نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اسماعیل سنگاری ¹
• شقایق طاهری بختیاروند ²

¹ دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

² گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

در سال 1380خورشیدی در جنوب شرق کرمان، بر اثر سیل، فرهنگ ناشناخته‌ای در جیرفت سر از دل خاک بیرون آورد. به دنبال این سیل، آثاری از دل خاک بیرون آمد که هرکدام در برگیرندۀ گوشه‌ای پنهان از فرهنگ ناشناختۀ مردمان جیرفت در هزارۀ سوم پیش از میلاد است. با توجه به کشف خط در فرهنگ جیرفت و به رغم ناشناخته بودن آن، تصاویر بکار رفته بر روی آثار مکشوفۀ فرهنگ مزبور، دارای اهمیت انکارناپذیری هستند. بر روی آثار جیرفت، نقش‌مایه‌های مختلف انسانی، گیاهی، حیوانی، هندسی، معماری و انسانی-جانوری نمایان است. برای درک نقش‌مایه‌های موجود، خوانش آیکونوگرافیک و آیکونولوژیک نقش‌مایه‌های مورد نظر و تطبیق این نقوش با تمدن‌های همجوار فرهنگ مذکور بسیار کارآمد خواهد بود. با مطالعۀ آیکونوگرافیک، امکان دستیابی به محتوای ادبی، اسطوره‌ها و داستان‌واره‌های مرتبط با نقش‌مایه‌ها میسر می‌شود. مطالعۀ آیکونولوژیک نقش‌مایه‌ها نیز موجب درک پس‌زمینۀ حقیقی نقوش مکشوفه با توجه به بازۀ زمانی و مکانی در کنه جامعۀ مورد بحث خواهد شد. یکی از رایج‌ترین نمادهای بکار گرفته شده در ظروف مکشوفۀ جیرفت، کهن الگوی نبرد عقاب و مار است. رایج بودن این شمایل در هنر فرهنگ ناشناختۀ جیرفت بی‌شک در برگیرندۀ مفاهیم پنهانی است که هنرمند جیرفتی سعی بر تأکید آن دارد. پژوهش حاضر با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و شواهد باستان‌شناختی، با بهره‌گیری از شیوۀ توصیفی-تحلیلی بر آن است تا از طریق تحلیل و تفسیر نقش‌مایۀ مورد بحث، این فرهنگ نه چندان شناخته‌شده را مورد واکاوی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

• فرهنگ جیرفت
• کرمان
• آیکونوگرافی
• آیکونولوژی
• عقاب
• مار

موضوعات

• باستان شناسی

عنوان مقاله [English]

Iconographic Analysis and Iconographers' Interpretation of the Snake and Eagle Motif in the Jiroft Civilization (3rd Millennium BC)

نویسندگان [English]

• Esmaeil Sangari ¹
• Shaghayegh Taheri Bakhtiarvand ²

¹ Department of History, Faculty of literature and humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran

² Department of history, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

In January 2001, a common surge within the southeastern area of Kerman, Iran, uncovered an obscure culture in Jiroft. The surge revealed artifacts that each uncover a covered up corner of the obscure culture of the people of Jiroft within the third thousand years BC. In spite of the disclosure of an obscure composing framework in Jiroft culture, the pictures utilized on the artifacts of this culture are of evident significance. Distinctive human, plant, creature, structural, and human-animal images are apparent on these artifacts. To get it and studied the existing images, the as it were way out is to examined the iconographic and iconological themes of the themes and compare these themes with the neighboring civilizations of the culture. Iconographic consider makes it conceivable to get to the scholarly substance, myths, and stories related to the themes. In differentiate, iconological consider will lead to an understanding of the genuine foundation of the discovered motifs in terms of time and put within the center of the society in address. One of the foremost common images utilized in Jiroft vessels is the motif of the fight of the hawk and the wind. The predominance of this picture within the craftsmanship of the obscure culture of Jiroft certainly contains covered up concepts that the Jiroft craftsman tries. The show inquire about, based on library assets and descriptive-analytical strategies, serious to look at this not-so-well-known culture through the investigation and translation of the theme in address.

کلیدواژه‌ها [English]

• Jiroft culture
• Kerman
• Iconography
• Iconology
• Eagle
• Snake