نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی ، دانشکده علوم انسانی ،دانشگاه شاهد ، تهران ،

2 دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کاشان، ایران

10.22059/jis.2025.376297.1279

چکیده

تام لدی معتقد است که زیبایی‌شناسی روزمره به ما مجال می‌دهد، دربارة چیزهایی سخن بگوییم که عموما در زیبایی‌شناسی مرسوم طرح نمی‌شوند؛ بلکه حوزة کاملا جدیدی از تحقیق را برایمان می‌گشاید. با این‌حال، می‌توان گفت که این حوزه با زمینه‌های مرسوم زیبایی‌شناسی ارتباط تنگاتنگ دارد. یکی از این حوزه‌ها، زیبایی‌شناسی امرِ روزمرّه در خصوص مکان است که به مفاهیم آشنایی و غریبگی، تفسیر مکان و امر روزمرّه در زیست جهان می‌پردازد. خانه به معنای فضایی برای زندگی، به‌جز مفهوم ساختمان، ماهیتی خیالی و ذهنی است که از خلال برخی از آثار مانند سفرنامه‌ها قابل رؤیت می‌شود، سفرنامه‌ها منبع اصلی پژوهش در زیست‌جهانِ در حوزۀ زیبایی‌شناسی زندگی روزمرّه هستند. سفرنامۀ ژوبر گزارش تاریخ اجتماعی ایران در زمان فتحعلی شاه قاجار است. توصیف‌های هنرمندانۀ نویسنده به‌ویژه از مکان‌ها، قصرها، عمارت‌ها و خانه‌ها زمینة لایه‌های پنهانی مطالعات بینا‌رشته‌ای میان ادبیات و فلسفه را فراهم ساخته، بازخوانی آن‌ها با تلفیق آرای زیبایی‌شناسی شیوه‌ای نوین برای تحلیل متن سفرنامه‌ای است که دربارۀ ایران نوشته شده است. این پژوهش با روش توصیفی و اسنادی به این پرسش پاسخ می‌دهد که زیبایی‌شناسی زندگی روزمرّه مکان در این سفرنامه چگونه است؟ دستاورد این پژوهش بیانگر آن است که داوری‌های ژوبر دربارة عمارت‌ها، قصرها، خانه‌ها و مکان‌های دیگر با الفاظ و مفاهیمی شکل گرفته که نشان می‌دهد او نه تنها با گذر از غریبگی به فرآیند آشناسازی رسیده، بلکه توانسته زیبایی‌شناسی مکان را با حس مکان و روح مکان به تصویر بکشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The philosophical aesthetics of everyday life's spatiality are explored in Jaubert s' travelogue"Travels to Armenia and Iran

نویسندگان [English]

  • Shahla Khalilollahi 1
  • Maryam Mousavi Joushaghani 2

1 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanity Sciences, ,Shahed university, Tehran, Iran

2 PhD in Persian Language and Literature, kashan university, Iran

چکیده [English]

Tom Ledi believes that the aesthetics of everyday life allow us to speak about things that are not commonly addressed in traditional aesthetics; instead, it opens up a completely new realm of investigation for us. However, it can be said that this realm is closely related to conventional aesthetics. One of these areas is the aesthetics of everyday life regarding space, which delves into concepts of familiarity and strangeness, interpreting place and everyday matters in the living world. The notion of home as a space for living is more than just a physical structure; it is an imaginary and mental essence that is visible through certain works such as travelogues, which serve as a primary source of research in the realm of aesthetics of everyday life. Joubert's travelogue reports on the social history of Iran during the reign of Ali Qajar. The artistically descriptive depictions by the author, especially of locations, palaces, mansions, and houses, provide a foundation for interdisciplinary studies between literature and philosophy, reconstructing them with a fusion of aesthetic theories as a novel method for analyzing a travelogue text about Iran. This study, using a descriptive and documentary approach, answers the question of how the aesthetics of everyday life's spatiality are manifested in this travelogue. The findings of this research indicate that Joubert's judgments on mansions, palaces, houses, and other locations are shaped with words and concepts that demonstrate not only his progression from strangeness to familiarity but also his ability to depict the aesthetics of place with a sense of place and the spirit of place.

کلیدواژه‌ها [English]

  • «Aesthetics»
  • «travelogue»
  • «place »
  • «Iran»
  • «jaubert»
-آداچیان تامس و سارتول کریسپین(۱۳۹۵). تعریف هنر و زیبایی، دانشنامة فلسفة استنفورد، ترجمة فائزه جعفریان، تهران انتشارت ققنوس.
 -اسکات، سوزی(۱۳۹۵). معنا بخشی به زندگی روزمرّه مترجمان: مریم و فاطمه مکتوبیان، تهران: جامعه شناسان.
-اسمیت، جری و دیگران(۱۴۰۱). دگر دیسی فضای خانگی.ترجمه: زهرا غزنویان و همکاران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
-برلیان، آرنولد.(1401). اندیشه‌هایی برای گونه ای زیبایی‌شناسی اجتماعی، ترجمۀ شیما بحرینی. از مجموعه مقالات زیبایی شناسی زندگی روزمرّه ویراستۀ اندرولایت و جاناتان اسمیت، چاپ دوم ، تهران : کرگدن.
بونسدورف  پاولین ون(۱۴۰۱). زیبایی‌شناسی زندگی روزمره، مجموعه مقالات، ترجمه شیما بحرینی، چاپ دوم، تهرتن : نشر کرگدن.
-پاک‌باز، رویین. (۱۳۸۱). دایره المعارف هنر. تهران: فرهنگ معاصر.
-پور محمود، ندا (۱۴۰۲). مقایسه دو سفرنامه ایرانی و اروپایی، روزنامه آسیا، تاریخ ۲۲/۱۰/ ۱۴۰۲ .
-خلیل اللهی شهلا و موسوی جشوقانی مریم (۱۴۰۳).تبیین زیبایی‌شناسی زندگی روزمره در مجموعه داستان کوتاه عاشقیت در پاورقی، نشریه ادبیات دانشگاه خوارزمی،سال ۳۲، شمارة ۹۶.
-ریبادنیرا ای سانچز، آدولفو(۱۳۹۸). سفر به قلب سرزمین پارس.  ترجمۀ مریم حق روستا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-زنگویل نیک(۱۳۹۵). داوری زیباشناختی، ترجمة محمدرضا ابوالقاسمی، تهران : انتشارات ققنوس.
-ژوبر، پ.ام (۱۳۴۷). مسافرت به ایران و ارمنستان. ترجمۀ محمود مصاحب. تهران: فرانکلین
-سلطانزاده، حسین (۱۳۹۶). خانه در فرهنگ ایرانی مفاهیم و بعضی از کاربردها. تهران: دفترپژوهش‌های فرهنگی
-سی‌راد، ایرین (۱۳۹۵). در خانه، انسان‌شناسی فضای خانگی.ترجمۀ زهراغزنویان و دیگران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنروارتباطات.
-شاردن، ژان (۱۳۳۶). سیاحت‌نامه شاردن، ترجمة محمد عباسی، ج سوم ، تهران: انتشارات امیرکبر. 
-شایگانی فر، نادر.(۱۳۹۱). زیبایی شناسی زندگی روزمرّه.، دیویی و هنر پاپ، تهران: هرمس
-غزنویان، زهرا(۱۴۰۰). جهان خانگی ما. تهران: پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات
-فدرستون، مایک (۱۳۸۰). زیبایی شناختی کردن زندگی روزمرّه، ترجمه مهسا کرم پور.مجله ارغنون دورۀ ۸ شمارۀ ۱۹صص ۱۸۷-۲۱۷.
کوهن گلن(۱۴۰۱). زیبایی‌شناسی زندگی روزمره، ترجمه شیما بحرینی، چاپ دوم، تهرتن : نشر کرگدن.
-گات‌بریس، مک آیور لویس دومینیک (۱۳۸۶). دانشنامة زیبایی‌شناسی، گروه مترجمان، چاپ سوم، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
-لاجوردی، هاله(۱۳۹۳). زندگی روزمرّه در ایران مدرن با تأمّل بر سینمای ایران. تهران: نشر ثالث.
-لایت اندرو و  اسمیت جاناتان(۱۴۰۱). زیبایی‌شناسی زندگی روزمره، ترجمه شیما بحرینی، چاپ دوم، تهران : نشر کرگدن.
-ماساهارو یوشیدا(۱۳۹۰). سفرنامة یوشیدا ماساهارو، ترجمه و تحقیق هاشم رجب زاده ، با همکاری ی نی ئی ا و کینجی ئه آورا ، چاپ دوم ، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی .
-موسوی جشوقانی مریم و دیگران (۱۴۰۱). نقد زیباشناسی فلسفی داستان بوتیمار به مثابۀ اثر هنری. پژوهشنامه ادبیات داستانی، دوره ۱۱، شماره ۵،صص: ۱۲۵-۱۵۴.
-ولف، ورنر(۱۳۸۸). توهم زیبایی شناختی به عنوان یکی از تأثیرات داستان، ترجمۀ شهاب الدین امیرخانی. نشریة زیبا شناخت، تابستان ، شماره ۲۰ :‎صص ۳۶۳-۳۹۰ .
-وینترز ادوراد(۱۳۸۶). معماری، دانشنامة زیبایی‌شناسی، ویراستة پریس گات، دومینیک مک آیور لویس، ترجمه  فرهاد ساسانی، چاپ سوم، تهران:انتشارات فرهنگستان هنر.
هاپالا،آرتور(۱۴۰۱) " درباب زیبایی شناسی زندگی روزمرّه، آشنایی غریبگی و مفهوم مکان" ترجمۀ شیما بحرینی. از مجموعه مقالات زیبایی شناسی زندگی روزمرّه ویراستۀ اندرولایت و جاناتان اسمیت، چاپ دوم ، تهران : کرگدن.