آن شدیم تا این مسئله را از دیدگاه فرخی و عنصری و ناصرخسرو که اشعار درخور توجهی دربارۀ موضوع گسترش ارضی برای حاکمان دورۀ خویش داشته‌اند، بررسی کنیم و در مقام نتیجه‌‌گیری نشان دهیم که براساس روحِ زمانۀ ایران عصر غزنوی، شاعران با دیدگاه‌‌های ایدئولوژیک و با توجه به هم‌راستا بودن مضامین گسترش ارضی و متملقانۀ ایشان با عملکرد و سیاست‌های توسعۀ ارضی سلطان، بر راهبرد سلطان برای رسیدن به اهدافش مؤثر واقع شده و چه‌بسا توانسته باشند گام‌‌های مهمی در جهت تفکرِ گسترش ارضی از حیث سیاسی و عقیدتی بردارند‌‌ و با تشویق‌های متملقانۀ خود، پادشاه وقت را در کشور‌‌گشایی‌‌ها و توسعۀ ارضی از زوایای مختلف روحی و روانی یاریگر باشند.

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

ساختار ارتباط کلامی جامعۀ امروزی ایران

حمید خانیان

دوره 13، شماره 2 ، شهریور 1402، صفحه 37-52

https://doi.org/10.22059/jis.2022.342191.1118

چکیده

ارتباط مؤثر و مفید نیازمند بیانی است که ساختاری مناسب داشته باشد، به‌گونه‌‌ای‌که حیثیت مشارکان را تهدید نکند، اما در پاره‌‌ای از تبادلات کلامی امروزی جامعۀ ما، ساخت‌‌هایی ملاحظه می‌‌شود که گوینده، آگاهانه یا ناآگاهانه، با پایین آوردن سطح خود و تهدید حیثیتش، بیش از حد سطح مخاطب را بالا می‌‌برد. در مقالۀ حاضر که به روش توصیفی ... بیشتر

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

بررسی مولفه ‏های ماهیتی و تاریخی پیدایش و گسترش ایران‏شناسی ملی

محمد کشاورز

دوره 13، شماره 2 ، شهریور 1402، صفحه 53-73

https://doi.org/10.22059/jis.2022.344547.1121

چکیده

به مجموعه مطالعات درباره ایران، به ویژه مطالعات تاریخی، ادبی، فرهنگی، جغرافیایی و زبانی ایران‏شناسی می‏گویند. علمی که قدمتی چهار سده‏ای دارد و واضع آن غربی‏ها بوده‏اند. ایران‏شناسی در این چهار قرن از تاسیس اولین مدارس آموزش زبان در کشورهایی مانند فرانسه و انگلیس تا تاسیس رشته ایران‏شناسی در دانشگاه‏های مطرح دنیا تحولات ... بیشتر به مجموعه مطالعات درباره ایران، به ویژه مطالعات تاریخی، ادبی، فرهنگی، جغرافیایی و زبانی ایران‏شناسی می‏گویند. علمی که قدمتی چهار سده‏ای دارد و واضع آن غربی‏ها بوده‏اند. ایران‏شناسی در این چهار قرن از تاسیس اولین مدارس آموزش زبان در کشورهایی مانند فرانسه و انگلیس تا تاسیس رشته ایران‏شناسی در دانشگاه‏های مطرح دنیا تحولات عظیمی را پشت سر گذاشته است. در قرن بیستم میلادی برخی از ایرانیان نیز به دلیل رفت و آمد به اروپا و مشاهده روش کار خاورشناسان و ایران‏شناسان، وارد عرصه ایران‏شناسی شدند و انحصار ایران‏شناسی غربیان را در هم شکستند. این پژوهش با روش تحقیق تاریخی و رویکرد توصیفی – تحلیلی در صدد پاسخ دادن به این سوال است که فرایند شکل‏گیری و پیدایش ایران‏شناسی ملی چگونه بوده است؟ دستاوردهای این پژوهش نشان می‏دهد که از سویی سواد ناکافی ایرانشناسان غربی، پروژه ایران‏شناسی نفوذ و بیان مغرضانه نتایج تحقیقات توسط خاورشناسان و ایران‏شناسان و از سویی دیگر، ارایه علمی به دور از تعصب و جانب‌نگری توسط پژوهشگران ایرانی، خود‏شناسی در مقابل دیگرشناسی، شناساندن ظرفیت‏ های فرهنگی و تاریخی ایران به سراسر دنیا، علاقه پژوهشگران به تحقیق درباره ایران و حمایت دولت از پژوهش‏های ایران‏شناسی سبب شکل‏ گیری «ایران‏شناسی ملی» در قرن معاصر شده است. پژوهشگرانی چون علامه قزوینی و پورداود، به عنوان اولین ایران‏شناسان ملی، گام‏های بسیار مهمی در ترویج علم ایران‏شناسی برداشتند و افرادی چون عباس اقبال، مجتبی مینوی، ایرج افشار و ... ادامه‏دهنده راه آنان بودند. تاسیس کتابخانه پهلوی در دهه 1340ش، نقطه عطفی در مطالعات ایران‏شناسی محسوب می‏ شود. ارتباط و همکاری با مراکز ایران‏شناسی و خاورشناسی، همکاری با ایران‏شناسان دنیا، تشکیل آرشیو و کتابخانه مخصوص ایران‏شناسی، سازماندهی کنگره‏های جهانی ایران‏شناسی، پیگیری اطلاعات و انتشارات مراکز جهانی مربوط به فرهنگ ایران و انجام خدماتی درباره فرهنگ و تمدن ایران مانند: تشکیل مراکز جدید ایران‏شناسی، تدریس زبان فارسی در دانشگاه‏های جهان و انتشار مجلات ایران‏شناسی از مهمترین وظایف ایران‏شناسانه این کتابخانه بود. مسئولان کتابخانه به دنبال تعیین سیاست‏های کلی ایران‏شناسی تمامی کشورها از تهران بودند. مرحله بعدی گسترش ایران‏شناسی در دهه 1380ش، اتفاق افتاد. تاسیس بنیاد ایران‏شناسی و راهیابی ایران‏شناسی به دانشگاه ‏ها سبب توسعه و گسترش هر چه بیشتر ایران‏شناسی ملی گردید.

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

شکل‌گیری و عملکرد انجمن اسلامیۀ تبریز در دوران مشروطه (21 محرم ـ 17 رمضان 1326 قمری)

نورالدین نعمتی؛ جمال پیره مرد شتربان

دوره 13، شماره 2 ، شهریور 1402، صفحه 75-95

https://doi.org/10.22059/jis.2022.350202.1164

چکیده

جنبش مشروطه یکی از سرنوشت‌سازترین رویدادهای تاریخ ایران است. از پیامدهای مشروطیت، شکل‌گیری انجمن‌هایی بود که در مسیر حمایت یا نقد مشروطه گام برداشتند. «انجمن اسلامیه»ی تبریز از همین تشکل‌ها بود که در سال 1326 قمری به کوشش گروهی از روحانیان تبریز، ازجمله میرهاشم دَوه‌چی، در مجاورت دروازۀ «سُرخاب» و کوی «دَوَه‌چی/شتربان» ... بیشتر جنبش مشروطه یکی از سرنوشت‌سازترین رویدادهای تاریخ ایران است. از پیامدهای مشروطیت، شکل‌گیری انجمن‌هایی بود که در مسیر حمایت یا نقد مشروطه گام برداشتند. «انجمن اسلامیه»ی تبریز از همین تشکل‌ها بود که در سال 1326 قمری به کوشش گروهی از روحانیان تبریز، ازجمله میرهاشم دَوه‌چی، در مجاورت دروازۀ «سُرخاب» و کوی «دَوَه‌چی/شتربان» شکل گرفت و با بمباران مجلس شورای ملی به دست محمدعلی‌شاه، به تشکل حامی حکومت در تبریز تبدیل شد. با وجود اهمیت موضوع، تاکنون پژوهش مستقلی دربارۀ انجمن اسلامیه نوشته نشده و نوشتار حاضر در پی آن است تا بخشی از خلأ علمی موجود را پر کند. علاوه بر این، پژوهش پیش رو با نقد نگاه غالب به تاریخ مشروطۀ ایران، تلاش کرده رویکرد نوینی را به انجمن‌های منتقد مشروطه، به‌ویژه انجمن اسلامیه، اتخاذ کند که مبتنی بر بازبینی منابع است. تأسیس و تداوم و انحلال انجمن اسلامیۀ تبریز، این پرسش را پدید می‌آورد که انجمن مزبور چگونه و با چه انگیزه‌ای شکل گرفت و چه نقشی را در تحولات تبریز ایفا کرد؟ در این پژوهش تلاش شده‌است تا با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و بهره‌گیری از روش پژوهش کیفی، به پرسش فوق پاسخ داده شود. ‌فرضیۀ پژوهش حاضر مبتنی بر این است که انجمن اسلامیۀ تبریز که از بستر انگیزه‌های دینی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادیِ «بانیان اسلامیه» شکل‌ گرفته بود، در ابتدای استبداد صغیر، به کانون پشتیبانی از محمدعلی‌شاه در تبریز تبدیل شد، اما تضارب آرای بانیان اسلامیه در کنار مقاومت مردم تبریز و بدگمانی آنان به نیروهای حکومتی، زمینۀ انحلال آن را فراهم ساخت.

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

آسیب‌شناسی دینی ایران عصر صفوی از منظر محقق سبزواری در روضةالانوار عباسی

یحیی بوذری نژاد؛ محمدحسین جمال زاده؛ سعید آریان پور

دوره 13، شماره 2 ، شهریور 1402، صفحه 97-116

https://doi.org/10.22059/jis.2022.345028.1129

چکیده

یکی از افرادی که در دوران سلطنت صفویه درحالی‌‌که بالاترین منصب مذهبی را در حکومت داشت، به آسیب‌‌شناسی دینی صفویه دست یازید، ملا محمدباقر سبزواری مشهور به محقق سبزواری است. او در کتاب روضةالانوار عباسی که به درخواست شاه عباس دوم نوشت، تلاش کرد علاوه بر ذکر رهنمودهایی برای ادارۀ حکومت‌ و اصولی برای مملکت‌‌داری، آسیب‌هایی را که ... بیشتر یکی از افرادی که در دوران سلطنت صفویه درحالی‌‌که بالاترین منصب مذهبی را در حکومت داشت، به آسیب‌‌شناسی دینی صفویه دست یازید، ملا محمدباقر سبزواری مشهور به محقق سبزواری است. او در کتاب روضةالانوار عباسی که به درخواست شاه عباس دوم نوشت، تلاش کرد علاوه بر ذکر رهنمودهایی برای ادارۀ حکومت‌ و اصولی برای مملکت‌‌داری، آسیب‌هایی را که صفویه بدان دچار بود، بیان کند. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که از منظر محقق سبزواری در کتاب روضةالانوار عباسی، صفویه دچار چه آسیب‌‌هایی بوده‌است؟ ازاین‌رو با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با گردآوری کتابخانه‌‌ای داده‌‌ها، به یافته‌‌های زیر رسیده‌ایم: آسیب‌شناسی دینی سبزواری از صفویه، در پنج زمینۀ آسیب‌شناسی دین، معرفت دینی، جامعۀ دینی، دین‌داری، نهادهای دینی دسته‌بندی می‌شود. اندیشۀ اصلاحی در روضةالانوار عباسی او مبتنی بر حکمت عملی اسلام است و رویکرد عدالت‌محورانه و مهرورزانه در قبال عامۀ مردم در آن مشهود است. همچنین باید موضوع کتاب روضةالانوار عباسی را تدوین و تحقق الگوی سیاست‌‌ورزی مؤمنانه دانست که مبتنی بر اعتقادات و احکام و اخلاق اسلامی، شیوه‌‌ای از امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر اجتماعی را به دست می‌دهد. سبزواری در بسیاری موارد با بیانی کنایی، منظور خود را گفته و در برخی موارد هم به‌ تصریح مستقیم آسیب‌‌ها پرداخته‌است. سبزواری برای رفع آسیب‌های مذکور و حفظ و بقای حکومت، سه عامل را دخیل می‌داند که برخاسته از مبانی خاص اندیشۀ سیاسی اوست: 1. عامل باطنی: اصلاح رابطۀ باطنی (معنوی) حاکم با خداوند؛ 2. عامل ظاهری: اصلاح رابطۀ حاکم با مردم و دولت‌مردان در رعایت اصول مملکت‌داری؛ 3. عامل ظاهری و باطنی: عدالت‌ورزی و مهروزی با مردم و مبارزه با ظلم و ظالم.

خاندان گیلویه و نقش سیاسی- اجتماعی آنان در عصر عباسیان (سده¬های دوّم و سوّم هجری قمری)

کشواد سیاهپور

دوره 2، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 83-103

https://doi.org/10.22059/jis.2012.35224

چکیده

خاندان گیلویه یا به عبارتی خاندان روزبه، از مشهورترین و مؤثرترین خاندان‌های ایرانی فارس در سه سدۀ نخست اسلامی بود که پس از سقوط ساسانیان، علاوه بر درگیری متناوب با اعراب مهاجم و مسلّط، بهتدریج موفق شدند در دستگاه خلافت عباسی نفوذ یابند و نقش بارز خود را در وقایع سیاسی- اجتماعی عصر نشان دهند. گیلویه که از همۀ اعضای خاندان ... بیشتر خاندان گیلویه یا به عبارتی خاندان روزبه، از مشهورترین و مؤثرترین خاندان‌های ایرانی فارس در سه سدۀ نخست اسلامی بود که پس از سقوط ساسانیان، علاوه بر درگیری متناوب با اعراب مهاجم و مسلّط، بهتدریج موفق شدند در دستگاه خلافت عباسی نفوذ یابند و نقش بارز خود را در وقایع سیاسی- اجتماعی عصر نشان دهند. گیلویه که از همۀ اعضای خاندان معروف‌تر و برجستهتر شد، اقتدار و عظمتش به حدی رسید که منطقۀ وسیعی از فارس را تحت حاکمیت خود درآورد، و منطقه به احترام و اشتهار او نام‌گذاری شد. وی که سپاهی آماده و چند هزار نفری داشت، با خاندان ابودلف عجلی عرب، که از قرن دوم هـ ق در بخشی از ایران – خاصه عراق عجم- حضور و سلطه یافته بودند، درگیر و به رغم موفقیت‌های مقطعی و قتل معقل، برادر ابودلف، سرانجام کشته شد. قلمرو گیلویه که ناحیۀ گستردهای از نزدیکی‌های شیراز تا سمیرم، لردگان، ارجان (= بهبهان)، بخشی از کنارههای خلیج فارس، ممسنی و کهگیلویه و بویراحمد بود، قلمرو حکمرانی گیلویه و خاندانش محسوب می‌شد. پس از گیلویه، فرزندانش، خالد و حسن و نوۀ او محمد بن حسن، به گونهای دیگر در دربار خلفای عباسی حضور و نفوذ یافتند و و نقش مهم خاندان را تداوم بخشیدند. در این مقاله که بر مبنای پژوهش کتابخانهای و روش تحقیق تاریخی، توصیف و تحلیل گردیده، به این مسئله پاسخ داده شده، که نقش سیاسی و اجتماعی خاندان گیلویۀ ایرانی در دستگاه خلافت عباسی چگونه بوده است.

از اسکندر گجستک تا اسکندر ذوالقرنین (ارزیابی و تحلیل آشفتگی منابع تاریخی اسکندر مقدونی) بخش دوّم

بهمن فیروزمندی شیره جینی؛ مهدی رهبر؛ مصطفی ده پهلوان

دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 65-84

https://doi.org/10.22059/jis.2013.36347

چکیده

بخشی از دوران تاریخی ایران را از لحاظ فرهنگی، عصر یونانی مآبی در بر می گیرد. این عصر با یورش ویرانگر اسکندرـ سردار مقدونی ـ شکل می گیرد. اسکندر در سیر تفسیرهای تاریخی تبدیل به یک شخصیت جهانی می شود که در تاریخ و ادبیات ملل گوناگون به گونه های مختلف در قالب شخصیت های حقیقی و افسانه ای مطرح شده است. منابع تاریخی اسکندر ما را با مجموعه ای ... بیشتر بخشی از دوران تاریخی ایران را از لحاظ فرهنگی، عصر یونانی مآبی در بر می گیرد. این عصر با یورش ویرانگر اسکندرـ سردار مقدونی ـ شکل می گیرد. اسکندر در سیر تفسیرهای تاریخی تبدیل به یک شخصیت جهانی می شود که در تاریخ و ادبیات ملل گوناگون به گونه های مختلف در قالب شخصیت های حقیقی و افسانه ای مطرح شده است. منابع تاریخی اسکندر ما را با مجموعه ای از مشخصات افسانه ای و تاریخی روبرو می سازد که تصویری مبهم و مشوش از اسکندر حقیقی را در ذهن ما متصور می سازد. به منظور درک صحیح و مستند منابع تاریخی اسکندر و نقش آنها در مطالعات تاریخی و باستان شناسی عصر یونانی مآبی (هلنیسم) سعی بر این شد که به ارزیابی و آسیب شناسی شخصیت متغیر اسکندر در پرتو منابع و روایات مورخان غربی و شرقی پرداخته شود.ارزیابی دقیق متون تاریخی غربی و شرقی در دوران قبل از اسلام نشانگر نوع نگاه تعارض آمیز این منابع نسبت به هم دیگر است. به ویژه متون شرقی که شواهدی مستند بر شکل گیری نهضت فکری و مقاومت مذهبی روحانیون و جامعة ایران عصر یونانی مآبی، اشکانی و ساسانی در مقابل سنت های هلنی گری می باشند. بررسی و مطالعة اسکندر نامه ها و منابع دوران اسلامی نیز چگونگی انحراف مورخان و ادیبان مسلمان و ایرانی در تبعیت از تاریخ نویسان و منابع غربی و فقدان آگاهی لازم از منابع شرقی قبل از اسلام را بر ما آشکار می سازد.

مسئله مرکزیت و استمرار قدرت در حکومت خوارزمشاهیان (628-596 ق)

رسول جعفریان؛ مریم کمالی

دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 33-52

https://doi.org/10.22059/jis.2013.36345

چکیده

قلمرو جغرافیایی هر حکومت و انتخاب مرکزیتی مناسب برای آن می‌تواند ضامن استقرار قدرت و تداوم حاکمیت باشد، امری که به نظر می‌رسد در حکومت خوارزمشاهی (628-596 ه. ق) چندان مورد توجه قرار نگرفته است. خوارزمشاهیان که انتظار می‌رفت به یکی از بزرگ‌ترین حکومت‌های تاریخ میانه ایران تبدیل شوند، با شکست از مغولان صحرانشین، جریان تغییرات تاریخ ... بیشتر

بررسی آثار دوران هخامنشی در شهربی لیکیه

علیرضا هژبری نوبری؛ مهسا ویسی؛ سید مهدی موسوی کوهپر؛ جواد نیستانی

دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 99-118

https://doi.org/10.22059/jis.2013.36349

چکیده

امپراتوری قدرتمند هخامنشی قلمرو پهناوری را در بر میگرفت که آسیای صغیر امروزی نیز بخشی از آن را تشکیل میداد. آسیای صغیر از جمله مناطقی بود که در دوران کوروش بزرگ و لشگرکشی او به لیدیه تحت حکومت پارسیان درآمد و شهرهای این ناحیه در پی سیاست تقسیم فضایی کشور، به شهربیهای هخامنشی اضافه شدند. اسامی همهی شهربیها در کتیبههای ... بیشتر امپراتوری قدرتمند هخامنشی قلمرو پهناوری را در بر میگرفت که آسیای صغیر امروزی نیز بخشی از آن را تشکیل میداد. آسیای صغیر از جمله مناطقی بود که در دوران کوروش بزرگ و لشگرکشی او به لیدیه تحت حکومت پارسیان درآمد و شهرهای این ناحیه در پی سیاست تقسیم فضایی کشور، به شهربیهای هخامنشی اضافه شدند. اسامی همهی شهربیها در کتیبههای رسمی هخامنشیان نیامده است چرا که شیوه حکومتی هخامنشیان چنین بود که نواحی مفتوحه با حفظ استقلال داخلی تابع حکومت مرکزی بودند و برای احترام به استقلال داخلی این سرزمینها نام آنها در فهرستها نیامده است. لیکیه یکی از این سرزمینهاست که نامش در این فهرستها نیامده اما مورخان یونانی به آن به عنوان شهربی پارسیان اشاره کردهاند. این پژوهش به دنبال پاسخ گویی به این مسئله است که چه نوع آثار باستانی در این سرزمین از دوران پارسها برجای مانده است که میتواند ثابت کند لیکیه به راستی یکی از شهربیهای هخامنشیان بوده است؟ آثار و شواهد باستانی بر جای مانده این مسئله را کاملاً تایید میکند. عمدهی آثار فرهنگی و باستانی که از خانتوس، پایتخت لیکیه برجای مانده است نقش برجستههایی است که از نقوش تخت جمشید الگوبرداری شدهاند و حضور هخامنشیان را در این سرزمین اثبات میکنند.

نگاهی به هنر نازک‌کاری چوب در سنندج از دورۀ قاجار تا امروز

محمد ابراهیم زارعی

دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1392، ، صفحه 33-51

https://doi.org/10.22059/jis.2014.51697

چکیده

نازک‌کاری از جمله هنرهایی است که وسایل کاربردی و هنری از چوب‌های خوش نقش و رنگ با ظرافت و دقت بالا ساخته می‌شود. شواهد و مدارک نشان می‌دهد که از دورۀ صفوی هنر اُرسی‌سازی و به تبع آن هنر نازک‌کاری در شهر سنندج گسترش یافته است. فعالیت اُرسی‌سازی اکنون به دلایل متعدد، از جمله کمبود استادکار و هزینه‌های بالا، رونق ندارد، امّا هنر نازک‌کاری ... بیشتر

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

کارنامۀ سنایی‌پژوهی در افغانستان

روح الله هادی؛ محمدسرور مولایی؛ صدیق‌اللّه کلکانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 آبان 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2022.345059.1126

چکیده

جایگاه سنایی در تاریخ شعر فارسی دری و تغییرهایی که او از لحاظ محتوا به ویژه عرفان، حکمت و پند و اندرز وارد کرد جایگاه ویژه است و به باور سنایی‌شناسان، شعر فارسی در قصیده و غزل تا امروز وامدار سنایی است. به دلایل گوناگون که از مهمترین آن‌ها باید به محدویت چاپ و نبود روش‌های تحقیق اشاره کرد، تا سدۀ چهاردهم به حکیم سنایی در ایران و افغانستان ... بیشتر جایگاه سنایی در تاریخ شعر فارسی دری و تغییرهایی که او از لحاظ محتوا به ویژه عرفان، حکمت و پند و اندرز وارد کرد جایگاه ویژه است و به باور سنایی‌شناسان، شعر فارسی در قصیده و غزل تا امروز وامدار سنایی است. به دلایل گوناگون که از مهمترین آن‌ها باید به محدویت چاپ و نبود روش‌های تحقیق اشاره کرد، تا سدۀ چهاردهم به حکیم سنایی در ایران و افغانستان توجهی که شایستۀ جایگاه او بوده ، نشده است و میراث ادبی‌اش، تنها آثار اوست که به شکل نسخه‌های خطی باقی‌مانده یا اطلاعاتی است که در آثار تاریخی و ادبی نقل شده است. تحقیقات جدی و جدید در بارۀ سنایی باز می‌گردد به دهه‌های اخیر که به ویژه در ایران با تألیفات و پژوهش‌های مستقل و پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری، جلوه و رونق بی‌سابقه‌ای یافته است. پژوهش‌های سنایی‌شناسی در افغانستان که پاره‌ای از آن‌ها با آنچه در ایران انجام شده، مشترک است و عرصه های زیر را در بر می گیرد: الف. مقاله های کلی و یا موضوعی در باره سنایی و آثارش ب. تصحیح و چاپ آثار سنایی ج. شرح مثنوی‌های سنایی مانند سیرالعباد و حدیقةالحقیقه د. نقد پژوهش‌های انجام شده در افغانستان و سرزمین‌های دیگر اوج سنایی‌شناسی در افغانستان برگزاری همایش‌ نه‌صدمین سالروز سنایی است که در سال 1356 خ. برگزار شده و در آن تحقیقات ارزشمندی مانند شرح سیرالعباد، تصحیح حدیقه و نوشتن مقاله‌های پژوهشی در مورد سنایی و آثارش انجام شده است. از درخشان‌ترین این پژوهش‌ها مقدمه استاد مجروح است که در مقدمه سیرالعباد آمده است کار ارزشمند دیگر شرح حدود هزار بیت از حدیقه الحقیقه است که به دست استاد عبدالاحد عشرتی صورت پذیرفته است از بهترین کارهاست. آگاهی از پژوهش‌های انجام شده در افغانستان می‌تواند افق بازتری در پیش چشم پژوهشگرانی بگشاید که پس از این به مطالعه سنایی و آثار او می‌پردازند. با توجه به اهمیت موضوع در این مقاله که برخاسته از رساله دکتری است، کوشیده‌ایم تا با روش مطالعات کتابخانه‌ای، سنایی‌پژوهی در افغانستان را بکاویم و نکات تازه در مورد سنایی، یافته‌های پژوهشگران و مسایل و موضوعات مطرح در مقالات و آثار آنان را شناسایی، نقد و تحلیل کنیم.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

کارکردهای سیاسی و اجتماعی توسعه تلگراف بر اساس تحلیل بودجه آن در دوران پهلوی اول بر پایه اسناد

آذر اردیانیان؛ فواد پورآرین؛ میرهادی حسینی؛ حسین مفتخری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 آبان 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2022.346065.1137

چکیده

توسعه، تکمیل شبکه تلگراف ازجمله اقدامات اساسی حکومت رضاشاه به‌ منظور تأسیس جامعه‌ای مدرن بود، تلگراف به‌عنوان ابزار ارتباطی پرسرعت از عناصر اصلی مستحکم‌سازی بدنه اقتدار نظامی به شمار می‌رفت که در دوران پرالتهاب ناشی از وقوع دو جنگ جهانی، تأثیر مهمی در تحولات سیاسی، اجتماعی و تاریخی ایران برجای گذاشت زیرا ایران به دلیل قرارگیری ... بیشتر توسعه، تکمیل شبکه تلگراف ازجمله اقدامات اساسی حکومت رضاشاه به‌ منظور تأسیس جامعه‌ای مدرن بود، تلگراف به‌عنوان ابزار ارتباطی پرسرعت از عناصر اصلی مستحکم‌سازی بدنه اقتدار نظامی به شمار می‌رفت که در دوران پرالتهاب ناشی از وقوع دو جنگ جهانی، تأثیر مهمی در تحولات سیاسی، اجتماعی و تاریخی ایران برجای گذاشت زیرا ایران به دلیل قرارگیری در موقعیت خاص جغرافیایی نظر دولت‌های قدرتمند را جهت حفظ منافع خود در خاورمیانه جلب می‌کرد. از این منظر توجه به عنصر ارتباطات در ادامه حیات حاکمیت سیاسی حکومت پهلوی اول بسیار بااهمیت جلوه میکرد. پژوهش حاضر با تکیه ‌بر منابع کتابخانه‌ای و اسناد، به روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد کلیومتریک درصدد پاسخ به این سؤال است که اثرات توسعه اجتماعی و سیاسی شبکه تلگراف در دوره حکومت پهلوی اول چگونه بوده است؟ آیا بودجه اختصاص‌یافته به این وزارتخانه در راستای توسعه اقتدار نظامی بوده یا خیر؟ یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که تلاش رضاشاه در راستای نوسازی ایران، توسعه شبکه تلگراف را به عنوان ابزاری بسیار کاربردی با خود به همراه داشت همچنین نحوه گسترش خطوط ناشی از شرایط سیاسی بین-المللی بود؛ این شبکه به عنوان یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های گسترش سلطه نظامی در کشور مورد توجه قرار گرفت با این حال بودجه آن طی شانزده سال حاکمیت رضاشاه تغییر زیادی نکرد. اهمیت پژوهش حاضر آنکه می‌تواند اطلاعات ارزشمندی بر مبنای آمار و ارقام منتشرشده مربوط به بودجه اختصاصی به این وزارتخانه در عصر پهلوی اول در اختیار قرار دهد و زوایای مبهم سیاسی و اجتماعی جامعه را روشن نماید.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

بررسی زبان ادبی و زبان علمی و تاریخی در تاریخ رشیدی و تبیین شاخصه‌های آن‌ها

الهام ترکاشوند؛ علی محمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 آبان 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2022.348655.1151

چکیده

تاریخ رشیدی، به دورة تیموری تعلق دارد و به قلم میرزاحیدر دوغلات نوشته‌ شده و موضوع آن، تبیین حادثه‌ها و کشمکش‌هایی است که برای برخی از نوادگان چنگیزخان و میرزایان دوغلات، رخ داده و از قلم تاریخ‌نویسان افتاده‌است. میدان این‌کشمکش‌ها، بخش‌هایی از چین امروزی، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان، افغانستان و تاجیکستان، است. اهمیت این‌کتاب ... بیشتر تاریخ رشیدی، به دورة تیموری تعلق دارد و به قلم میرزاحیدر دوغلات نوشته‌ شده و موضوع آن، تبیین حادثه‌ها و کشمکش‌هایی است که برای برخی از نوادگان چنگیزخان و میرزایان دوغلات، رخ داده و از قلم تاریخ‌نویسان افتاده‌است. میدان این‌کشمکش‌ها، بخش‌هایی از چین امروزی، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان، افغانستان و تاجیکستان، است. اهمیت این‌کتاب در این است که حدود پنج قرن پیش، در کشمیر و بیرون از حوزه‌ی جغرافیایی کشور ایران، به دست یک مغول سواد آموخته، در مکتب هرات، نوشته شده‌‌است. جدای از تاریخ، این کتاب گران‌سنگ را می‌توان از دیدگاه زبان، ادبیات و بلاغت نیز، مورد بررسی قرارداد. دست‌آوردهای این پژوهش، نشان می‌دهد که نویسنده، با بهره‌مندی از صنعت‌های لفظی و معنوی و استفاده از شیوه‌ی خاص زبان روایی، نبوغ خود را در زمینه ادبیات، شکوفا کرده ‌است. او به عنوان یک نویسندة کلاسیک، سعی کرده اثرش را، هم از حیث محتوا و هم از جهت فرم ادبی، خردمندانه و مورد پسند علما و ادبا بنویسد. از این رو، تاریخ رشیدی، حاوی چاشنی‌های ادبی و بلاغی است که در احساسات و عواطف مخاطبان تاثیر شایسته می‌گذارد. در این پژوهش، که به شیوه‌ی کتابخانه‌ای و تبیین و تحلیل محتوا، انجام گرفته، نخست به شناسایی و استخراج بخش‌هایی از متن می‌پردازیم که از نظر زبانی و ادبی برجستگی‌های ویژه‌ای داشته‌است. سپس فراز و فرود بخش‌های دیگر را، از نظر زبان و بلاغت، به شیوه‌ی آماری نشان خواهیم داد تا در نهایت، با رسم نمودار، جلوه‌های متفاوت زبان روایی و بلاغت را، در این‌کتاب، نشان، داده باشیم.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

عزاداری اشراف و مردم عادی در سفرنامه نویسان دوره قاجار

عباس میرزایی؛ علی بلوردی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 آبان 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2022.343207.1124

چکیده

عزاداری و مراسمات مرتبط با محرم در دوره قاجار از جایگاه خاصی برخوردار بوده است به گونه که اقشار جامعه، از طبقات مختلف آن را برگزار می کرده اند. از سوی دیگر دوره قاجار، دوره ای گذار در تاریخ معاصر ایران از سنت به مدرنیته به شمار می آید. جامعه شاهد تغییرات و تحولات جدی است. این دگرگونی در ساحت های مختل جامعه آشکار است. مراسمات محرم نیز از ... بیشتر عزاداری و مراسمات مرتبط با محرم در دوره قاجار از جایگاه خاصی برخوردار بوده است به گونه که اقشار جامعه، از طبقات مختلف آن را برگزار می کرده اند. از سوی دیگر دوره قاجار، دوره ای گذار در تاریخ معاصر ایران از سنت به مدرنیته به شمار می آید. جامعه شاهد تغییرات و تحولات جدی است. این دگرگونی در ساحت های مختل جامعه آشکار است. مراسمات محرم نیز از این تغییرات دور نمانده است به گونه ای که نمی توان نوع نگاه طبقه اشراف و اعیان قاجار با مردم عادی و توده را در این مراسمات یکسان برشمرد. این دو طبقه رفتارهای متفاوتی در برگزاری عزاداری ها داشتند. مکان ها و سبک های عزاداری در کنار ورود تجملات به این مراسمات از بخش هایی است که می توان تفاوت میان این دو طبقه را در آن مشاهده کرد. منابع سفرنامه نویسی، یکی از شاخص ترین دسته منابعی هستند که این تفاوت را به خوبی روایت کرده اند. این مقاله بر اساس گزارش های نگاشته شده در سفرنامه نویسان خارجی دوره قاجار، به بررسی این موضوع پرداخته و تلاش کرده به این سوال پاسخ دهد که بر اساس این سفرنامه ها چه تفاوت هایی میان سنت های عزاداری اشراف و اعیان قاجار از یک سو و مردم عادی از سوی دیگر وجود دارد؟ این فرضیه دنبال شده است طبقه اشراف و اعیان، احتمالا به خاطر دسترسی بیشتر به منابع ثروت، سنت های عزاداری را از نظر تشریفات، تجملات و هزینه ها در سطح متفاوت تری از مردم عادی برگزاری می کرده اند به گونه ای که گویا دو نوع عزاداری در جامعه قاجاری برپا می شده است. از این رو با بررسی بیست و دو سفرنامه، که بر اساس مشاهدات عینی سفرنامه نویسان، تنظیم شده، این نتیجه در دسترس قرار گرفت که طبقه اشراف و اعیان از نظر مکان عزاداری، فرم عزاداری و هزینه های جاری مراسم آدام و رسوم متفاوتی با نحوه برگزاری این مراسمات از سوی مردم عادی داشته اند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

گفتمان شریعت و تصوف در ایران عصر صفوی با نگاهی به موش‌وگربه‌نویسی

سیما رحمانی فر؛ حسین قاسمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 آبان 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2022.348896.1152

چکیده

حکایت موش و گربۀ شیخ بهایی یکی از متون داستانی است که شامل عناصر، مؤلفه‌ها و نیز افکار واندیشه‌هایی است که می‌توان آنرا در ارتباط مستقیم بااوضاع و احوال اجتماعی و فرهنگی زمانۀ پدید آمدن آن، یعنی دورۀ سلطنت شاه‌عباس یکم، وبویژه آرای پدیدآورندۀ آن یعنی شیخ بهایی موردبررسی قرار داد. برهمین اساس سؤالات اصلی پژوهش پیش رو اینست که ازبررسی ... بیشتر حکایت موش و گربۀ شیخ بهایی یکی از متون داستانی است که شامل عناصر، مؤلفه‌ها و نیز افکار واندیشه‌هایی است که می‌توان آنرا در ارتباط مستقیم بااوضاع و احوال اجتماعی و فرهنگی زمانۀ پدید آمدن آن، یعنی دورۀ سلطنت شاه‌عباس یکم، وبویژه آرای پدیدآورندۀ آن یعنی شیخ بهایی موردبررسی قرار داد. برهمین اساس سؤالات اصلی پژوهش پیش رو اینست که ازبررسی تاریخی حکایت مذکور به چه نتایجی دربارۀ جایگاه تصوف در این دوره بویژه در تقابل با شریعت می‌توان دست یافت واینکه متن ادبی چگونه می‌تواند برای انعکاس ایدئولوژی و گفتمان خاص در دوره‌ای، آینگی کند؟ونیزاینکه رویکرد شیخ بهایی درمورد دو طیف اندیشگانی شریعت وتصوف با توجه به جایگاه سیاسی - ‌دینی وی به چه نحو بوده است؟ به‌نظر می‌رسد باتوجه به اوضاع واحوال ایران عصر صفوی وبه‌ویژه دورۀ سلطنت شاه عباس یکم، بتوان چیرگی قطعی نظام فقاهتی(نماد آن گربۀ داستان)بر عناصرصوفی‌گری(نماد آن موش داستان)را در این حکایت یافت واین ادعا را با گفت‌وگوهاوشواهدی که موش و گربه ارائه می‌دهندونیز پایان حکایت به اثبات رساند.درواقع دوران ابتدایی حکومت صفویه رامی‌توان غلبۀ نظام صوفی‌گری، دورۀ تداوم آنرا، تضعیف این نظام ودورۀ سقوط آن را با پیروزی قطعی و نهایی نظام فقهی وبیرون رانده شدن صوفیه وصوفی-گری ازدایرۀ قدرت درنظر گرفت. ضمن اینکه می‌توان تاحدود قابل‌توجهی، موضع شیخ بهایی رادربرابر صوفیه واهل شریعت دراین داستان ردیابی کرد. درواقع شیخ بهایی که ظاهراً میان حقانیت تصوف یاشریعت، درمانده است، درنهایت شریعت یاهمان علم دین رابرمی‌گزیند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

تاثیر گسترش روابط خارجی بر تحولات فرهنگی کرمانشاهان در دوره قاجار (1285-1210.ش)

شیرزاد احسان خواه؛ منیره کاظمی راشد؛ حسن زندیه؛ منیژه صدری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 آبان 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2022.347264.1144

چکیده

در دوره ی قاجار به علت ظهور و گسترش سرمایه داری و جهانی شدن اقتصاد، دروازه های مرزی به روی سایر کشورها گشوده شد. در این میان، کرمانشاه به عنوان یکی از مهمترین مسیرها ی مرزی کشور، سهم بسزایی داشت. و در تقابل و تعامل با دولت عثمانی و از آن طریق، در پیوند با سایر کشورهای اروپایی قرار گرفت. ورود نمایندگان کشورهای خارجی (تجار، مستشرقین، مسیونرهای ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

واکاوی مهاجرت پارسیان هند به ایران در دوره پهلوی اول

مهدی اسدی؛ فاطمه کاظمی زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آذر 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2022.345623.1132

چکیده

با تشدید یافتن ناسیونالیسم پس از جنگ جهانی اول احساسات مشترک میان پارسیان هند و حامیان ناسیونالیسم باستان گرا در ایران شدت یافت. پارسیان هند در نتیجه رشد ناسیونالیسم به سرزمین اجدادی و امکان بازگشت به آن، علاقه‌مند شدند. برای حامیان تجدد و ناسیونالیست باستان‌گرا که به دنبال راهبردهای اصلاح ایران به منظور غلبه بر آنچه آنها به ... بیشتر با تشدید یافتن ناسیونالیسم پس از جنگ جهانی اول احساسات مشترک میان پارسیان هند و حامیان ناسیونالیسم باستان گرا در ایران شدت یافت. پارسیان هند در نتیجه رشد ناسیونالیسم به سرزمین اجدادی و امکان بازگشت به آن، علاقه‌مند شدند. برای حامیان تجدد و ناسیونالیست باستان‌گرا که به دنبال راهبردهای اصلاح ایران به منظور غلبه بر آنچه آنها به عنوان یک دوره طولانی ضعف فرهنگی و اقتصادی سیاسی تصور می‌کردند، رابطه بیشتر با پارسیان هند و کسب حمایت‌های همه جانبه از سوی آنها، می‌توانست نقش مهمی ایفا نماید. دولت پهلوی اول نیز متاثر رویکرد ناسیونالیسم‌‌گرا علاقمند به مهاجرت پارسیان هند به ایران بود و در این زمینه تلاشهای متعددی صورت داد. پژوهش حاضر در صدد پاسخگویی به این پرسش اصلی است: رویکرد دولت پهلوی اول و پارسیان هند به مسئله مهاجرت به ایران چه بود؟ یافته‌های پژوهش که بر اساس روش‌های تاریخی و بر اساس رویکرد توصیفی و تبیینی صورت گرفته، نشان می دهد علی رغم تمایلات نخستین برخی از رهبران پارسیان هند و علاقه رضاشاه ، این موضوع به دلیل تضاد با سیاست‌‌های بریتانیا در هندوستان، عدم تحقق عدالت اجتماعی مد نظر پارسیان هند و ساختار دولت مطلقه پهلوی و دوگانگی در میان پارسیان هند به این موضوع، به شکست انجامید.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

تبیین و تحلیل نقش اعداد مقدس در آفرینش آب ها در ایران باستان (مطالعه موردی: اعداد سه و هفت)

حسن آتش آب پرور؛ محمدکریم یوسف جمالی؛ اسماعیل سنگاری؛ شکوه السادات اعرابی هاشمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 آذر 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2022.349712.1159

چکیده

چگونگی خلقت آغازین جهان و آفرینش عناصر طبیعی و تناسب آن ها با اعداد همواره مورد توجه بشر بوده است.هر چند اسطوره های آفرینش منعکس کننده ذهنیت انسان ابتدایی هستند، اما اغلب ساختاری هدفمند را جستجو می کنند. با اهمیت و نقشی که آب در زندگی دارد و سبب شده تا نقش ویژه ای در باورهای همه ملت ها پیدا کند، گروهی از اقوام قدیم منشاء همۀ آفرینش را ... بیشتر چگونگی خلقت آغازین جهان و آفرینش عناصر طبیعی و تناسب آن ها با اعداد همواره مورد توجه بشر بوده است.هر چند اسطوره های آفرینش منعکس کننده ذهنیت انسان ابتدایی هستند، اما اغلب ساختاری هدفمند را جستجو می کنند. با اهمیت و نقشی که آب در زندگی دارد و سبب شده تا نقش ویژه ای در باورهای همه ملت ها پیدا کند، گروهی از اقوام قدیم منشاء همۀ آفرینش را در آب جستجو می کردند.وجود آب در آغاز آفرینش بر پایۀ متون کهن ایرانی همیشه مورد توجه بوده و در باورمندی ایرانیان باستان، آفرینش آب پس از آسمان صورت می گیرد. در ادیان پیشازردشتی و نیز در دیانت زردشتی، آب همواره مقدس بوده و ایزدبانوان و ایزدانی مأمور محافظت و پاسبانی از آن بودند.در نظام فرهنگی و زیستی آغازین حیات، انسان برای شناخت پدیده های هستی از شیوه های خاصی بهره می گرفت که یکی از آن ها اسطوره است. اسطوره ها جزء اولین استدلال ها و تبیین شناختی بشر اولیه برای مشخص کردن چیستی و جایگاه عناصر دردسترس و ناشناخته طبیعت هستند.این پژوهش با رویکرد توصیفی و تحلیلی نقش اعداد مقدس سه و هفت را در آفرینش آبها مورد مداقه و تحلیل قرار داده و نتایج تحقیق حاکی از آن است که اعداد بر طبیعت تحت امرشان تأثیرمی گذارند و این گونه میان خدا و جهان آفرینش واسطه میشوند.در این بین عدد سه بیشتر معنوی و در باورمندی دینی و امور ایزدی و نیک و عدد هفت بیشتر مادی و گاهاً معنوی در آفرینش این عنصر نقش داشته اند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

نقش صنایع دستی بر میزان اشتغال زایی بانوان بلوچ و پیشبرد اقتصاد منطقه (مطالعه موردی: سوزن دوزی شهرستان ایرانشهر)

نگار آویشی؛ زهرا حسین آبادی؛ مرضیه اسفندیاری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 آذر 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2022.349277.1156

چکیده

حرفۀ سوزن دوزی نمایانگر اصالت قوم بلوچ، شناخته شده ترین هنر مردم بلوچستان می باشد. سوزن دوزی در شهرهای مختلف استان سیستان و بلوچستان دوخته می شود، اما انتخاب شهرستان ایرانشهر به عنوان شهر ملی سوزن دوزی، اهمیت ویژه ای به سوزن دوزی بلوچ این شهرستان بخشیده است. مشکلاتی مانند انجام سوزن دوزی های بلوچ به دست اتباع خارجه و در خطر بودن اصالت ... بیشتر حرفۀ سوزن دوزی نمایانگر اصالت قوم بلوچ، شناخته شده ترین هنر مردم بلوچستان می باشد. سوزن دوزی در شهرهای مختلف استان سیستان و بلوچستان دوخته می شود، اما انتخاب شهرستان ایرانشهر به عنوان شهر ملی سوزن دوزی، اهمیت ویژه ای به سوزن دوزی بلوچ این شهرستان بخشیده است. مشکلاتی مانند انجام سوزن دوزی های بلوچ به دست اتباع خارجه و در خطر بودن اصالت این هنر ارزنده که به عنوان میراث ملی از آن یاد می شود، نگاهی ویژه به این حوزه را می طلبد. آنچه در این تحقیق به‌عنوان هدف موردتوجه قرار گرفته است، مطالعۀ عوامل مؤثر بر اشتغال‌زایی زنان بلوچ در زمینۀ سوزن دوزی و تأثیر آن در پیشبرد اقتصاد منطقه می‌باشد. اطلاعات موردنیاز پژوهش که به روش توصیفی_تحلیلی انجام گرفته، از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی و همچنین مشاهده، مصاحبه عمیق و بهره گیری ابزار پرسش‌نامه و بر اساس رویکرد «الماس فرهنگی» ویکتوریا الکساندر شناسایی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نمونۀ آماری پژوهش را بانوان سوزن دوز شهرستان ایرانشهر تشکیل داده اند و از نتایج مصاحبه های عمیق با برخی از صاحب نظران حوزه سوزن دوزی در طراحی پرسشنامه و تحلیل نتایج نیز بهره گرفته شده است. پس از تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده می‌توان عواملی همچون اختصاص حقوق ثابت به سوزن دوزان فعال، بهبود پوشش دهی اینترنت در دهستان های شهرستان ایرانشهر و غیره را از جمله عوامل مؤثر بر میزان اشتغال‌زایی سوزن‌دوزی زنان بلوچ در شهرستان ایرانشهر و پیشبرد اقتصاد منطقه نام برد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

تصویرشناسی زنان ایرانی عصر صفوی در سفرنامة رافائل دومان

احسان قبول؛ فرزانه صنیعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 آذر 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2022.349844.1160

چکیده

سفرنامه‌ها یکی از انواع آثار ادبی – تاریخی به شمار می‌روند که نگاه و نگرش یک ملت را نسبت به ملتی دیگر در موضوعات گوناگون تبیین می‌کند. در این پژوهش برآنیم به بررسی تصویر زنان ایران عصر صفوی در سفرنامة رافائل دومان، کشیش فرانسوی، با عنوان وضع ایران در سال 1660 دست یابیم. در این زمینه دو پرسش اصلی این جستار عبارتند از: دومان چه جنبه‌هایی ... بیشتر سفرنامه‌ها یکی از انواع آثار ادبی – تاریخی به شمار می‌روند که نگاه و نگرش یک ملت را نسبت به ملتی دیگر در موضوعات گوناگون تبیین می‌کند. در این پژوهش برآنیم به بررسی تصویر زنان ایران عصر صفوی در سفرنامة رافائل دومان، کشیش فرانسوی، با عنوان وضع ایران در سال 1660 دست یابیم. در این زمینه دو پرسش اصلی این جستار عبارتند از: دومان چه جنبه‌هایی از زندگی زنان ایرانی را به تصویر کشیده است؟ دلایل نگرش ارزشگذارانة دومان نسبت به زنان ایرانی چیست؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها از دانش و روش تصویرشناسی بهره جستیم؛ از این‌رو نخست بر اساس شاخصه‌های موضوعی تصویر زنان را در اثر دومان دسته‌بندی کردیم، شاخصه‌هایی همچون: زنان اقلیت‌های دینی، موقعیت زنان در درون و بیرون منزل، زنان رقاصه، مسائل مربوط به ازدواج و طلاق زنان و چندهمسری در خانواده‌های ایرانی. پس از آن نگرش ارزش‌گذارانة دومان در هر موضوع را نسبت به زنان ایرانی تحلیل و ارزیابی کردیم و در این میان تا حدّی به بررسی چرایی این نگاه و نگرش بر اساس نشانه‌های درون‌متنی و منابع تاریخی عصر صفوی پرداختیم.نتیجة تحقیق این است که غالب تصاویری که دومان از زنان ایرانی ارائه می‌کند بار معنایی منفی دارند. دلیل این نگرش منفی را می‌توان نخست در هدف سفر او، به عنوان یک مبلغ مسیحیت کاتولیک که مسلمانان را از نظر عقیدتی برخطا می‌داند جستجو کرد. خودبرتربینی اروپایی او و فرودست‌دانستن ایرانیان، همچنین عقایدش دربارة زنان درجایگاه یک کشیش کاتولیک نیز در این نگرش موثر هستند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

پراکنش جغرافیایی و نحوه مقابله با باد سموم در تاریخ ایران دوره اسلامی

محمد علی پرغو؛ جواد علیپور سیلاب

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 بهمن 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2023.352531.1173

چکیده

یکی از موضوعات جالب و مغفول در مطالعات تاریخ اجتماعی ایران، نحوه مقابله با چالش‌های طبیعی و اقلیمی از جمله بادهای گرم یا سرد است. نمونه مهم این بادها با عنوان باد سموم در منابع مختلف مورد اشاره مورخین، جغرافیدانان و طبیبان بوده است از این رو پژوهش حاضر در صدد پاسخگویی به این سوال است که «باد سموم» چه ویژگی‌هایی داشت و مقابله ... بیشتر یکی از موضوعات جالب و مغفول در مطالعات تاریخ اجتماعی ایران، نحوه مقابله با چالش‌های طبیعی و اقلیمی از جمله بادهای گرم یا سرد است. نمونه مهم این بادها با عنوان باد سموم در منابع مختلف مورد اشاره مورخین، جغرافیدانان و طبیبان بوده است از این رو پژوهش حاضر در صدد پاسخگویی به این سوال است که «باد سموم» چه ویژگی‌هایی داشت و مقابله با آن در نظام طب ایرانی به چه صورتی عملی می‌شد؟ مقاله حاضر در گام اول به بررسی پراکنش جغرافیایی و تاریخچه و در گام دوم به تبیین رویکرد شناختی و رفتاری طبیبان در مقابله با باد سموم و عوارض حاصل از آن پرداخته است. یافته‌های پژوهش حاضر بر اساس رویکرد توصیفی تحلیلی بیانگر آن است که باد سموم به‌عنوان یک چالش اقلیمی، در دوره‌های مختلف تاریخی و در مناطق مختلف جغرافیایی موردتوجه بود. منطقه جغرافیایی وزش این باد در ایران بیشتر شامل مناطق جنوبی (شرقی - غربی) و دوره زمانی وزش آن از اواخر بهار تا اواخر تابستان بوده است. به لحاظ کیفی، شاخصه اصلی باد سموم، گرمی و خشکی بود. وزش این باد حیات انسان، زیست گیاهی و جانوری منطقه را با مشکلاتی روبرو می‌کرد. مواجهه با باد سموم، موجب بروز عوارض بدنی مهلکی در بدن فرد می‌شد که طبیبان با عنوان «سموم زدگی» از آن یاد کرده‌اند. تدابیر پیشگیرانه جهت مقابله با گرما و باد سموم و انواع روش‌های درمانی برای رفع عوارض حاصل از رویارویی با این باد، توسط طبیبان در چارچوب طب اخلاطی ارائه شده است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

اشکانیان پارتی یا اشکانیان سکایی؟ برآمدن اشکانیان با تکیه ‌بر منابع مکتوب و شواهد باستان‌شناختی (منابع، ابهامات و چالش‌ها)

هاشم کاظمی؛ مصطفی ده پهلوان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 بهمن 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2023.350547.1167

چکیده

شروع سلطنت اشکانیان و هویت ارشک اول به عنوان سرسلسله این حکومت، یکی از رازآلودترین بخش‌های تاریخ اشکانی است. متأسفانه هیچ یک از تاریخ‌های متعددی که در دوران باستان در خصوص اشکانی ها نگاشته شدهاند باقی نمانده و در دورههای متعد از بین رفتهاند. در نتیجۀ فقدان منابع موثق، برداشت‌های مدرن از دولت و حکومت اشکانی‌ها، با واقعیت های سیاسی ... بیشتر شروع سلطنت اشکانیان و هویت ارشک اول به عنوان سرسلسله این حکومت، یکی از رازآلودترین بخش‌های تاریخ اشکانی است. متأسفانه هیچ یک از تاریخ‌های متعددی که در دوران باستان در خصوص اشکانی ها نگاشته شدهاند باقی نمانده و در دورههای متعد از بین رفتهاند. در نتیجۀ فقدان منابع موثق، برداشت‌های مدرن از دولت و حکومت اشکانی‌ها، با واقعیت های سیاسی و فرهنگی آن زمان سازگار نیست. براساس تحلیل منابع مکتوب در خصوص هویت ارشک، این منابع می‌توان به دو سنت تاریخ‌نگاری مختلف تقسیم کرد: یکی متعلق به آپولودوروس و دنبال‌کنندگان او یوستین و استرابو و دیگری به‌وسیله آریان و دنبال‌کنندگان او (فوتیوس، زوسیموس، سینکلوس، دیو). در این میان یک روایت در میان پژوهشگران تاریخ و باستان‌شناسی اشکانی مورد استقبال بیشتری قرار گرفته است. مرجع اصلی و مؤثرترین اشاعه دهنده مفهوم اشکانیان کوچ‌رو و سکایی استرابو است. وی در شناخت ریشه اشکانی‌ها از مورخان قدیم‌تر هلنیستی الهام گرفته، با این حال هیچ کدام از آن‌ها قبل از قرن دوم قبل از میلاد زندگی نکرده‌اند. در این تحقیق نگارندگان با تکیه بر شواهد باستان‌شناختی و تحلیل منابع مکتوب سنت تاریخ‌نگاری آریان و دنبال‌کنندگان وی مبتنی بر بومی و پارتی بودن ارشک را به واقعیت‌های سیاسی و اجتماعی زمان ‌اشکانی ‌نزدیک‌تر دانسته و استدلال میکنیم که ارشک اول هرگز نتوانسته حکومتی هماورد با امپراتوری سلوکی را تأسیس کند، بلکه وی تحت سلطه سلوکی‌ها یک حکومت خراجگذار را اداره می‌کرد. تأسیس شاهنشاهی اشکانی با تکیه بر عناصر بومی و پارتی می‌تواند تنها پس از سلطنت آنتیوخوس سوم (223 / 2– 187) صورت گرفته باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

جایگاه و اهمیت منظومه‌های تاریخی در تاریخ‌نگاری عصر صفوی و بیان ویژگی‌های تاریخنگارانه آنها

جواد راشکی علی‌آباد؛ جمشید نوروزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 بهمن 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2023.349185.1155

چکیده

چکیده از دورۀ مغول به بعد، سُرایش منظومه‌های تاریخی، به شیوۀ شاهنامه و اسکندرنامه رونق گرفت. از جمله در دورۀ صفویه، تعداد قابل توجهی از متون تاریخی در همین‌گونۀ ادبی به‌وجود آمد. شاهنامه‌های تاریخی عصر صفوی، بسیاری از ویژگی‌های این گونه از متون تاریخی را از دوره‌های قبل به ارث برد. در عین حال به‌دلیل ویژگی‌های خاص عصر حکومت صفویه، ... بیشتر چکیده از دورۀ مغول به بعد، سُرایش منظومه‌های تاریخی، به شیوۀ شاهنامه و اسکندرنامه رونق گرفت. از جمله در دورۀ صفویه، تعداد قابل توجهی از متون تاریخی در همین‌گونۀ ادبی به‌وجود آمد. شاهنامه‌های تاریخی عصر صفوی، بسیاری از ویژگی‌های این گونه از متون تاریخی را از دوره‌های قبل به ارث برد. در عین حال به‌دلیل ویژگی‌های خاص عصر حکومت صفویه، این آثار نسبت به دوره‌های پیش، دارای تفاوت‌ها و تمایزهایی است. این نوشتار که به شیوۀ توصیفی-تحلیلی مبتنی بر منابع کتابخانه‌ای انجام پذیرفته، به بررسی منظومه‌های تاریخی دربارۀ سلسلۀ صفویه و سروده‌شده در این عصر می‌پردازد. این پژوهش بر آن است تا ضمن معرفی منظومه‌های تاریخی این دوره و بیان ویژگی‌های آنها، به جایگاه و اهمیت محتوای تاریخی این منظومه‌ها در تاریخ‌نگاری عصر صفویه بپردازد. نُه منظومۀ تاریخی عصر صفویه که مورد بررسی قرار گرفته، از حیث محتوایی، عمدتاً به برخی اقدامات و شرح بعضی جنگ‌های شاهان معاصرِ سرایندگان پرداخته‌اند؛ با توجه به انگیزۀ سرایندگان برای جاودانه و پرآوازه‌کردنِ نام شاهان مد نظر و وقایع تاریخی مرتبط با آنها، این آثار را می‌توان سروده‌هایی برای خوشآیند حاکمان وقت تلقی کرد. با این وجود، منظومه‌های تاریخی این دوره، به‌واسطۀ داشتن برخی داده‌های دست اولِ تاریخی پیرامون برخی وقایع و موضوعات دوره صفویه، کمک به تأیید یا اصلاح اطلاعات منابع تاریخی منثور و پر کردن برخی خلاءهای اطلاعاتی، از اهمیت خاصی برخوردار هستند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

تأثیر گسترش دامنه ی امنیت مرکزی بر وضعیت اقتصادی ایران در دوره شاه عباس اول

کورش صالحی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 اسفند 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2023.350285.1165

چکیده

تأثیر گسترش دامنه ی امنیت مرکزی بر وضعیت اقتصادی ایران در دوره شاه عباس اول چکیده تأثیر گسترش دامنه ی امنیت مرکزی در دوره شاه عباس اول بر نظم و ترتیب امور و رونق تجاری نقش ارزنده‌ای داشت. با توجه به افزایش چشمگیر قدرت مراکز ملوکالطوایفی و انفعال نسبی حکومت مرکزی نسبت به این مراکز در ادوار قبلی؛ توسعه عمومی امنیت کشور و مسئله مهم رونق ... بیشتر تأثیر گسترش دامنه ی امنیت مرکزی بر وضعیت اقتصادی ایران در دوره شاه عباس اول چکیده تأثیر گسترش دامنه ی امنیت مرکزی در دوره شاه عباس اول بر نظم و ترتیب امور و رونق تجاری نقش ارزنده‌ای داشت. با توجه به افزایش چشمگیر قدرت مراکز ملوکالطوایفی و انفعال نسبی حکومت مرکزی نسبت به این مراکز در ادوار قبلی؛ توسعه عمومی امنیت کشور و مسئله مهم رونق اقتصادی در این دامنه؛ مهم‌ترین عامل تغییر اوضاع عمومی به حساب میآمد. با به تخت نشستن شاه عباس اول این چرخه دچار تغییر کلی گردید و تغییر در صورتبندی اقوام، راه‌ها و معادلات امنیتی داخلی و نظارت بر آن جزء عمده موارد این تغییرات بود. این تحقیق که با روش تاریخی ترتیب یافته بر حول محور این سؤال که هدف شاه‌عباس اول از گسترش دامنه امنیت مرکزی چه بود؟ استوار است؛ هدف از انتخاب پایتخت جدید، مهاجرت و چینش اقوام در پایتخت و راه‌های منتهی به آن، توجه به راه‌ها، احداث کاروانسراهای متعدد، از بین بردن منابع ناامنی و تقویت امنیت مرکزی حکومت؛ از مهم‌ترین اقدامات شاه‌عباس اول در جهت رونق اقتصادی کشور بود. دستاورد تحقیق نشان می دهد که این اقدامات امنیت بخش، باعث تشکیل فضایی جدید در عرصه امنیت کلی و اصل مهم آمدوشد کاروان‌های تجاری و گسترش دامنه قوانین شهروندی گردید به نحوی که نسبتاً در یک دوره کوتاه مدت فضای عمومی کشور به سمت تعادل و سرعت رونق اقتصادی پیشرفت داشته است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

قیاس هویت Manu در داستان لاک پشت و دو غاز پنچتنتره با «انسان کامل» ابن عربی، بر اساس فلسفۀ خالده

سمیه مشایخ؛ زهره زرشناس

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 اسفند 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2023.354945.1185

چکیده

متون سغدی بر اساس موضوعات متفاوتی دسته‌بندی می‌شوند. می‌توان تمثیل‌های سغدی را به عنوان یک ژانر ادبی در میان آنان تقسیم بندی کرد. وارنر برونو هنینگ از محقیقین پیشگامی بود که ردّپای داستان‌های پنچتنتره را در تمثیل‌های سغدی یافت. یکی از خصیصه‌های این متون روایتی موجز از اصل داستان است. نسخۀ SI 5704 به عنوان روایت کوتاه سغدی از داستان ... بیشتر متون سغدی بر اساس موضوعات متفاوتی دسته‌بندی می‌شوند. می‌توان تمثیل‌های سغدی را به عنوان یک ژانر ادبی در میان آنان تقسیم بندی کرد. وارنر برونو هنینگ از محقیقین پیشگامی بود که ردّپای داستان‌های پنچتنتره را در تمثیل‌های سغدی یافت. یکی از خصیصه‌های این متون روایتی موجز از اصل داستان است. نسخۀ SI 5704 به عنوان روایت کوتاه سغدی از داستان سیزدهم، تنترۀ اول پنچتنتره، یعنی «داستان لاک-پشتی که از چوب افتاد» مشخص شد. در داستان سنسکریت ویشنوشرمن، یک برهمن هشتاد ساله، که نویسندۀ اصلی داستان است سخن حکیمانه‌ای را از فردی به نام "منو" نقل می‌کند که در متن سغدی نیامده. در زبان‌های هند و ژرمن او نمونۀ نخستین انسان است و معنی نام او بین «انسان» و «مرد» در نوسان است. همچنین چهارده حاکم اساطیری به نام منو، بر زمین حکم می‌رانند که نام هر یک «منو» است. مونیر ویلیامز معادل «انسان کامل» را برای منو، در واژه نامۀ خود می‌آورد. این جستار تلاش دارد تا شخصیت "منو" را با انسان کامل ابن عربی بر اساس فلسفۀ خالده، که معتقد است برخی موضوعات در ادوار مختلف در فلسفۀ تاریخ جاری، مشترک و قابل تشخیص هستند را قیاس کند. این جستار تلاش دارد با بررسی هر پرسش و تحقیق درمورد آن به پرسش‌های فوق پاسخ دهد:1- بررسی هویت منو. 2- ریشه‌شناسی منو در زبان‌های هند و ژرمن چیست؟ 3-کدام متون سنسکریت هویت او را تأیید می‌کنند؟ 4- آیا نمونۀ دیگری دارد؟ 5- چه چیز او را با انسان کامل مرتبط می‌کند؟

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

بررسی تطبیقی داستان رستم در شاهنامۀ فردوسی و رام در حماسۀ رامایانا

یوسف علی بیرانوند؛ مینا خسروی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 اسفند 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2023.352136.1171

چکیده

روایات حماسی و اسطوره‌‌ای اقوام هند و ایرانی به خاطر خاستگاه مشترک و روابط فرهنگی طولانی‌مدت تحت تأثیر یکدیگر قرار گرفته است. داستان‌های رستم در شاهنامۀ فردوسی و رام در رامایانا شباهت‌های زیادی با هم دارند. این پژوهش با روش تطبیقی- تحلیلی به دنبال بررسی ویژگی‌‌های مشابه و متفاوت داستان‌های رستم و رام است. شباهت‌‌ها و تفاوت‌های ... بیشتر روایات حماسی و اسطوره‌‌ای اقوام هند و ایرانی به خاطر خاستگاه مشترک و روابط فرهنگی طولانی‌مدت تحت تأثیر یکدیگر قرار گرفته است. داستان‌های رستم در شاهنامۀ فردوسی و رام در رامایانا شباهت‌های زیادی با هم دارند. این پژوهش با روش تطبیقی- تحلیلی به دنبال بررسی ویژگی‌‌های مشابه و متفاوت داستان‌های رستم و رام است. شباهت‌‌ها و تفاوت‌های رستم و رام به صورت خلاصه عبارتند از: 1- پیشگویی تولد: پیشگویی تولد رستم به وسیلۀ ستارگان و سیمرغ؛ ولی پیشگویی تولد رام به وسیلۀ برهمن انجام گرفته است. 2- زیبایی ظاهری: رام به داشتن زیبایی ظاهری؛ ولی رستم به خاطر قد بلند و تنومندی توصیف شده است. 3- وفاداری به پادشاه: رستم گهگاهی به پادشاه نارضایتی‌‍‌اش را نشان می‌دهد؛ ولی رام به عهد و پیمان پادشاه پایبند است و ... . دوستان و دشمنان مشابه رستم و رام عبارتند از: 1- افراسیاب و راون از این نظر که قدرت‌‌طلب‌‌اند و شر ذاتی دارند به هم شباهت دارند. با این تفاوت که راون یک دیو است. 2- دیو سپید و راون بدان خاطر که گروگان می‌‌گیرند و قهرمانان مجبورند برای رهایی گروگان با آن‌‌ها بجنگند، به هم می‌‌مانند. 3- کی‌‌کاووس و سیتا فریب دیو را می‌‌خورند. 4- زواره و لکشمن برادر و پشتیبان قهرمان هستند. تفاوت آن‌ها در آن است که لکشمن در بیشتر اتفاقات همراه رام است. 5- تهمینه و سیتا همسر قهرمان هستند که از قهرمان جدا شده و دور از او زایمان کرده‌‌اند. تفاوتشان در آن است که سیتا نام پدر را از فرزندان پنهان نکرده است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

کاربست پدیده زار در کرانه‌ها و پس‌کرانه‌های خلیج‌فارس

حمید اسدپور؛ فرج الله احمدی؛ حسین اسکندری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 اسفند 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2023.349984.1162

چکیده

مهاجرت‌ها به شکل خواسته یا ناخواسته دارای تاثیرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بوده است. چنانکه تاثیرپذیری در پدیده مهاجرت، به ویژه درجنبه فرهنگی از مسائل مهم و قابل توجه می‌باشد. خلیج‌فارس به عنوان یک شاهراه آبی مهم نه تنها از لحاظ سیاسی و اقتصادی، بلکه از نظر فرهنگی نیز محل تلاقی فرهنگ های گوناگون بوده است. یکی از این موارد، ... بیشتر مهاجرت‌ها به شکل خواسته یا ناخواسته دارای تاثیرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بوده است. چنانکه تاثیرپذیری در پدیده مهاجرت، به ویژه درجنبه فرهنگی از مسائل مهم و قابل توجه می‌باشد. خلیج‌فارس به عنوان یک شاهراه آبی مهم نه تنها از لحاظ سیاسی و اقتصادی، بلکه از نظر فرهنگی نیز محل تلاقی فرهنگ های گوناگون بوده است. یکی از این موارد، مهاجرت عموما ناخواسته افریقایی تباران به خصوص از نواحی شرقی این قاره به کرانه‌ها وپس کرانه‌های خلیج فارس از قرن‌ها پیش و به ویژه در دو قرن اخیر می باشد. این گروه ضمن تأثیرپذیری از ساکنان این نواحی، تأثیرات عمیقی نیز بر فرهنگ این مناطق داشته‌اند. یکی از مهم‌ترین این تأثیرات، شکل گیری و رواج پدیده‌ای به نام زار است زار نوعی پریشانی افراد است که آن را حاصل اقدامات ارواح خبیثه می‌دانستند. . سوال اساسی پژوهش آن است که علل گسترش و تداوم پدیده زار در کرانه‌ها خلیج‌فارس چیست؟ به نظر می‌رسد که فقدان راهکار موثرو پایدار و نبود امکانات و حمایت های اساسی از ساکنان کرانه‌ها و پس‌کرانه‌های خلیج فارس از یک سو و زندگی همراه با مشکلات متعدد در نواحی جنوبی ایران، مسافرت‌های فراوان دریانوردان این نواحی به سواحل افریقا و سکونت افریقایی تباران در سواحل خلیج فارس از سوی دیگر باعث رواج و توسعه پدیده‌ای به نام زار شده است . هم چنین این پدیده با برخی از ساختارهای فرهنگی این نواحی هماهنگی و مشابهت داشته است. این پژوهش با اتکا به منابع کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی و با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

سیاست های زمین‌داری حکومت قاجاریه در زنجان براساس نظریه دولت پاتریمونیال ماکس وبر

حسن رستمی؛ عباس قدیمی قیداری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 اسفند 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2023.352114.1170

چکیده

در سال‌های مشروطه ولایت خمسه با مرکزیت زنجان از کانون‌های بحرانی کشور بود و به‌دلیل نزدیکی به شهرهای تهران و تبریز، سال‌های ناآرامی را سپری کرد. در این بین علاوه بر بحران‌های سیاسی در کشور، دشمنی خوانین خمسه (جهانشاه خان امیرافشار و ذوالفقارخان اسعدالدوله) بر سر تصاحب زمین‌های یکدیگر، نابسامانی‌های فراوانی را در سطح جامعه موجب ... بیشتر در سال‌های مشروطه ولایت خمسه با مرکزیت زنجان از کانون‌های بحرانی کشور بود و به‌دلیل نزدیکی به شهرهای تهران و تبریز، سال‌های ناآرامی را سپری کرد. در این بین علاوه بر بحران‌های سیاسی در کشور، دشمنی خوانین خمسه (جهانشاه خان امیرافشار و ذوالفقارخان اسعدالدوله) بر سر تصاحب زمین‌های یکدیگر، نابسامانی‌های فراوانی را در سطح جامعه موجب گردید. این ستیزه‌ها بی‌تأثیر از سیاست‌های زمین‌داری دولت قاجاریه در دوره های ناصری و مظفری نبود. بنابراین مسئله اساسی این تحقیق، نسبت الگوی حکمرانی دولت قاجارها با رقابت‌ها و ستیزه‌های خوانین زمیندار زنجان بر اساس نظریۀ دولت پاتریمونیال ماکس وبر است. به‌نظر می‌رسد با توجه به تداوم ساختار سیاسی قاجاریه و گسترش دستگاه دیوان‌سالاری قاجار ها تا اواخر دوره ناصری، شاه در نقش حاکم پاتریمونیال، با توجه به سلطۀ سنتی و اختیارات نامحدود و نابسامانی‌های اقتصادی و سیاسی کشور، با فروش املاک خالصه و افزایش تیول در ایران، زمینۀ لازم را برای رقابت‌ها و اقتدار زمین‌داران فراهم ساخت. تداوم این سیاست‌های دولت قاجاریه در سال‌های منتهی به انقلاب مشروطه، موجب افزایش نفوذ زمین‌داران شد و با عنایت به ناکارآمدی نهادهای عصر مشروطه در رفع بحران زمینداری در مناطق مختلف کشور، مشکلات فزاینده‌ای در سال‌های بعد به‌وجود آورد. مقالۀ حاضر با گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای و اسنادی، به شیوه توصیفی_تبیینی موضوع را مورد بررسی قرار داده است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

مناسبات سیاسی سیستان و مکران از سده سوم تا سده ششم هجری قمری

عبداله صفرزائی؛ مرضیه بلوچی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 اسفند 1401

https://doi.org/10.22059/jis.2023.353788.1176

چکیده

سیستان و مکران در سده سوم تا ششم هجری دو ایالت در جنوب شرق سرزمین‌های خلافت شرقی و در منطقه ثغور محسوب می‌شدند. در آن دوره تاریخی وسعت سرزمینی ایالت‌های سیستان و مکران بسیار گسترده‌تر از امروز بود. در ابتدای سده سوم سیستان تحت تسلط طاهریان قرار گرفت. در اواسط قرن سوم صفاریان به مرکزیت سیستان بر بخش‌های وسیعی از ایران از جمله مکران ... بیشتر سیستان و مکران در سده سوم تا ششم هجری دو ایالت در جنوب شرق سرزمین‌های خلافت شرقی و در منطقه ثغور محسوب می‌شدند. در آن دوره تاریخی وسعت سرزمینی ایالت‌های سیستان و مکران بسیار گسترده‌تر از امروز بود. در ابتدای سده سوم سیستان تحت تسلط طاهریان قرار گرفت. در اواسط قرن سوم صفاریان به مرکزیت سیستان بر بخش‌های وسیعی از ایران از جمله مکران حکومت نمودند. با روی کار آمدن سامانیان و به دنبال آن ترکان غزنوی و سلجوقی، تکاپوهای آنان برای تسلط بر سیستان و مکران آغاز گردید. از طرفی آل بویه در قرن چهارم به نواحی غربی مکران کشورگشایی داشتند. تکاپوهای این چنینی برای تسلط بر سیستان و مکران و مقاومت ملوک بازمانده صفاری در سیستان و حاکمان مکران برای استقلال سیاسی‌شان، مناسبات سیاسی پیچیده‌ای را در منطقه ایجاد کرده بود. از این رو، بررسی مناسبات سیاسی مکران و سیستان در این دوره جای واکاوی و تحقیق دارد. با روی کار آمدن صفاریان در سیستان در قرن سوم و بعد از آن، ملوک سیستان در صدد تسلط بر مکران بودند، اما حاکمان مکران تلاش می‌کردند این منطقه را خودشان اداره کنند. بسیاری از تهاجمات ترکان به مکران از مسیر سیستان انجام می شد و بسا اوقات برخی حاکمان سیستان در نتیجه فشار اقوام مهاجم یا دسته‌بندی‌های داخلی، به مکران پناهنده می شدند. هدف این نوشتار تبیین مناسبات سیاسی سیستان و مکران از قرن سوم تا قرن ششم هجری است. این تحقیق به شیوه توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام گرفته است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

نگارش سروده‌های زرتشت؛ پیش یا پس از تازش اسکندر؟

سورنا فیروزی؛ مهسا ویسی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 فروردین 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.354928.1184

چکیده

درباره پیشینه نگارش سروده‌های زرتشت و نیز باقی بخش‌های اوستا، دو نظر کلی کهن و نوین در دست است. نظر کهن که در متون پهلوی مستند شده و در آثار برخی از مورخان روزگار اسلامی بازتاب یافته است، از مکتوب بودن آن‌ها پیش از حمله اسکندر مقدونی یاد کرده‌اند، اما نظر محققان معاصر بر تاخر این مساله است. این پژوهش بر پایه رویکرد رهیافت تاریخی و ... بیشتر درباره پیشینه نگارش سروده‌های زرتشت و نیز باقی بخش‌های اوستا، دو نظر کلی کهن و نوین در دست است. نظر کهن که در متون پهلوی مستند شده و در آثار برخی از مورخان روزگار اسلامی بازتاب یافته است، از مکتوب بودن آن‌ها پیش از حمله اسکندر مقدونی یاد کرده‌اند، اما نظر محققان معاصر بر تاخر این مساله است. این پژوهش بر پایه رویکرد رهیافت تاریخی و تحلیل محتوای متون از یک سو و ارزیابی وضعیت نگارش در فلات ایرانِ مرتبط با نیمه نخست از هزاره یکم پیش از میلاد، ابتدا به بررسی شواهد و استنادات دو دیدگاه می‌پردازد و سپس موضوع را برمبنای واقعیات موجود مولفه‌های زمانی و جغرافیایی مرتبط با روزگار زرتشت و هخامنشیان تحلیل می‌کند. این مقاله در پی آن است که تا از طریق ارزیابی شواهد مرتبط با سروده‎های منتسب به زرتشت، کهن‎ترین زمان ممکن برای نگارش این کهن‎‎ترین بخش از اوستا را برآورد کند. مقاله پیش‌رو نشان می‌دهد که اثراتی از مکتوب بودن سروده‌های زرتشت در روزگار سرایش آن‌ها وجود دارد. در این مقاله دیده شد که برخلاف نظر برخی از پژوهشگران، محتوای اوستایی و از جمله سروده‌های زرتشت، تا پیش از حمله اسکندر، مکتوب شده بودند. در پایان، مقاله درباره منظور داریوش بزرگ از خط آریایی در کتیبه بیستون بحث می‌کند و آن را نه مرتبط با خط میخی و زبان پارسی قدیم، بلکه نوشتن به زبان بلخی (آریایی) روزگار داریوش می‌داند که این امر یا به خط آرامی رایج و یا به خطی برگرفته از آن صورت گرفته است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

خوانش جدید کتیبه‌ی پهلوی در کوه حسین(نقش‌رستم4)

محمد جواد اولادحسین؛ مجتبی دورودی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 فروردین 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.348313.1150

چکیده

موضوع پژوهش حاضر خوانش کتیبه‌‌ جدیدی در کوه حسین استان فارس، دشت مرودشت و در مجاورت نقش‌رستم است. کشف این کتیبه که در واپسین ماههای سال 1400صورت گرفت؛ بازتاب گسترده‌ای در خبرگزاری‌ها داشته است و از آن با عنوان کتیبه‌ای که نام زرتشت و امهرسپندان، در آن آمده است و به‌عنوان کتیبه‌ای غیر تدفینی یاد شده است. اسامی که وجودشان در این کتیبه ... بیشتر موضوع پژوهش حاضر خوانش کتیبه‌‌ جدیدی در کوه حسین استان فارس، دشت مرودشت و در مجاورت نقش‌رستم است. کشف این کتیبه که در واپسین ماههای سال 1400صورت گرفت؛ بازتاب گسترده‌ای در خبرگزاری‌ها داشته است و از آن با عنوان کتیبه‌ای که نام زرتشت و امهرسپندان، در آن آمده است و به‌عنوان کتیبه‌ای غیر تدفینی یاد شده است. اسامی که وجودشان در این کتیبه مشاهده نمی‌گردد. همچنین مشاهده خواهد گردید که کتیبه حاضر در زمره‌ی کتیبه‌های تدفینی به‌شمار می‌رود. با توجه به تقسیم‌بندی کتیبه‌های خصوصی در این منطقه می‌توان از کتیبه حاضر با عنوان نقش‌رستم 4 نام برد که با سنت فارسی‌میانه(پهلوی کتابی) به تحریر درآمده است. کتیبه‌های تدفینی بخش مهمی از نوشته‌های خصوصی با سنت زرتشتی را شامل می‌شود که به‌ دلیل ماهیّت آئینی مجموعه تاریخی‌فرهنگی نقش‌رستم، بخش عمده‌ای از کتیبه‌های یافته شده در این محدوده نیز دارای همین ویژگی هستند. از‌جمله کتیبه‌های تدفینی که پیش‌تر در این کوهستان مشاهده شده است؛ می‌توان به کتیبه‌های صخره شاه‌اسماعیل، کتیبه‌های دره‌بره و کتیبه‌ی گردلک اشاره داشت. کتیبه حاضر نیز به همین گروه از کتیبه‌ها تعلق دارد. این کتیبه در اندازه‌ی 30 در 35 سانتی‌متر بر فراز یک تابوت در شش سطر نقر شده است و خبر از تعلق آن به فردی به‌نام بهرام مهرگِ نیک‌دین دارد که با جمله دعایی بهشت بهره‌اش باشد پایان یافته است. با توجه به تاریخ اشاره شده در کتیبه به احتمال زیاد، می‌توان آن را مربوط به ششم اردیبهشت‌ماه سال 40 یزدگردی، دانست. این سال برابر با 672 میلادی و 53 هجری‌قمری یعنی دوران خلافت معاویه است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

ملاحظاتی در متن و حواشیِ تذکره الاولیای عطار

حمیدرضا فهندژسعدی؛ عبدالرضا سیف

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 فروردین 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.354717.1183

چکیده

تذکرة‌الاولیاء جزوِ نخستین کتاب‌هایی است که در زبانِ فارسی، به صورتِ یکپارچه، به ذکرِ اقوال و مقاماتِ زاهدان و مشایخِ صوفیه پرداخته است، و نیز در سلکِ نخستین آثارِ فارسی است که به صورتِ علمی و امروزی تصحیح شده است (1905م) و این خود گواهی است بر ارزش‌ و اهمیتِ این نامۀ جاودانۀ عطّار نیشابوری. بی‌تردید چنین اثر سترگی، پژوهش‌های متنوع ... بیشتر تذکرة‌الاولیاء جزوِ نخستین کتاب‌هایی است که در زبانِ فارسی، به صورتِ یکپارچه، به ذکرِ اقوال و مقاماتِ زاهدان و مشایخِ صوفیه پرداخته است، و نیز در سلکِ نخستین آثارِ فارسی است که به صورتِ علمی و امروزی تصحیح شده است (1905م) و این خود گواهی است بر ارزش‌ و اهمیتِ این نامۀ جاودانۀ عطّار نیشابوری. بی‌تردید چنین اثر سترگی، پژوهش‌های متنوع و نوآیینی را می‌طلبد و شماری از مصحّحان و محققان کوشش‌هایی ستودنی در این راستا داشته‌اند؛ با این همه، این کتاب هنوز نکات بسیار پُراهمیت و زوایای پنهانی دارد که بدان پرداخته نشده است و در این مقاله کوشش شده است تا جهتِ کارآمدیِ هرچه بیشترِ این اثر، به ده مورد از آنها اشاره شود: ابتدا مقدمه‌ای کوتاه دربارۀ تذکرة‌الاولیاء و مسألۀ انتسابِ آن به عطّار ارائه می‌شود و سپس در بابِ مسائلی مانندِ «شبهه‌ناکی نیل»، افتادگیِ یک نامِ مهم در ذکرِ ابوحفصِ حدّاد، عدمِ شاگردیِ ابوالقاسمِ کرّکانی نزدِ ابوعثمانِ مغربی، دربارۀ انتسابِ سخنی به ابومحمدِ جریری، شناسایی یکی از اعلامِ تذکره به نامِ ثعلبه انصاری، بی‌اعتباریِ نسب‌نامۀ ابوعلی رودباری، نسبتِ فامیلیِ ابوعمروِ نجید و ابوعبدالرحمنِ سُلمی، ارتباطِ ابن خفیف و جنیدِ بغدادی، رابطۀ استادشاگردیِ عمرو بن عثمانِ مکّی و جعفر خلدی و تاریخِ صحیحِ فوتِ محمد بن اسلمِ طوسی، با ذکرِ مستنداتِ معتبر بحث خواهد شد. هدفِ این مقاله در راستای درکِ هرچه بهترِ جزئیات متن و زوایای کم‌ترشناخته‌شدۀ تذکرةالاولیاء است که در کنار یافته‌های دیگر پژوهش‌گران، می‌تواند در چاپ‌های بعدیِ این کتابِ ارزشمند اعمال شود. در هر حال این کتاب از امّهاتِ متونِ عرفانی در زبانِ فارسی

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

واکاوی درون‌مایه‌های کهن‌الگوهای خویشتن و فرآیند فردانیت، مترتب بر خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران، دوران قاجار

محبوبه شعبانی جفرودی؛ سیده مامک صلواتیان؛ علیرضا نیکویی؛ سامره اسدی مجره

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 اردیبهشت 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.354101.1177

چکیده

تاثیر فرآیندهای روانیِ هنرمند، طی خلق اثر، مبرهن است. در این ملجاء، کارل گوستاو یونگ، روان‌کاو سوئیسی با مطالعه بر رویاها و اسطوره‌ها، به الگوهای تکرار شونده‌ای در کردوکارهای روان انسان دست یافت که طی تاریخ، به‌کرات برآفرینه‌های بشر، تجلی یافته‌اند. بسط این اندیشه منجربه شکل‌گیری رویکرد خوانش کهن‌الگویی شد که در تکوین الگویی ... بیشتر تاثیر فرآیندهای روانیِ هنرمند، طی خلق اثر، مبرهن است. در این ملجاء، کارل گوستاو یونگ، روان‌کاو سوئیسی با مطالعه بر رویاها و اسطوره‌ها، به الگوهای تکرار شونده‌ای در کردوکارهای روان انسان دست یافت که طی تاریخ، به‌کرات برآفرینه‌های بشر، تجلی یافته‌اند. بسط این اندیشه منجربه شکل‌گیری رویکرد خوانش کهن‌الگویی شد که در تکوین الگویی ساختاری در پژوهش‌های علوم انسانی نتیجه‌بخش بوده است. در این نگرش نهادِ اثر، به‌مثابۀ روان آفرینندۀ آن در نظر گرفته می‌شود و استعارات موجود، مبتنی‌بر کهن‌الگوهای مشخصی تفسیر می‌گردند. در میان اقسام هنر، معماری، علاوه بر سویۀ مادی، مشحون ایده‌هایی فراکالبدی و دربردارندۀ جنبه‌هایی غنی از فرهنگ و باورهای این بوم است که مجال تامل‌بر تجلیات ناخودآگاه جمعی را فراهم می‌آورد. این پژوهش با هدف درک درون‌مایه‌های کهن‌الگوهای خویشتن و فرآیند فردانیت، در نظریات یونگ و یافتن مفاهیم مشترک میان آنها و معماری خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران و گسترش مرزهای دانش میان‌رشته‌ای تدوین گشته است. پرسش‌های پژوهش چنین تبیین می‌گردند: درون‌مایه‌های مترتب‌بر کهن‌الگوهای خویشتن و فرآیند فردانیت در خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران کدامند؟ این کهن‌الگوها با کدام اصول معماری خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران تطابق دارند؟ روش غالب پژوهش، تحلیل محتوای کیفی، با تعامل رویکردهای استقرایی_قیاسی و نگرش پدیدارشناسی است. پایایی پژوهش در بخش کمی، با اعمال ضریب آلفای کرونباخ، در نرم‌افزار Spss تعیین می‌گردد. نتایج نشان می‌دهند، درون‌مایه‌هایی چون «مرکزیت»، «همنشینی تضادها»، «درون‌گرایی»، «هندسۀ ماندالایی»، «سلسله‌مراتب» و «وحدت» در کهن‌الگوهای خویشتن و فرآیند فردانیت با برخی اصول معماری خانه‌های سنتی قاجاری در فلات مرکزی ایران متناظر بوده و بر اجزای خانه‌ها فرافکنی شده‌اند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

علل باور به سعدونحس ایام در عصر قاجاریه و پیامدهای سیاسی و اجتماعی آن

نیلوفر موسوی؛ حسن زندیه؛ امیرتیمور رفیعی؛ حمیدرضا صفاکیش

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 خرداد 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.357821.1194

چکیده

باور به احکام نجومی و تأثیر اجرام سماوی بر زندگی انسان از کهن‌ترین باورهای ایرانیان است. این اعتقاد، نه تنها بخش مهمی از فرهنگ عامه بوده؛ بلکه در سطوح مختلف حکومتی همواره نفوذ و گسترش بسیاری داشت. استفاده از احکام نجوم در لشکرکشیها، عقد پیمان‌ها، جنگ‌وصلح، جلوس به تخت شاهی، شکار، سفر، خرید، تجارت، تعلیم‌وتعلم، دعا، درمان بیماریها، ... بیشتر باور به احکام نجومی و تأثیر اجرام سماوی بر زندگی انسان از کهن‌ترین باورهای ایرانیان است. این اعتقاد، نه تنها بخش مهمی از فرهنگ عامه بوده؛ بلکه در سطوح مختلف حکومتی همواره نفوذ و گسترش بسیاری داشت. استفاده از احکام نجوم در لشکرکشیها، عقد پیمان‌ها، جنگ‌وصلح، جلوس به تخت شاهی، شکار، سفر، خرید، تجارت، تعلیم‌وتعلم، دعا، درمان بیماریها، ازدواج، و... تنها نمونه‌هایی از تأثیر این باور در وجوه مختلف زندگی سیاسی و اجتماعی مردم در عصر قاجاریه بود. باور به میمنت و خوش‌یمنی برخی روزها و نحوست و بدیمنی برخی دیگر از روزها، بخش مهمی از اعتقاد به تأثیر افلاک بود؛ که به مرور با پاره‌ای از احکام دینی نیز، درهم آمیخته بود. چنین اعتقادی، تصمیم‌گیریها، عملکردها و دانشی مطابق با گفتمان سنتی جامعه در موضوع احکام نجومی پدید آورد که در شقوق مختلف زندگی سیاسی و اجتماعی خود را نمایان میکرد. از این‌رو، پژوهش حاضر، در پی پاسخ به این پرسش است که پایه‌های اجتماعی ـ سیاسی باور به سعدونحس ایام از منظر تاریخی در این دوره چه بوده و این مسئله چه پیامدهایی بر زندگی سیاسی و اجتماعی ایرانیان عصر قاجاری داشت؟ این پژوهش، با روش‌شناسی ساختمندگرا در دو سطح کنش و ساختار به توصیف، تحلیل و تببین گفتمان مسلط سنتی جامعه در موضوع سعدونحس ایام و پیامدهای آن از دیدگاه پارادایم خرافات پرداخته است. بر اساس یافته‌های تحقیق، عوامل روان شناختی چون ترس، تسلیم پذیری و تقدیرگرایی در کنار جهل علمی و مقاومت در برابر اندیشه‌های جدید، فقدان سیستم آموزشی سازمان‌یافته، فقدان خدمات درمان عمومی و دولتی،

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

اهمیت دگردیسی کلان استعاره ها در تاریخ مفاهیم (با تمرکز بر تبدّل مفهومی واژۀ وطن)

شایسته سادات موسوی؛ پریا شاطریان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 خرداد 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.354011.1179

چکیده

دگردیسی کلان‌استعاره‌ها نشانۀ بزرگی از گسست‌های تاریخی است. با تغییر شرایط تاریخی، مفاهیم سیاسی و اجتماعی تحول پیدا می‌کنند و خود را در لباس جدیدی نمودار می‌سازند. یکی از حوزه‌های نوین مطالعات تاریخ که به این تغییرات مفهومی می‌پردازد، تاریخ مفاهیم یا تاریخ مفهومی نام دارد. تاریخ مفهومی چارچوب بسیار مناسبی برای بررسی شکل‌گیری ... بیشتر دگردیسی کلان‌استعاره‌ها نشانۀ بزرگی از گسست‌های تاریخی است. با تغییر شرایط تاریخی، مفاهیم سیاسی و اجتماعی تحول پیدا می‌کنند و خود را در لباس جدیدی نمودار می‌سازند. یکی از حوزه‌های نوین مطالعات تاریخ که به این تغییرات مفهومی می‌پردازد، تاریخ مفاهیم یا تاریخ مفهومی نام دارد. تاریخ مفهومی چارچوب بسیار مناسبی برای بررسی شکل‌گیری مفاهیم سیاسی- فرهنگی است و نشان می‌دهد که چگونه این مفاهیم در دوره‌های آستانه‌ای دگردیسی پیدا می‌کنند و به عصر بعد منتقل می‌شوند. اما یکی از بزرگترین نقصان‌های این حوزه، غفلت آن از عناصرِ به‌ظاهر غیرسیاسی، مانند تمثیلات، استعارات، اساطیر و... است. در این تحقیق که بر اساس پروژۀ تاریخ مفهومی راینهارت کوزلک تدوین یافته است، نشان داده‌ایم که استعاره‌ها و تمثیل‌ها نیز نقش بسزایی در مفهومی‌شدنِ واژه‌ها و ورود آنها با بار مفهومی نو به عصر مدرن دارند. در این تحقیق یکی از کلید‌واژه‌های عصر مدرن، یعنی وطن، مورد بررسی قرار گرفته است. این واژه، در کنار تعداد زیادی از دیگر واژگان، در عصر مشروطه - که باید یکی از مهمترین دوران‌های آستانه‌ای تاریخ ایران قلمداد شود- بار مفهومی جدیدی به خود می‌گیرد. چنانکه خواهیم دید، وطن با پیوند خوردن به مفاهیمی همچون زن، مادر و خانه، از قالب یک واژه به در می‌آید و به یک مفهوم تبدیل می‌شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

عوامل گسترش طریقت قادریه در کردستان.

رضوان عارف عباس؛ ناصر صدقی؛ ولی دین پرست

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 تیر 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.358615.1199

چکیده

چکیده: یکی از طریقت های صوفیانه در اسلام، طریقت قادریه است که بنیانگذار اصلی آن را شیخ عبدالقادر گیلانی(متوفی 561ه.ق) دانسته اند. طریقت قادریه در قرون هفتم و هشتم، در عراق و سپس هند و شامات و شمال افریقا گسترش یافت . از قرن نهم هجری بتدریج در کردستان ایران و عراق نیز پیروانی پیدا کرد. از آن پس در قرون بعدی روز به روز بر تعداد پیروان این ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

فرهنگ چوگان‌بازان؛ واکاوی بازی چوگان در میان مردم ایران

عباسعلی رضائی نیا؛ سید مهدی موسوی نیا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 تیر 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.355152.1187

چکیده

چوگان در فرهنگ ایرانی جایگاه بلندی دارد و از یک بازی صرف، فراتر رفته و با نظام ارزشی و فکری جامعه ایرانی پیوند خورده‌است. مطالعه و شناخت از بازی چوگان بیشتر متکی بر متون تاریخی، ادبی و آثار هنری است. اما خلائی که در این زمینه دیده می‌شود، بررسی آثار و شواهد بازی چوگان از منظر میراث فرهنگی ناملموس است. از این رو هدف مقاله حاضر، شناخت ... بیشتر چوگان در فرهنگ ایرانی جایگاه بلندی دارد و از یک بازی صرف، فراتر رفته و با نظام ارزشی و فکری جامعه ایرانی پیوند خورده‌است. مطالعه و شناخت از بازی چوگان بیشتر متکی بر متون تاریخی، ادبی و آثار هنری است. اما خلائی که در این زمینه دیده می‌شود، بررسی آثار و شواهد بازی چوگان از منظر میراث فرهنگی ناملموس است. از این رو هدف مقاله حاضر، شناخت جایگاه، اهمیت و تبیین بازی چوگان به عنوان یکی از مولفه‌های هویت بخش در فرهنگ مردم ایران با روش توصیفی _ تحلیلی است. برای رسیدن به این منظور، بازی چوگان در زمینه‌های گوناگون سنت‌های شفاهی، رسوم اجتماعی، هنرهای نمایشی مورد توجه قرار گرفته‌است. نخست جای نام‌هایی که با چوگان پیوند خورده، جستجو شده‌است. سپس به شواهد بازی چوگان در میان بازی‌های بومی و محلی پرداخته شده‌است و در ادامه ضمن شناسایی نشانه‌های بازی چوگان، شباهت‌ها و تفاوت‌های آن در بین مناطق مختلف بیان گردید. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد بازی چوگان نه تنها در بین اشراف و بزرگان، محبوب بوده بلکه در میان مردم عادی ایران نیز رواج داشته‌است. چنان‌که یازده جای‌نام مرتبط با چوگان و نیز برگزاری آن در مناطق مختلف ایران به دو شیوه سواره و پیاده، نشانه‌ای از پیوند عمیق مردم با این بازی است. بازی چوگان نه تنها به عنوان یک بازی ملی بلکه به عنوان یک عنصر کارآمد فرهنگی در حیات فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی نقش موثری داشته‌است.جلوه‌های گوناگون این بازی در زندگی مردم، بازتاب نگرش‌های ایرانیان و به قوام و تداوم سنت‌های فرهنگی آنها کمک کرده‌است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

سیر اختران در مقامات حمیدی

محمدامیر مشهدی؛ سارا نظام دوست

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 تیر 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.357951.1195

چکیده

قرن ششم، اوج کاربرد اصطلاحات دانش نجوم در نظم و نثر فارسی است. یکی از برجسته‌ترین و بارزترین آثار در کاربرد اصطلاحات و اطلاعات علم نجوم در ادبیّات فارسی، مقامات قاضی حمیدالدّین بلخی (559م) است که آن را در سال 551 تألیف کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی کاربرد علم نجوم در مقامات حمیدی به روش توصیفی-تحلیلی سعی دارد که بدین سوال پاسخ دهد که ... بیشتر قرن ششم، اوج کاربرد اصطلاحات دانش نجوم در نظم و نثر فارسی است. یکی از برجسته‌ترین و بارزترین آثار در کاربرد اصطلاحات و اطلاعات علم نجوم در ادبیّات فارسی، مقامات قاضی حمیدالدّین بلخی (559م) است که آن را در سال 551 تألیف کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی کاربرد علم نجوم در مقامات حمیدی به روش توصیفی-تحلیلی سعی دارد که بدین سوال پاسخ دهد که حمیدالدین بلخی چگونه و با چه هدفی از علم نجوم و ابزار آن در مقامات بهره برده است؛ بنابراین تلاش نگارندگان بر آن است که با استخراج نمونه‌های به کار رفته، این اثر را از حیث موضوع یاد شده، مورد واکاوی قرار دهند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که حمیدالدین بلخی، علم نجوم را به صورت ماهرانه و با آگاهی کامل برای پرُ بار کردن و نشان دادن توانمندی خود به کار برده است و اهمیت کاربست آن در مقامات تا بدانجاست که یک مقامه (مقامۀ بیستم: طبیب و منجّم) را کامل به این بحث اختصاص داده است؛ بنابراین می‌توان ادعا کرد که بلخی با آشنایی کامل از علم نجوم، آن را به دلایل گوناگونی از جمله نشان دادن توانمندی‌های خود در به کارگیری علم نجوم و اظهار فضل و دانش، جلوه‌های خیال‌انگیزی ادبی و هنری و در نهایت به دلیل باورهای مذهبی خود به کار برده است تا بدین طریق اثر خود را به خوانندگان معرفی نماید و آن را از این جهت ممتاز نماید تا بعد از او، جاودانگی اثرش حفظ گردد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

نَمری؛ سرزمینی کهن در بخشی از استان ایلام؟

سورنا فیروزی؛ زهره جوزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 تیر 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.358270.1197

چکیده

مطالعه نبشته‌های میان‎رودانی و به ویژه دوره‌های آشور میانه و آشور نو، داده‎های جغرافیایی بسیاری را در اختیار پژوهشگران امروزین قرار داده است. این که با استناد بر مختصات بوم‎‌نگارانه این اطلاعات، پیشینه فرهنگی و تاریخی مناطق غربی و مرکزی فلات ایران را بهتر بررسی کرد، روندی است که پایه بسیاری از پژوهش‌های تاریخی، فرهنگی و باستان‎شناختی ... بیشتر مطالعه نبشته‌های میان‎رودانی و به ویژه دوره‌های آشور میانه و آشور نو، داده‎های جغرافیایی بسیاری را در اختیار پژوهشگران امروزین قرار داده است. این که با استناد بر مختصات بوم‎‌نگارانه این اطلاعات، پیشینه فرهنگی و تاریخی مناطق غربی و مرکزی فلات ایران را بهتر بررسی کرد، روندی است که پایه بسیاری از پژوهش‌های تاریخی، فرهنگی و باستان‎شناختی را پدید آورده است. شاهان دوره آشور میانه اندک‎اندک و از روزگار تیگلات-پیلسر یکم، به سوی شرق سرزمین خود توجه کردند و این نگاه در روزگار آشور نو، نیرو گرفت، به گونه‎ای که بیشترین اطلاعات از همین دوره اخیر به دست ما رسیده است. از این جهت، پژوهش پیش رو بر مبنای جغرافیایی که نبشته‎های شاهانه روزگار آشور نو آن را ترسیم می‎کند، به این موضوع می‎پردازد که حدود استان ایلام کنونی یا ‌دست‌کم بخش شمالی آن منطبق بر کدام یک از سرزمین‎های توصیف شده در آن مستندات نوشتاری بوده است. این مقاله پیشنهاد می‎دهد که بر خلاف نظرات مطرح شده درباره سرزمین نَمری، بخش مهمی از مختصات این گستره کهن هم‎خوان با حدود استان ایلام بوده است. همچنین این پژوهش بیان می‎کند که بر پایه نتیجه‎گیری یاد شده و نیز بررسی مولفه‎های فرهنگی سرزمین نمری، می‎توان به درک بهتری از وضعیت فرهنگی مختصات استان ایلام کنونی در هزاره یکم پیش از میلاد دست یافت.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

روش شناسی حکمت عملی تدبیر معماری در فرهنگ ایرانی اسلامی

مجید احمد پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 تیر 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.361039.1204

چکیده

پژوهش حاضر درصدد بررسی «روش شناسی حکمت عملی تدبیر معماری در فرهنگ ایرانی اسلامی» است.زیرا به یک معنا،معماری را می‌توان در زمره«حکمت» به حساب آورد؛ زیرا هم در بستری از«دانش»تحقق می‌یابد و هم نیازمند«تدبیر»است؛معماری ظهور سنخی از جهان‌نگری است که محصول فرهنگ جوامع انسانی تلقی می‌شود و همزمان «انتقال‌دهنده ... بیشتر پژوهش حاضر درصدد بررسی «روش شناسی حکمت عملی تدبیر معماری در فرهنگ ایرانی اسلامی» است.زیرا به یک معنا،معماری را می‌توان در زمره«حکمت» به حساب آورد؛ زیرا هم در بستری از«دانش»تحقق می‌یابد و هم نیازمند«تدبیر»است؛معماری ظهور سنخی از جهان‌نگری است که محصول فرهنگ جوامع انسانی تلقی می‌شود و همزمان «انتقال‌دهنده فرهنگ» نیز می‌باشد. سئوال اصلی تحقیق حاضر آن است که مکتب حکمی،جهان‌نگری و نظام ارزشی اسلامی با چه روشی امر معماری را در فرهنگ ایرانی در دو حوزه نظر و عمل تدبیر کرده است؟ در پاسخ، فرهنگ اسلامی، معیارهایی برای حکیمانه بودن امور مربوط به زیست انسانی تعیین کرده است که قاعدتاً امر معماری نیز نمی‌تواند فارغ از آن معیارها باشد؛ از یک‌سو متعالی بودن حکمت به اتصال آن به عالم امر و دریافت افاضه و رحمت الهی تلقی شده است و از سوی دیگر با جریان‌های رقیب خود درگیر می‌شوند و نظام تدبیری خاصّی را پیش می‌کشند.️سازگاری عقل و وحی از مشخصه‌های حکمت عملی اسلامی در تدبیر امر معماری تلقی می‌گردد. نظام تدبیری که بر اثر اتصال به منظومه‌ی معرفتی وحیانی تعارضی با دستاوردهای عقلانی بشری پیدا نمی‌کند.به‌طور خاص، در ایران به دلیل عقبه شیعی خود و حوزه تعامل بین نقل و عقل و شهود که حکیمان مسلمان، دائما آن را تئوریزه کرده و حکمت را در ابعاد مختلف حیات انسانی امتداد داده و با آن زندگی کرده‌اند ظرفیت قابل توجهی را برای پی‌افکندن تدابیر حکیمانه زیست انسانی پیش‌روی نظام حکمرانی جامعه اسلامی قرار داده است.در این پژوهش به روش شناسی حکمت عملی تدبیر معماری در فرهنگ ایرانی اسلامی می‌پردازیم

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

پژوهش تطبیقی صفت رذیلۀ خشم در ایران و هند باستان بر مبنای شاهنامه و مثنوی معنوی

مینا اکبرى فراهانی؛ حمیرا زمردی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 شهریور 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.362004.1209

چکیده

بحث از فضایل و رذایل اخلاقی از جمله اندیشه‌های مشترک در باورهای اخلاقی و عارفانه ایران و هند باستان است. براساس اندیشۀ دوگانه‌باوری صفات رذیله ناشی از نیروهای شر و تاریکی است و صفات نیک متأثر از نیروهای خیر و روشنی است. پرهیز از صفات رذیله به ویژه صفت رذیلۀ خشم در این اندیشۀ مشترک و نمود آن در آثار ایران و هند باستان تأکید شده است. در ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

خوانش تطبیقی داستان و فیلم «شب‌های روشن» داستایفسکی با رویکرد نئوفرمالیسم

شیرزاد طایفی؛ پوریا میرآخورلی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 شهریور 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.365551.1229

چکیده

مطالعات اقتباسی در ایران به دلیل عدم توجه به مبانی نظری مناسب، دچار خلاء بزرگی است که منجر به فراگیر نشدن این مبحث بینارشته‌ای در میان پژوهش‌های فارسی شده است. حال این پژوهش با نگاهی آسیب‌شناسانه‌ وضع موجود و به‌ کارگیری رویکردی مناسب، درصدد است علاوه بر طرح و پیشنهاد رویکردی مناسب برای پژوهش‌های اقتباسی، به تحلیل تطبیقی یکی از ... بیشتر مطالعات اقتباسی در ایران به دلیل عدم توجه به مبانی نظری مناسب، دچار خلاء بزرگی است که منجر به فراگیر نشدن این مبحث بینارشته‌ای در میان پژوهش‌های فارسی شده است. حال این پژوهش با نگاهی آسیب‌شناسانه‌ وضع موجود و به‌ کارگیری رویکردی مناسب، درصدد است علاوه بر طرح و پیشنهاد رویکردی مناسب برای پژوهش‌های اقتباسی، به تحلیل تطبیقی یکی از آثار اقتباسی و بررسی موردی آن نیز بپردازد. در این پژوهش، رویکرد نئوفرمالیسم(Neo-formalism) که قابلیت طرح در هر دو رسانه‌ی ادبیات و سینما را دارد، مبنای روایت‌شناسانه‌ قرار گرفته و با تکیه بر آن به خوانش تطبیقی زمان و مکان در داستان و فیلم «شب‌های روشن» فئودور داستایفسکی و سعید عقیقی و فرزاد موتمن پرداخته شده است. رویکرد نئوفرمالیسم عناصر شکلی را به گونه‌ای مورد بحث قرار می‌دهد که مخاطب نقشی فعال و موثر در روند روایت‌پردازی دارد. داستان «شب‌های روشن» داستایفسکی، اثری است که در قرن نوزدهم روسیه می‌گذرد. برمبنای این داستان، سعید عقیقی فیلمنامه‌ای با همین عنوان نوشته و تبدیل به فیلم شده است. باتوجه به این که زمان و مکان در فیلم‌نامه‌ی سعید عقیقی نسبت به اثر اصلی تغییر یافته، اثری بومی و ایرانی به‌شمار می‌رود. در مقاله‌ی پیش‌رو تغییر زمان و مکان اثر ادبی از روسیه‌ی قرن نوزدهم به تهران قرن بیست‌ویکم از منظر نئوفرمالیسم مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین بحث می‌شود چگونه داستان بلندی از داستایفسکی با تغییر زمان و مکان به زیست‌بوم و فرهنگ ایرانی، همچنان عناصر مهم خود را حفظ می‌کند و اثری شاخص و مهم تلقی می‌شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

بررسی جشن‌های ایرانشهری در شعر شاعران سدۀ چهارم هجری با تکیه بر یتیمة الدهر ثعالبی

کاوه قنبری؛ علی اکبر فراتی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 مهر 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.361903.1208

چکیده

با شکستِ حکومت اقتدارگرایِ ساسانیان، بتدریج زبان فارسی‌میانه در دیوان‌ها کم‌رنگ و ناپدید گشت. زبان پهلوی جایش را به زبان عربی داد که در سایه تقدس قرآن کریم، زبانی مقدس به شمار می‌رفت. در چنین شرایطی، هر ادیب و دبیری در ایرانشهر، ذهن و اندیشه خود را در قالب عربی می‌ریخت و این زبان تبدیل به زبان نخبگان جامعه ایرانی و زبان فرهنگِ زمانه ... بیشتر با شکستِ حکومت اقتدارگرایِ ساسانیان، بتدریج زبان فارسی‌میانه در دیوان‌ها کم‌رنگ و ناپدید گشت. زبان پهلوی جایش را به زبان عربی داد که در سایه تقدس قرآن کریم، زبانی مقدس به شمار می‌رفت. در چنین شرایطی، هر ادیب و دبیری در ایرانشهر، ذهن و اندیشه خود را در قالب عربی می‌ریخت و این زبان تبدیل به زبان نخبگان جامعه ایرانی و زبان فرهنگِ زمانه گشت. از نامه‌نگاری‌ها در دیوان‌ها تا نگارش اخبار و سِیَر، و ... همه به زبان عربی بود. در این شرایط شاعران عربی‌سرایِ ایرانی‌تبار که نقش رابط سنت‌های فرهنگی و ادبیِ ایرانی را ایفا می‌کردند؛ اجزای فرهنگ ایرانی را وارد زبان عربی نمودند که از برجسته‌ترین آنها، جشن‌های ایرانشهری بود که خود بستری را فراهم می‌کرد تا باقی مجموعه سنت‌های فرهنگی ایران نیز از این رهگذر منتقل شوند. در پژوهش کنونی جشن‌های ایرانی در آثار ادیبان و شاعران کتاب یتیمة‌الدهر با رویکرد ادبی-تاریخی- اجتماعی، مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد جشن های نوروز، مهرگان، سده، رام، آفریجکان، خورروز، به ترتیب اهمیت در آن روزگار، گرامی داشته‌ می‌شده‌اند. نوروز، مهرگان و سده بیشتر جنبه مناسبتی داشته‌ و به عنوان جشن‌های درباری بیان شده‌اند؛ هرچند سده و فضای حاکم بر آن بیش از نوروز و مهرگان توصیف شده است؛ درصورتی که رام، آفریجکان و خورروز، در میان توده مردم اهمیت داشته است. افزون بر این، تاثیر فرهنگ ایرانی بر شعر عربی، نمایان است که از جشن‌های ایرانشهری تا توصیف مجموعه اجزای فرهنگ ایرانی مانند طبیعت، بهار، گل‌ها، رنگ‌ها، و موسیقی و ... را شامل می‌شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

از زوپیر تا شاه نصرانی گداز؛ بن مایۀ نیرنگ در چهار روایت تاریخی و ادبی

محمود فضیلت؛ آراد غلامی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 مهر 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.361312.1205

چکیده

ادبیات از آن رو که تجلی گاه و بازتاب دهندۀ واقعیت های زندگی و آرمان های انسان است، پیوسته تحت تأثیر تاریخ قرار می گیرد؛ از این رو، می توان ریشۀ بسیاری از داستان ها و روایت های ادبی را در حوادث و روایت های تاریخی جست و جو کرد. در این پژوهش، بر چهار روایت تاریخی و ادبی که نوع خاصی از نیرنگ و فریب که با آسیب رساندن به خود همراه است، بن مایه ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

مطالعه مردم‌شناسی عروسک‌های سنتی، نمادین و آیینی مردم استان اردبیل

عمار احمدی؛ وحید رشیدوش؛ یعقوب شربتیان سمنانی؛ علی باصری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مهر 1402

https://doi.org/10.22059/jis.2023.361657.1207

چکیده

عروسک‌های سنتی در نگاه نخست نوعی اسباب‌بازی نمادین دختران و پسران بیشتر مناطق آذربایجان به حساب می‌آید. بیشتر این مناطق عروسک‌های مخصوص به خودشان را دارند که از نظر ساختار فیزیکی و کارکرد نمادین اجتماعی آن باهم متفاوت هستند. این مطالعه موردی متمرکز شده روی عروسک‌های آیینی و نمادینی که در بین مردم استان اردبیل در گذشته رایج بوده ... بیشتر عروسک‌های سنتی در نگاه نخست نوعی اسباب‌بازی نمادین دختران و پسران بیشتر مناطق آذربایجان به حساب می‌آید. بیشتر این مناطق عروسک‌های مخصوص به خودشان را دارند که از نظر ساختار فیزیکی و کارکرد نمادین اجتماعی آن باهم متفاوت هستند. این مطالعه موردی متمرکز شده روی عروسک‌های آیینی و نمادینی که در بین مردم استان اردبیل در گذشته رایج بوده و در برخی مناطق روستایی هنوز هم ادامه دارد. عروسک‌های سنتی و آیینی رایج در بین مردم مناطق مختلف استان اردبیل نشان دهنده نقش اجتماعی زنان و مردان و به عبارتی آموزش وظایف و مسئولیت اجتماعی آینده آنهاست. روش تحقیق این پژوهش کاربردی با محوریت تحقیق کیفی متکی بر تحلیل میدانی می‌باشد که از نظریه انسان‌شناسی نمادین و تفسیری در تحلیل و تفسیر مردم‌شناختی مسئله استفاده شده است. ابتکار و نوآوری این مقاله پژوهشی در نایاب بودن این گروه از مقالات است به عبارتی جای خالی این پژوهش در حوزه مطالعات موردی استان اردبیل کاملاً احساس می‌شد. نتیجه این پژوهش علاوه بر معرفی و حفظ و نگهداری عروسک‌های سنتی مناطق مختلف استان اردبیل در اسطوره‌ها و افسانه‌های این عروسک‌های نمادین آیتم زمانی و مکانی تا حدودی لحن و رنگ ساختاری فرهنگ مردم اردبیل را به خود اختصاص داده است. شرایط اقلیمی و زیستی این عروسک‌ها نشان می‌دهد که مکان روایت مناطق کوهستانی است که زمستان‌های بلند، طولانی و سختی دارد و تابستان‌های کوتاه و خنکی در آن موج می‌زند.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	13
تعداد شماره‌ها	25
تعداد مقالات	242
تعداد نویسندگان	380
تعداد مشاهده مقاله	346,336
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	224,992
نسبت مشاهده بر مقاله	1431.14
نسبت دریافت فایل بر مقاله	929.72
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	1,234
تعداد مقالات رد شده	944
درصد عدم پذیرش	76
تعداد مقالات پذیرفته شده	113
درصد پذیرش	9
زمان پذیرش (روز)	126
تعداد پایگاه های نمایه شده	12
تعداد داوران	769

تعداد دوره‌ها	13
تعداد شماره‌ها	25
تعداد مقالات	242
تعداد نویسندگان	380
تعداد مشاهده مقاله	346,336
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	224,992
نسبت مشاهده بر مقاله	1431.14
نسبت دریافت فایل بر مقاله	929.72
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	1,234
تعداد مقالات رد شده	944
درصد عدم پذیرش	76
تعداد مقالات پذیرفته شده	113
درصد پذیرش	9
زمان پذیرش (روز)	126
تعداد پایگاه های نمایه شده	12
تعداد داوران	769

دوره 13 (1402)

دوره 12 (1401)

دوره 11 (1400)

دوره 10 (1399)

دوره 9 (1398)

دوره 8 (1397)

دوره 7 (1396)

دوره 6 (1395)

دوره 5 (1394)

دوره 4 (1393)

دوره 3 (1392)

دوره 2 (1391)

دوره 1 (1390)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان