نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمیدرضا فهندژسعدی ¹
• عبدالرضا سیف ²

¹ دانشجوی دکتری گروهِ زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران. تهران. ایران.

² استاد زبان و ادب فارسی گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران. تهران. ایران.

چکیده

تذکرة‌الاولیاء جزوِ نخستین کتاب‌هایی است که در زبانِ فارسی، به صورتِ یکپارچه، به ذکرِ اقوال و مقاماتِ زاهدان و مشایخِ صوفیه پرداخته است، و نیز در سلکِ نخستین آثارِ فارسی است که به صورتِ علمی و امروزی تصحیح شده است (1905م) و این خود گواهی است بر ارزش‌ و اهمیتِ این نامۀ جاودانۀ عطّار نیشابوری. بی‌تردید چنین اثر سترگی، پژوهش‌های متنوع و نوآیینی را می‌طلبد و شماری از مصحّحان و محققان کوشش‌هایی ستودنی در این راستا داشته‌اند؛ با این همه، این کتاب هنوز نکات بسیار پُراهمیت و زوایای پنهانی دارد که بدان پرداخته نشده است و در این مقاله کوشش شده است تا جهتِ کارآمدیِ هرچه بیشترِ این اثر، به ده مورد از آنها اشاره شود: ابتدا مقدمه‌ای کوتاه دربارۀ تذکرة‌الاولیاء و مسألۀ انتسابِ آن به عطّار ارائه می‌شود و سپس در بابِ مسائلی مانندِ «شبهه‌ناکی نیل»، افتادگیِ یک نامِ مهم در ذکرِ ابوحفصِ حدّاد، عدمِ شاگردیِ ابوالقاسمِ کرّکانی نزدِ ابوعثمانِ مغربی، دربارۀ انتسابِ سخنی به ابومحمدِ جریری، شناسایی یکی از اعلامِ تذکره به نامِ ثعلبه انصاری، بی‌اعتباریِ نسب‌نامۀ ابوعلی رودباری، نسبتِ فامیلیِ ابوعمروِ نجید و ابوعبدالرحمنِ سُلمی، ارتباطِ ابن خفیف و جنیدِ بغدادی، رابطۀ استادشاگردیِ عمرو بن عثمانِ مکّی و جعفر خلدی و تاریخِ صحیحِ فوتِ محمد بن اسلمِ طوسی، با ذکرِ مستنداتِ معتبر بحث خواهد شد. هدفِ این مقاله در راستای درکِ هرچه بهترِ جزئیات متن و زوایای کم‌ترشناخته‌شدۀ تذکرةالاولیاء است که در کنار یافته‌های دیگر پژوهش‌گران، می‌تواند در چاپ‌های بعدیِ این کتابِ ارزشمند اعمال شود. در هر حال این کتاب از امّهاتِ متونِ عرفانی در زبانِ فارسی

کلیدواژه‌ها

• عطارِ نیشابوری
• تذکرة‌الاولیاء
• تصحیح
• خطای تاریخی
• تعلیقات
• اعلام

موضوعات

• ادبیات فارسی

عنوان مقاله [English]

Considerations in the text and margins of Attar's tazkira al-Awliya

نویسندگان [English]

• Hamidreza Fahandezhsaadi ¹
• Abdolreza seif ²

¹ Department of Persian Literature and Language. Faculty of Literature and Human science. University of Tehran, Tehran. Iran.

² Department of Persian Literature and Language. Faculty of Literature and Human science. University of Tehran, Tehran. Iran.

چکیده [English]

Tazkira al-Awliyâ is one of the first books in Persian language, which mentions the sayings and biographies of ascetics and Sufis in a unified way, and it is also among the first Persian works that have been edited in a scientific and modern way (1905) and this itself is a proof of the value and importance of this eternal letter of Attâr Nishâburi. Undoubtedly, such a great work requires diverse and innovative researches, and a number of editors and researchers have made valuable efforts in this direction; However, this book still has very important points and hidden angles that have not been addressed, and in this article, an effort has been made to point out ten of them in order to make this work as effective as possible: First, a short introduction about the Tazkira al-Awliyâ and the issue of attributing it to Attâr is presented. And then about issues such as "the suspicion of the nil", the omission of an important name in the mention of Abu Hafs Haddâd, the lack of discipleship of Abu al-Qasim Korrakâni under Abu Osmân Maqrebi, about the attribution of a speech to Abu Mohammad Jariri, the identification of one of the declarations of Tazkira by the name of Sa’laba Ansâri, the invalidity of Abu Ali Rudbâri's genealogy, the family relationship of Abu Amr Nojayd and Abu Abd al-Rahman Solami, the relationship between Ibn Xafif and Jonayd Baqdâdi, the relationship between Amr ibn Osmân Makki and Ja’far Xoldi, and the correct date of death of Mohammad ibn Aslam Tusi will be discussed with reference to authentic documents.



Key words: Attâr Nishâburi, Tazkira al-Awliyâ, textual criticism, historical error, annotations, names of persons. Key words: Attâr Nishâburi, Tazkira al-Awliyâ, textual criticism, historical error, annotations, names of persons. Key words: Attâr Nishâburi, Tazkira al-Awliyâ, textual criticism, historical error, annotations, names of persons.

کلیدواژه‌ها [English]

• Attâ
• r Nishâ
• buri, Tazkira al-Awliyâ
• , textual criticism, historical error, annotations, names of persons