مقاله پژوهشی
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
حمیدرضا فهندژسعدی؛ عبدالرضا سیف
چکیده
تذکرةالاولیا جزء نخستین کتابهایی است که در زبان فارسی، به صورت یکپارچه، به ذکر اقوال و مقامات زاهدان و مشایخ صوفیه پرداخته است، و نیز در سلک نخستین آثار فارسی است که به صورت علمی و امروزی تصحیح شده است (1905) و این خود گواهی است بر ارزش و اهمیت این نامۀ جاودانۀ عطار نیشابوری. بی تردید چنین اثر سترگی پژوهش های متنوع و نوآیینی ...
بیشتر
تذکرةالاولیا جزء نخستین کتابهایی است که در زبان فارسی، به صورت یکپارچه، به ذکر اقوال و مقامات زاهدان و مشایخ صوفیه پرداخته است، و نیز در سلک نخستین آثار فارسی است که به صورت علمی و امروزی تصحیح شده است (1905) و این خود گواهی است بر ارزش و اهمیت این نامۀ جاودانۀ عطار نیشابوری. بی تردید چنین اثر سترگی پژوهش های متنوع و نوآیینی را می طلبد و شماری از مصحّحان و محققان کوشش هایی ستودنی در این راستا داشته اند؛ با این همه، این کتاب هنوز نکات بسیار پُراهمیت و زوایای پنهانی دارد که بدان پرداخته نشده است و در این مقاله کوشش شده است تا جهت کارآمدی هرچه بیشتر این اثر به ده مورد از آنها اشاره شود: ابتدا مقدمه ای کوتاه دربارۀ تذکرةالاولیا و مسئلۀ انتساب آن به عطار ارائه می شود و سپس در باب مسائلی مانند «شبهه ناکی نیل»، افتادگی یک نام مهم در ذکر ابوحفص حدّاد، عدم شاگردی ابوالقاسم کرّکانی نزد ابوعثمان مغربی دربارۀ انتساب سخنی به ابومحمد جریری، شناسایی یکی از اعلام تذکره به نام ثعلبه انصاری، بی اعتباری نسبنامۀ ابوعلی رودباری، نسبت فامیلی ابوعمرو نجید و ابوعبدالرحمن سُلمی، ارتباط ابن‌خفیف و جنید بغدادی، رابطۀ استادشاگردی عمرو بن عثمان مکّی و جعفر خلدی و تاریخ صحیح فوت محمد بن اسلم طوسی، با ذکر مستندات معتبر بحث خواهد شد.
مقاله پژوهشی
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
شایسته سادات موسوی؛ پریا شاطریان
چکیده
دگردیسی کلان استعاره ها نشانۀ بزرگی از گسست های تاریخی است. با تغییر شرایط تاریخی، مفاهیم سیاسی و اجتماعی تحول پیدا می کنند و خود را در لباس جدیدی نمودار می سازند. یکی از حوزه های نوین مطالعات تاریخ، که به این تغییرات مفهومی می پردازد، تاریخ مفاهیم یا تاریخ مفهومی نام دارد. تاریخ مفهومی چارچوب بسیار مناسبی برای بررسی ...
بیشتر
دگردیسی کلان استعاره ها نشانۀ بزرگی از گسست های تاریخی است. با تغییر شرایط تاریخی، مفاهیم سیاسی و اجتماعی تحول پیدا می کنند و خود را در لباس جدیدی نمودار می سازند. یکی از حوزه های نوین مطالعات تاریخ، که به این تغییرات مفهومی می پردازد، تاریخ مفاهیم یا تاریخ مفهومی نام دارد. تاریخ مفهومی چارچوب بسیار مناسبی برای بررسی شکل گیری مفاهیم سیاسی‌ـ فرهنگی است و نشان می دهد که چگونه این مفاهیم در دوره های آستان های دگردیسی پیدا می کنند و به عصر بعد منتقل می شوند؛ اما یکی از نقصان های بزرگ این حوزه، غفلت آن از عناصرِ به ظاهر غیرسیاسی مانند تمثیلات، استعارات، اساطیر و... است. در این تحقیق، که بر‌اساس پروژۀ تاریخ مفهومی راینهارت کوزلک تدوین یافته است، نشان داده ایم که استعاره ها و تمثیل ها نیز نقش بسزایی در مفهومی شدنِ واژه ها و ورود آنها با بار مفهومی نو به عصر مدرن دارند. در این تحقیق، یکی از کلیدواژه های عصر مدرن، یعنی وطن، بررسی شده است. این واژه، در کنار تعداد زیادی از دیگر واژگان، در عصر مشروطه‌ـ که باید یکی از دوران های مهم آستان های تاریخ ایران قلمداد شودـ بار مفهومی جدیدی به خود می گیرد. چنان‌که خواهیم دید، وطن با پیوند‌خوردن به مفاهیمی همچون: زن، مادر و خانه، از قالب یک واژه به در‌می آید و به یک مفهوم تبدیل می شود.
مقاله پژوهشی
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
کورش صالحی
چکیده
تأثیر گسترش دامنه ی امنیت مرکزی در دوره شاه عباس اول بر نظم و ترتیب امور و رونق تجاری نقش ارزنده‌ای داشت. با توجه به افزایش چشمگیر قدرت مراکز ملوکالطوایفی و انفعال نسبی حکومت مرکزی نسبت به این مراکز در ادوار قبلی؛ توسعه عمومی امنیت کشور و مسئله مهم رونق اقتصادی در این دامنه؛ مهم‌ترین عامل تغییر اوضاع عمومی به حساب میآمد. با به تخت ...
بیشتر
تأثیر گسترش دامنه ی امنیت مرکزی در دوره شاه عباس اول بر نظم و ترتیب امور و رونق تجاری نقش ارزنده‌ای داشت. با توجه به افزایش چشمگیر قدرت مراکز ملوکالطوایفی و انفعال نسبی حکومت مرکزی نسبت به این مراکز در ادوار قبلی؛ توسعه عمومی امنیت کشور و مسئله مهم رونق اقتصادی در این دامنه؛ مهم‌ترین عامل تغییر اوضاع عمومی به حساب میآمد. با به تخت نشستن شاه عباس اول این چرخه دچار تغییر کلی گردید و تغییر در صورتبندی اقوام، راه‌ها و معادلات امنیتی داخلی و نظارت بر آن جزء عمده موارد این تغییرات بود. این تحقیق که با روش تاریخی ترتیب یافته بر حول محور این سؤال که هدف شاه‌عباس اول از گسترش دامنه امنیت مرکزی چه بود؟ استوار است؛ هدف از انتخاب پایتخت جدید، مهاجرت و چینش اقوام در پایتخت و راه‌های منتهی به آن، توجه به راه‌ها، احداث کاروانسراهای متعدد، از بین بردن منابع ناامنی و تقویت امنیت مرکزی حکومت؛ از مهم‌ترین اقدامات شاه‌عباس اول در جهت رونق اقتصادی کشور بود. دستاورد تحقیق نشان می دهد که این اقدامات امنیت بخش، باعث تشکیل فضایی جدید در عرصه امنیت کلی و اصل مهم آمدوشد کاروان‌های تجاری و گسترش دامنه قوانین شهروندی گردید به نحوی که نسبتاً در یک دوره کوتاه مدت فضای عمومی کشور به سمت تعادل و سرعت رونق اقتصادی پیشرفت داشته است.
مقاله پژوهشی
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
محبوبه شعبانی جفرودی؛ سیده مامک صلواتیان؛ علیرضا نیکویی؛ سامره اسدی مجره
چکیده
تاثیر فرآیندهای روانیِ هنرمند، طی خلق اثر، مبرهن است. در این ملجاء، کارل گوستاو یونگ، روان‌کاو سوئیسی با مطالعه بر رویاها و اسطوره‌ها، به الگوهای تکرار شونده‌ای در کردوکارهای روان انسان دست یافت که طی تاریخ، به‌کرات برآفرینه‌های بشر، تجلی یافته‌اند. بسط این اندیشه منجربه شکل‌گیری رویکرد خوانش کهن‌الگویی شد که در تکوین الگویی ...
بیشتر
تاثیر فرآیندهای روانیِ هنرمند، طی خلق اثر، مبرهن است. در این ملجاء، کارل گوستاو یونگ، روان‌کاو سوئیسی با مطالعه بر رویاها و اسطوره‌ها، به الگوهای تکرار شونده‌ای در کردوکارهای روان انسان دست یافت که طی تاریخ، به‌کرات برآفرینه‌های بشر، تجلی یافته‌اند. بسط این اندیشه منجربه شکل‌گیری رویکرد خوانش کهن‌الگویی شد که در تکوین الگویی ساختاری در پژوهش‌های علوم انسانی نتیجه‌بخش بوده است. در این نگرش نهادِ اثر، به‌مثابۀ روان آفرینندۀ آن در نظر گرفته می‌شود و استعارات موجود، مبتنی‌بر کهن‌الگوهای مشخصی تفسیر می‌گردند. در میان اقسام هنر، معماری، علاوه بر سویۀ مادی، مشحون ایده‌هایی فراکالبدی و دربردارندۀ جنبه‌هایی غنی از فرهنگ و باورهای این بوم است که مجال تامل‌بر تجلیات ناخودآگاه جمعی را فراهم می‌آورد. این پژوهش با هدف درک درون‌مایه‌های کهن‌الگوهای خویشتن و فرآیند فردانیت، در نظریات یونگ و یافتن مفاهیم مشترک میان آنها و معماری خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران و گسترش مرزهای دانش میان‌رشته‌ای تدوین گشته است. پرسش‌های پژوهش چنین تبیین می‌گردند: درون‌مایه‌های مترتب‌بر کهن‌الگوهای خویشتن و فرآیند فردانیت در خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران کدامند؟ این کهن‌الگوها با کدام اصول معماری خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران تطابق دارند؟ روش غالب پژوهش، تحلیل محتوای کیفی، با تعامل رویکردهای استقرایی_قیاسی و نگرش پدیدارشناسی است. پایایی پژوهش در بخش کمی، با اعمال ضریب آلفای کرونباخ، در نرم‌افزار Spss تعیین می‌گردد. نتایج نشان می‌دهند، درون‌مایه‌هایی چون «مرکزیت»، «همنشینی تضادها»، «درون‌گرایی»، «هندسۀ ماندالایی»، «سلسله‌مراتب» و «وحدت» در کهن‌الگوهای خویشتن و فرآیند فردانیت با برخی اصول معماری خانه‌های سنتی قاجاری در فلات مرکزی ایران متناظر بوده و بر اجزای خانه‌ها فرافکنی شده‌اند.
مقاله پژوهشی
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
سید حسن قاضوی؛ محمدمهدی سلمانپور؛ محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار
چکیده
مقابر مذهبی، به‌خصوص حرم های امامزادگان، از دیرباز مورد احترام مسلمانان و بهویژه شیعیان قرار داشته است. در حکومتهای شیعی‌مذهب، این ارادت و توجه بیشتر بود. آثاری که با توجه به اقبال مردم منطقه به آن می توانست چون رسانه های در تبلیغ باورهای حاکمان سیاسی وقت نیز ایفای نقش کند. حکومت آل‌بویه، به‌عنوان اولین حکومت فراگیر ...
بیشتر
مقابر مذهبی، به‌خصوص حرم های امامزادگان، از دیرباز مورد احترام مسلمانان و بهویژه شیعیان قرار داشته است. در حکومتهای شیعی‌مذهب، این ارادت و توجه بیشتر بود. آثاری که با توجه به اقبال مردم منطقه به آن می توانست چون رسانه های در تبلیغ باورهای حاکمان سیاسی وقت نیز ایفای نقش کند. حکومت آل‌بویه، به‌عنوان اولین حکومت فراگیر و نیرومند شیعیان در قرن 4 و 5 ق، به این‌گونه بناها عنایت داشت و در متون تاریخی به مواردی از توجه ویژة آنان در این باره یاد شده و در کنار آن برخی آثار مذهبی باستان‌شناختی از آن دوران نیز به همین امر گواهی میدهد. امامزاده حمزه دهدشت، در استان کهگیلویه و بویراحمد، در منطقة باستانی ارجان، از بناهای کهن باقی‌مانده از صدر اسلام است و در چوبی آن، که اکنون به شمارة 3292 در موزة ملی ایران نگهداری می‌شود، حاوی پیام های مذهبی ویژهای است.پیش از این، برخی از محققان به شاخصه های بصری یا توصیف کتیبه های این در توجه نموده اند، اما به تحلیل مضامین و پیام ها در آن چندان عنایتی نداشته اند. نوشتار حاضر با روش توصیفی تحلیلی به این پرسش می پردازد که در کتیبه های این در کهن از چه مضامینی بهره برده شده و آن مضامین و پیام ها در باورهای شیعی چه جایگاهی دارند؟ بیان اهمیت ویژة این اثر و توجه به نکاتی ویژه در مستندسازی برخی ادعیة معروف شیعی از دیگر مطالبی است که در این پژوهش به آن توجه شده است. نتایج اولیة این پژوهش نشان داد که این اثر علاوه بر منظر زیبایی شناختی و شاخصه های بصری ارزشمند، از لحاظ مضامین و محتوای خود اثری ویژه بوده و در اعتبارسنجی برخی از منابع مکتوب دست اول شیعی کارآیی دارد. مضامین و محتوای کتیبه ها نیز از لحاظ اجتماعی بازگوی وضعیت سیاسی و فرهنگی شیعیان وقت و حضور توانمند مذهب امامی در آن منطقه است.
مقاله پژوهشی
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
آذر اردیانیان؛ فواد پورآرین؛ میرهادی حسینی؛ حسین مفتخری
چکیده
توسعه، تکمیل شبکه تلگراف ازجمله اقدامات اساسی حکومت رضاشاه به منظور تأسیس جامعه‌ای مدرن بود، تلگراف به‌عنوان ابزار ارتباطی پرسرعت از عناصر اصلی مستحکم‌سازی بدنه اقتدار نظامی به شمار می‌رفت که در دوران پرالتهاب ناشی از وقوع دو جنگ جهانی، تأثیر مهمی در تحولات سیاسی، اجتماعی و تاریخی ایران برجای گذاشت زیرا ایران به دلیل قرارگیری ...
بیشتر
توسعه، تکمیل شبکه تلگراف ازجمله اقدامات اساسی حکومت رضاشاه به منظور تأسیس جامعه‌ای مدرن بود، تلگراف به‌عنوان ابزار ارتباطی پرسرعت از عناصر اصلی مستحکم‌سازی بدنه اقتدار نظامی به شمار می‌رفت که در دوران پرالتهاب ناشی از وقوع دو جنگ جهانی، تأثیر مهمی در تحولات سیاسی، اجتماعی و تاریخی ایران برجای گذاشت زیرا ایران به دلیل قرارگیری در موقعیت خاص جغرافیایی نظر دولت‌های قدرتمند را جهت حفظ منافع خود در خاورمیانه جلب میکرد. از این منظر توجه به عنصر ارتباطات در ادامه حیات حاکمیت سیاسی حکومت پهلوی اول بسیار بااهمیت جلوه میکرد. پژوهش حاضر با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و اسناد، به روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد کلیومتریک درصدد پاسخ به این سؤال است که اثرات توسعه اجتماعی و سیاسی شبکه تلگراف در دوره حکومت پهلوی اول چگونه بوده است؟ آیا بودجه اختصاص‌یافته به این وزارتخانه در راستای توسعه اقتدار نظامی بوده یا خیر؟ یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که تلاش رضاشاه در راستای نوسازی ایران، توسعه شبکه تلگراف را به عنوان ابزاری بسیار کاربردی با خود به همراه داشت همچنین نحوه گسترش خطوط ناشی از شرایط سیاسی بین-المللی بود؛ این شبکه به عنوان یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های گسترش سلطه نظامی در کشور مورد توجه قرار گرفت با این حال بودجه آن طی شانزده سال حاکمیت رضاشاه تغییر زیادی نکرد. اهمیت پژوهش حاضر آنکه می‌تواند اطلاعات ارزشمندی بر مبنای آمار و ارقام منتشرشده مربوط به بودجه اختصاصی به این وزارتخانه در عصر پهلوی اول در اختیار قرار دهد و زوایای مبهم سیاسی و اجتماعی جامعه را روشن نماید.
