نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نیلوفر موسوی ¹
• حسن زندیه ²
• امیرتیمور رفیعی ³
• حمیدرضا صفاکیش ⁴

¹ دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران.

² استاریار گروه تاریخ، دانشگاه تهران

³ استادیار گروه تاریخ، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران

⁴ استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران.

چکیده

باور به احکام نجومی و تأثیر اجرام سماوی بر زندگی انسان از کهن‌ترین باورهای ایرانیان است. این اعتقاد، نه تنها بخش مهمی از فرهنگ عامه بوده؛ بلکه در سطوح مختلف حکومتی همواره نفوذ و گسترش بسیاری داشت. استفاده از احکام نجوم در لشکرکشیها، عقد پیمان‌ها، جنگ‌وصلح، جلوس به تخت شاهی، شکار، سفر، خرید، تجارت، تعلیم‌وتعلم، دعا، درمان بیماریها، ازدواج، و... تنها نمونه‌هایی از تأثیر این باور در وجوه مختلف زندگی سیاسی و اجتماعی مردم در عصر قاجاریه بود. باور به میمنت و خوش‌یمنی برخی روزها و نحوست و بدیمنی برخی دیگر از روزها، بخش مهمی از اعتقاد به تأثیر افلاک بود؛ که به مرور با پاره‌ای از احکام دینی نیز، درهم آمیخته بود. چنین اعتقادی، تصمیم‌گیریها، عملکردها و دانشی مطابق با گفتمان سنتی جامعه در موضوع احکام نجومی پدید آورد که در شقوق مختلف زندگی سیاسی و اجتماعی خود را نمایان میکرد. از این‌رو، پژوهش حاضر، در پی پاسخ به این پرسش است که پایه‌های اجتماعی ـ سیاسی باور به سعدونحس ایام از منظر تاریخی در این دوره چه بوده و این مسئله چه پیامدهایی بر زندگی سیاسی و اجتماعی ایرانیان عصر قاجاری داشت؟ این پژوهش، با روش‌شناسی ساختمندگرا در دو سطح کنش و ساختار به توصیف، تحلیل و تببین گفتمان مسلط سنتی جامعه در موضوع سعدونحس ایام و پیامدهای آن از دیدگاه پارادایم خرافات پرداخته است. بر اساس یافته‌های تحقیق، عوامل روان شناختی چون ترس، تسلیم پذیری و تقدیرگرایی در کنار جهل علمی و مقاومت در برابر اندیشه‌های جدید، فقدان سیستم آموزشی سازمان‌یافته، فقدان خدمات درمان عمومی و دولتی،

کلیدواژه‌ها

• سعد
• نحس
• احکام نجوم
• خرافات
• قاجاریه

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

Reasons for believing in good and bad times in the Qajar era and its political and social consequences

نویسندگان [English]

• nilofar mosavi ¹
• hassan Zandiyehh ²
• amirtymour rafiei ³
• hamidreza safakish ⁴

¹ history, Azad University, Mahallat, Iran

² Assistant professor in History, University of Tehran.

³ Assistant Professor, Department of History, Mahalat Branch, Islamic Azad University, Mahalat, Iran

⁴ Assistant Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Islamic Azad University, Tehran Branch, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Abstract

the Belief in astronomical laws and the influence of heavenly objects on human life is the Iranian’s oldest beliefs. This belief is not only an important part of popular culture but also, it always had a lot of influence and expansion on government’s different levels. various aspects of political life and the society of the people in Qajar era are such as ,Using the rules of astrology in campaigns, making treaties, war and peace, sitting on the royal throne, hunting, traveling, shopping, trading, education, prayer, treatment of diseases, marriage, etc. Believing in the auspiciousness and bad luck of days was an important part of their beliefs and the effects of heavens; which was mixed with some religious rules over time. Such a belief created decisions, actions and knowledge in accordance with the traditional discourse of the society on the subject of astronomical rulings, which manifested itself in various aspects of political and social life. Therefore, the current research tries to answer this question, what were the socio-political foundations of the belief in good and bad luck from a historical perspective in this period, and what consequences did this issue have on the political and social life of Iranians during the Qajar era? This research has described, analysed and explained the traditional dominant discourse of the society with the constructivist methodology on the two levels of action and structure on the subject of good and bad luck days and its consequences from the view of superstition paradigm. Based on research findings, psychological factors such as fear, submission and fatalism along with scientific ignorance and resistance to new ideas, lack of organized education system, lack of public and government treatment services, political unrest, famine and economic problems, tyranny, The oppression and low status of women in this period had led to the spread of the belief in the bad themes, and the determination of good times in the calendars of this period played an effective role in the continuation and spread of this belief.

کلیدواژه‌ها [English]

• good
• (bad) luck
• Astrological rules
• Superstitions
• Qajar