نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سجاد زلیکانی ¹
• الهام اندرودی ²
• اسمر شهبازی ³

¹ کارشناسی ارشد، گروه مطالعات معماری ایران، دانشکدۀ معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

² دانشیار، گروه مطالعات معماری ایران، دانشکدۀ معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

³ کارشناسی ارشد، گروه ایران‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

تعزیه (شبیه‌خوانی) که با باورهای آیینی پیوند دارد، در پیکربندی و سمت‌وسو دادن به فرهنگ زیست مردم اثرگذار است. ازاین‌رو، تعزیۀ امام‌حسین(ع) روستای تلاوک به‌عنوان نمونۀ پژوهش برگزیده شد. این روستا یکی از روستاهای استان مازندران در بخش دودانگۀ شهرستان ساری است که از دوران قاجار تاکنون، پیوسته در روز یازدهم محرم تعزیه برگزار می‌کند. پرسش پژوهش این است که آیا تعزیۀ روستای تلاوک، ساختاری فرهنگی پدید آورده است؟ و اگر چنین است، چه نمودها و نشانه‌هایی دارد؟ رویکرد پژوهش کیفی است و داده‌ها از روش بررسی میدانی، زندگی در روستا، ارزیابی تعزیه و رویدادهای هم‌پیوند با آن و نیز گفت‌وگو با دانایان و کهنسالان در دو دهه گردآوری شده‌اند. انگیزۀ پژوهش، بررسی و ارزیابی پیوند میان تعزیه و مردمان است. برآیند پژوهش نشان می‌دهد تعزیه در روستای تلاوک، هم فرهنگ زیست ناملموس (باور و رفتار گروهی مردم) پدید آورده است و هم فرهنگ زیست ملموس (بافت کالبدی روستا). یافته‌های پژوهش نمایان کرده‌اند که با برگزاری تعزیۀ امام‌حسین(ع)، شیفتگی به حسین‌بن‌علی(ع) و کارزار کربلا گسترده‌تر شده و رفتارها و باورهایی در راستا با آن پدید آمده‌اند. این شیفتگی و باورمندی با پیوستگی و ماندگاری تعزیۀ امام‌حسین(ع) در روستای تلاوک هم‌راستاست.

کلیدواژه‌ها

• تعزیه
• شبیه‌خوانی
• رسم آیینی
• نمایش آیینی
• فرهنگ زیست
• روز یازدهم محرّم
• روستای تلاوک

موضوعات

• پژوهش هنر

عنوان مقاله [English]

Lived culture arising from the ritual ceremony; Research sample: Ta'ziyeh on the eleventh day of Muharram in Talāvok village, Māzandarān province

نویسندگان [English]

• Sajad Zoleykani ¹
• Elham Andaroodi ²
• Asmar Shahbazi ³

¹ M.A in Iranian Architectural Studies, Faculty of Architecture, Campus of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran

² Faculty Member of the Faculty of Architecture, Campus of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran

³ M.A in Iranian Studies, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran. E

چکیده [English]

Confronting the ritual performance of Ta‘ziyeh—a religious passion play closely tied to Shi'a beliefs—raises the question of its potential influence in shaping or directing the lived culture of communities. In this context, the Ta‘ziyeh of Imam Husayn in the village of Talāvok was selected as a case study. Talāvok, located in Dodāngeh District of Sāri County in Māzandarān Province, has continuously held Ta‘ziyeh performances on the eleventh day of Muharram since the Qajar era. The central question is whether Ta‘ziyeh in Talāvok has contributed to the formation of a distinct cultural structure—and if so, what are its manifestations and indicators? This qualitative study is based on two decades of fieldwork and interviews, including long-term residence in the village, direct observation of the Ta‘ziyeh and related events, and conversations with elders, local experts, and a wide range of villagers from Talāvok and neighboring communities. The aim is to explore the signs and dimensions of the relationship between Ta‘ziyeh and the community. The findings indicate that both tangible (rural fabric) and intangible (beliefs and behaviors) cultural elements have emerged in Talāvok as a result of the annual performance. The study reveals that the continued observance of Ta‘ziyeh has deepened communal devotion to Husayn ibn Ali  and the narrative of Karbalā, giving rise to culturally embedded practices and beliefs closely intertwined with the performance and its symbolic meanings.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ta'
• ziyeh
• Shabih-Khāni
• Ritual ceremony
• Ritual performance
• Lived Culture
• The eleventh day of Muharram
• Talāvok village