نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجویی دکتری، گروه مردم شناسی، واحد نهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار، گروه مردم شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه مردم شناسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.

4 استادیار، گروه مردم شناسی، واحد نهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

10.22059/jis.2023.361657.1207

چکیده

عروسک‌های سنتی در نگاه نخست نوعی اسباب‌بازی نمادین دختران و پسران بیشتر مناطق آذربایجان به حساب می‌آید. بیشتر این مناطق عروسک‌های مخصوص به خودشان را دارند که از نظر ساختار فیزیکی و کارکرد نمادین اجتماعی آن باهم متفاوت هستند. این مطالعه موردی متمرکز شده روی عروسک‌های آیینی و نمادینی که در بین مردم استان اردبیل در گذشته رایج بوده و در برخی مناطق روستایی هنوز هم ادامه دارد. عروسک‌های سنتی و آیینی رایج در بین مردم مناطق مختلف استان اردبیل نشان دهنده نقش اجتماعی زنان و مردان و به عبارتی آموزش وظایف و مسئولیت اجتماعی آینده آنهاست. روش تحقیق این پژوهش کاربردی با محوریت تحقیق کیفی متکی بر تحلیل میدانی می‌باشد که از نظریه انسان‌شناسی نمادین و تفسیری در تحلیل و تفسیر مردم‌شناختی مسئله استفاده شده است. ابتکار و نوآوری این مقاله پژوهشی در نایاب بودن این گروه از مقالات است به عبارتی جای خالی این پژوهش در حوزه مطالعات موردی استان اردبیل کاملاً احساس می‌شد. نتیجه این پژوهش علاوه بر معرفی و حفظ و نگهداری عروسک‌های سنتی مناطق مختلف استان اردبیل در اسطوره‌ها و افسانه‌های این عروسک‌های نمادین آیتم زمانی و مکانی تا حدودی لحن و رنگ ساختاری فرهنگ مردم اردبیل را به خود اختصاص داده است. شرایط اقلیمی و زیستی این عروسک‌ها نشان می‌دهد که مکان روایت مناطق کوهستانی است که زمستان‌های بلند، طولانی و سختی دارد و تابستان‌های کوتاه و خنکی در آن موج می‌زند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An anthropological study of traditional, symbolic, and ritual dolls of the people of Ardabil province

نویسندگان [English]

  • ammar ahmadi 1
  • vahid rashidvash 2
  • yaqub sharbatian semnani 3
  • ali baseri 4

1 PhD Student, Department of Anthropology, Nahran Central Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Anthropology, Nahran Central Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

3 Assistant Professor, Department of Anthropology, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran

4 Assistant Professor, Department of Anthropology, Nahran Central Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

"At first glance, traditional dolls are considered a symbolic toy for girls and boys in most regions of Azerbaijan. Most regions have their own dolls that differ in terms of physical structure and symbolic social function. This case study focuses on ritual and symbolic dolls common among the people of Ardabil province in the past and still continue in some rural areas. Traditional and ritual dolls among the people of different regions of Ardabil province represent the social role of women and men, in other words, they teach future social duties and responsibilities. The research method of this applied research is qualitative, focused on field analysis, which uses symbolic and interpretive anthropology theory in the analysis and interpretation of the problem. The originality of this research article lies in the rarity of such articles; the gap of this research in the field of case studies of Ardabil province was fully felt. The result of this research, in addition to introducing and preserving traditional dolls, in the myths and legends of these symbolic dolls, the temporal and spatial aspect has taken over the tone and structural color of Ardabil's culture. The climatic conditions of these dolls show that the place of the narrative is mountainous regions that have long and harsh winters and short summers.".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Glinbala
  • Choumchekhatin
  • Dodo
  • Biche
  • Elkhortadi
  • Tekem
احمدی. عمار(1397). فرهنگ تکم و تکمچی. تهران: انتشارات ساوالان ایگیدلری.
احمدی. عمار(1400). عروسک گلین بالا. تهران: انتشارات ساوالان ایگیدلری.
اریکس. توماس هیلند و نیلسن. فین سیورت(1386). تاریخ انسان شناسی از آغاز تا امروز. ترجمه علی بلوکباشی. تهران: گل آذین.
بارت. رولان(1375). اسطوره، امروز. ترجمه شیرین دخت دقیقیان. تهران:مرکز
بیضایی. بهرام(1401). نمایش در ایران. تهران: انتشارات روشنفکران و مطالعات زنان.
حقیقت. عبدالرفیع(1376). فرهنگ تاریخی و جغرافیایی شهرستانهای ایران. تهران: کومش.
جدی. منصور(1399). نام ها و نامیده های جغرافیایی منطقه اردبیل. اردبیل: انتشارات سپهر فروزان.
خیام. عمر(1396). مجوعه کامل رباعیات عمر خیام. تهران: انتشارات کتابراه.
چایلی. صمد(1384). نگاهی به واژه‌های اساطیری آذربایجان. تبریز: اختر.
زارع شاهمرسی. پرویز(1387). فرهنگ شاهمرسی ترکی-فارسی. تبریز: انتشارات اختر.
سهرابی. امیر، خسروی. هما(1395). عروسک های نوروزی ایران. تهران: موسسه فرهنگی هنری نوروز هنر.
صفری. بابا(1370). اردبیل در گذرگاه تاریخ. اردبیل: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل.
صفری نژادیان. مژگان(1384). عروسک‌های ایرانی. تهران: تخت جمشید.
عظیم پور. پوپک(1389). فرهنگ عروسک‌ها و نمایش‌های عروسکی آیینی و سنتی ایران. تهران: نمایش.
علیزاده. فرشید(1397). اردبیل دارالعرفان و دارالارشاد. اردبیل: انتشارات عنوان.
فکوهی. ناصر(1392). تاریخ اندیشه و نظریه های انسان شناسی. تهران: نی.
محمدزاده صدیق. حسین(1388). هفت مقاله دکتر صدیق پیرامون فولکلور و ادبیات مردم آذربایجان. تهران: انتشارات تک درخت.
نادری. اتابک(1374). سیر نمایش در اردبیل. تهران: انتشارات تماشای زندگی.
نبی اف. آزاد مولود اوغلو(1386). چهارشنبه سوری در آذربایجان، ترجمه یونس وحدتی هلان، مینا جعفرپورعصر. تبریز: انتشارات اختر.