نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمید رضایی ¹
• ناهید جعفری دهکردی ²

¹ دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

² استادیار گروه صنایع دستی دانشگاه شهرکرد دانشکده هنر و علوم انسانی شهرکرد ایران

چکیده

میراث معنوی استان چهارمحال و بختیاری شامل عروسک‌های انسان‌ریختی است که به‌عنوان نمادهایی از باورها، آیین‌ها و ادبیات شفاهی اقوام مختلف منطقه شناخته می‌شوند و فراتر از یک بازیچه، تجلی‌گر عقاید، نیازها و ارتباطات فرهنگی مردم این منطقه هستند. این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی، به بررسی ارتباط میان عروسک‌های بومی و آیین‌های بازتاب‌یافته در آن‌ها پرداخته است. داده‌ها از طریق مطالعات اسنادی و میدانی گردآوری شده‌اند. در بخش اسنادی، چارچوب نظری بر مبنای نمادشناسی، فرهنگ آیینی و دست‌ساخته‌های سنتی منطقه تدوین شد. در بخش میدانی، اطلاعات مربوط به 12 عروسک بومی از طریق مصاحبه‌ با سالمندان آشنا با آیین‌ها و پژوهشگران فرهنگ عامه منطقه به‌دست آمده است. نگارندگان می‌کوشند با هدف "شناسایی آیین‌های مرتبط عروسک‌های بومی چهارمحال و بختیاری" به این پرسش پاسخ دهند که "عروسک‌های بومی چهارمحال و بختیاری، به‌عنوان نمادهای فرهنگی، چه باورها و آیین‌هایی از مردم این منطقه را بازنمایی می‌کنند؟" یافته‌ها نشان می‌دهد که این نمونه‌ها، فراتر از نقش یک ابزار بازیچه، تجلی‌گاه باورها، نیازها و ارتباطات فرهنگی مردم این منطقه هستند. این عروسک‌ها، چه در آیین‌های جمعی و چه در مناسک فردی، نقشی نمادین ایفا کرده و به‌عنوان واسطه‌ای برای ارتباط انسان با نیروهای طبیعی، معنوی و ماورایی عمل کرده‌اند. کارکردهای متنوع آن‌ها، از طلب باران و برکت تا محافظت در برابر بلاها و تقویت امید، نشان‌دهنده جایگاه عمیق آن‌ها در زندگی مردم است. این عروسک‌ها نه‌تنها بازتاب‌دهنده هویت فرهنگی و اعتقادات معنوی مردمان چهارمحال و بختیاری هستند، بلکه نشان از هماهنگی میان انسان و طبیعت و تلاشی برای حفظ تعادل در جهان اطراف دارند.

کلیدواژه‌ها

• چهارمحال و بختیاری
• فرهنگ عامه
• هنر سنتی
• آیین
• عروسک بومی

موضوعات

• صنایع دستی

عنوان مقاله [English]

Ritual dolls in the folk culture of Chaharmahal and Bakhtiari

نویسندگان [English]

• Hamid Rezaei ¹
• Nahid Jafari Dehkordi ²

¹ Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Payam Noor University, Tehran, Iran

² Assistant Professor, Department of Handicrafts, Shahrekord University, Faculty of Arts and Humanities, Shahrekord, Iran

چکیده [English]

some of these rituals related to dolls are being forgotten due to neglect and it is necessary to research and study them as a page in the historical culture book. The present study attempts to identify the rituals associated with the native dolls of Chaharmahal and Bakhtiari by examining 12 dolls using a descriptive-analytical method and answering the question: What rituals of the culture of the people of this region do the native dolls of Chaharmahal and Bakhtiari reflect? Initial studies in the field of field studies and documents indicate that the native anthropomorphic dolls of the Chaharmahal and Bakhtiari region are a remnant of the tribal and nomadic life of the inhabitants of these areas, which have undergone few changes in terms of raw materials, tools of manufacture, and changes in modern social trends. The native dolls of the parts under investigation were not merely toys for children in terms of function and mentality, and some of them had ritual functions in the social life of adults. They play an important role in the two categories of good and evil in order to achieve the aspirations of humans in the heart of a traditional society. Dolls have had a ritual function and have been important during times of illness, drought, and poverty, at the wedding of girls, at the birth of children, and to ward off harm from supernatural beings and, of course, potential enemies, as well as at other stages of life.

کلیدواژه‌ها [English]

• چهارمحال و بختیاری
• فرهنگ عامه
• هنرسنتی
• آیین
• عروسک بومی