نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سجاد زلیکانی ¹
• الهام اندرودی ²
• اسمر شهبازی ³

¹ دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران، دانشگاه تهران، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشکدۀ معماری، گروه مطالعات معماری ایران

² هیات علمی دانشگاه تهران، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشکدۀ معماری،

³ دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد ایران‌شناسی، دانشگاه تهران، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، گروه ایران‌شناسی

چکیده

در رویارویی با تعزیه (شبیه‌خوانی) که با باورهای آیینی پیوند گرفته است، این گمان پدید می‌آید که در ساختن یا سمت‌وسو دادن به فرهنگ زیست مردمان اثرگذار است. ازاین‌رو، تعزیۀ امام‌حسین(ع) روستای تلاوک نمونۀ پژوهش برگزیده شد. روستای تلاوک یکی از روستاهای استان مازندران در بخش دودانگۀ شهرستان ساری است که پیوسته از دوران قاجار تاکنون، در آن نمایش آیینی تعزیه در روز یازدهم محرّم برگزار می‌شود. داده‌های این پژوهش از بررسی‌های میدانی در درازنای دو دهه به دست آمده‌اند: زیستن در روستای تلاوک؛ دیدن و ارزیابی تعزیه و رویدادهای هم‌پیوند با آن؛ گفت‌وگو با دانایان و کهن‌سالان و شمار بسیاری از مردمان روستای تلاوک و روستاهای دیگر. پژوهش دربارۀ فرهنگ زیست برآمده از تعزیۀ روستای تلاوک این برآیند را داشته است که هم فرهنگ زیست ناملموس (باور و رفتار گروهی مردم) و هم فرهنگ زیست ملموس (بافت کالبدی روستا) پدید آمده است. با اینکه فرهنگ زیست ملموس در دستۀ باور و رفتار گروهی مردمان و همچنین فرهنگ زیست ملموس در دستۀ بافت کالبدی روستا گنجانده‌ شده‌اند، ولی فرهنگ ناملموس و فرهنگ ملموس برهم‌کنشی دوسویه دارند که در درازنای زمان بر همدیگر اثر گذاشته‌اند. در این پژوهش نمایان شده است که هم‌راستا با برگزاری تعزیۀ امام‌حسین(ع)، شیفتگی به حسین‌ابن‌علی(ع) و داستان کارزار کربلا میان مردمان این روستا گسترده‌تر شده‌اند و رفتارها و باورهایی پدید آمده‌اند که با تعزیه و با این شیفتگی پیوند دارند. همچنین باورمندی و شیفتگی به حسین‌ابن‌علی(ع) و داستان کارزار کربلا میان روستاییان تلاوک نیز می‌تواند با پیوستگی و ماندگاری تعزیۀ امام‌حسین(ع) در این روستا هم‌راستا باشد.

کلیدواژه‌ها

• تعزیه
• شبیه‌خوانی
• رسم آیینی
• نمایش آیینی
• فرهنگ زیست
• روز یازدهم محرّم
• روستای تلاوک

موضوعات

• پژوهش هنر

عنوان مقاله [English]

Lived Culture arising from the Ritual Ceremony; Research sample: Ta'ziyeh on the 11th day of Muharram in Talāvok village; Māzandarān Province

نویسندگان [English]

• Sajad Zoleykani ¹
• Elham Andaroodi ²
• Asmar Shahbazi ³

¹ University of Tehran; Campus of Fine Arts; Faculty of Architecture,; Iranian Architectural Studies Department

² University of Tehran; Campus of Fine Arts; Faculty of Architecture; Iranian Architectural Studies Department

³ University of Tehran; Faculty of Literature and Humanities; Iranian Studies Department

چکیده [English]

Ta'ziyeh (Shabih-Khāni) is connected with religious beliefs and when we encounter it, the assumption arises that it is effective in creating or directing the people's culture. For this reason, the Ta'ziyeh on the 11th day of Muharram in the village of Talāvok was selected as a research sample. Talāvok village is one of the villages of Māzandarān province in Dodāngeh district of Sāri county, which has been holding the religious performance of Ta'ziyeh on the 11th day of Muharram since the Qājār period. Finding signs of the effects of Ta'ziyeh of Talāvok on the culture of people of this village, or to say in other words, finding the lived culture arising from this ritual ceremony, can only be achieved by continuous field investigations and visiting the ceremony several times during years. Accordingly, the data of this research have been obtained during two decades from living in the village of Talāvok, evaluating the Ta'ziyeh and events related to it, Talking with sages, the elderly and some individuals of Talāvok village and other villages. The research about the lived culture arising from Ta'ziyeh in Talāvok village has resulted in both intangible culture (belief and group behavior of people) and tangible culture (physical texture of the village) emerged. Intangible culture has been placed in the category of belief and group behavior of people and also tangible culture in the category of physical texture of the village; But intangible culture and tangible culture have a two-way interaction that have affected each other over time. The research has shown that by holding the Ta'ziyeh of Imam Hussein, fascination with Hussein ibn Ali and the story of Karbalā has become more widespread among people of this village and behaviors and beliefs have emerged that are related to Ta'ziyeh and this fascination. Besides, believing in Hussein ibn Ali and being interested in him and believing in the story of Karbalā among the villagers of Talāvok can also be related to the survival of the Ta'ziyeh of Imam Hussein in this village.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ta'
• ziyeh
• Shabih-Khāni
• Ritual ceremony
• Ritual performance
• Lived Culture
• The eleventh day of Muharram
• Talāvok village