نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد چوپانی ¹
• غفار برج ساز ²

¹ دانش ‏آموخته‌ی کارشناسی ارشد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

² استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

شاهنامه در شمار بهترین آثار حماسی عالم محسوب می­شود؛ گرچه محققانِ بسیاری به بررسی این اثر بزرگ پرداخته­اند؛ اما هنوز می­­توان زوایایی از این اثر بزرگ را آشکار نمود. یکی از این زوایا، بررسی کارکرد بلاغی ضمیر در این اثر سترگ است­. می­دانیم جابجایی کلمات در ­ساختار جمله و قرار گرفتن در جایگاه­های مهم آن با مقاصد بلاغی و معنایی رابطة مستقیم و تعیین­کننده­ای دارد. «ضمیر» نیز یکی از عناصری است که به سبب جایگاهِ سیالی که دارد، با حضور در قسمت­های مهم جمله از خاصیت دستوری عدول می­کند و با برجسته­شدن به ایجاد دلالت­های ثانویه و مفاهیم مجازی در متن کمک­می­کند؛ از این رو، هدف­ این پژوهش بررسی کارکردهای بلاغیِ مسندالیة ضمیر و متعلقات آن در داستان ضحاک­ ­است و پرسش اصلی­ این است که ضمیر در جایگاه مسندالیه و متعلقات آن، در تولید کدام­ معانی و اغراض ثانویة نقش ویژه­ای ایفا کرده است؟ پژوهش­ حاضر­ به  صورت ­کیفی­ و با روش اسنادی­–­ توصیفی  تدوین گردیده است. نتایج نشان­می­دهد که شاعر با استفاده از شیوه­ها، ­امکانات و ساخت­هایِ زبانی و  بلاغیِ گوناگون،­ با قابلیتِ ­­کارکردِ معنایی و اغراضِ ثانویة­ اطمینان­بخشی، قطعیت و منحصر­کنندگی، در کنارِ امکاناتِ گوناگونِ حوزة «ضمیر»­ می­کوشد در مرحلة نخست، مخاطب را از حالت تردید و انکار خارج کند و در ذهن او جایی برای کمترین تردید دربارة­ موضوع مد­نظر باقی نگذارد و زمینة پذیرش و همراهی او را فراهم سازد، سپس از راه تشویق و ترغیب، تاثیر ویژه­ای بر او بگذارد و نهایتا­ او را با خواسته، دریافت و نظر خود همراه سازد.

کلیدواژه‌ها

• ضمیر"
• نقد بلاغی (کاربردی)"
• داستان ضحّاک"
• مسندالیه "
• "
• قطعیت و انحصار"

موضوعات

• ادبیات فارسی

عنوان مقاله [English]

Rhetorical criticism of "Pronoun" with emphasis on some aspects of the subject in the story of Dahhak (with emphasis on the secondary meanings of "certainty" and "exclusivity and exclusivity")

نویسندگان [English]

• Muhammad Choopani ¹
• Ghafar Borjsaz ²

¹ Master's degree student, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran, Iran

² Correspondent author, PhD in Persian Language and Literature, Department of Persian Language and Literature, Faculty of humanitis, Shahed University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Introduction: Rhetoric is the art of effective communication, tailored to the audience's situation and status. The term "speech" encompasses all verbal and semantic components. Purpose:This research aimed to explore the functions and rhetorical capacities of pronouns within the context of Zahhak's story, and to identify the specific functions and rhetorical capacities employed by Ferdowsi.
method:This study utilizes a descriptive-analytical approach and employs rhetorical criticism. Findings: This research identifies two main areas where the pronoun's rhetorical capacity is developed: the interaction between pronouns and verbs, and the phonetic layer of speech. In the former, pronouns are used as adverbial complements of verbs and in syntactic shifts from nouns to verbs, satisfying both syntactic and semantic needs while inducing desired effects on the audience. In the latter, pronouns affect the formation of a specific phonetic environment in speech. conclusion: The study concludes that pronouns play a significant role in the rhetorical efficacy of the story, serving various rhetorical and semantic purposes. Another function of pronouns in this story is to demonstrate their role in "binding the predicate" to convey certainty. Pronouns also play a role in various rhetorical processes at the phonetic level of speech. These processes include the "settling" of pronouns and their impact on creating a specific phonetic atmosphere in speech. 

کلیدواژه‌ها [English]

• Pronoun"
• Rhetorical Criticism (Applied)"
• Dastan Dahhak"
• Subject"
• "
• Certainty and Monopoly"