برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
شیرزاد احسان خواه؛ منیره کاظمی راشد؛ حسن زندیه؛ منیژه صدری
چکیده
در دوره ی قاجار به علت ظهور و گسترش سرمایه داری و جهانی شدن اقتصاد، دروازه های مرزی به روی سایر کشورها گشوده شد. در این میان، کرمانشاه به عنوان یکی از مهمترین مسیرها ی مرزی کشور، سهم بسزایی داشت. و در تقابل و تعامل با دولت عثمانی و از آن طریق، در پیوند با سایر کشورهای اروپایی قرار گرفت. ورود نمایندگان کشورهای خارجی (تجار، مستشرقین، مسیونرهای ...
بیشتر
در دوره ی قاجار به علت ظهور و گسترش سرمایه داری و جهانی شدن اقتصاد، دروازه های مرزی به روی سایر کشورها گشوده شد. در این میان، کرمانشاه به عنوان یکی از مهمترین مسیرها ی مرزی کشور، سهم بسزایی داشت. و در تقابل و تعامل با دولت عثمانی و از آن طریق، در پیوند با سایر کشورهای اروپایی قرار گرفت. ورود نمایندگان کشورهای خارجی (تجار، مستشرقین، مسیونرهای مذهبی،و...) تأسیس اداراتی چون( تلگراف، بانک، کنسولگری و ...) واردات کالاهای غربی ( پارچه های انگلیسی، دخانیات ترکیه، آبجوهای دانمارکی و... ) سبب شد تا مظاهر فرهنگ غربی در این ایالت رواج یابد. ساختار جدید شهری و معماری، زمینه های گسترش بیشتر تشیع، معرفی آثار باستانی در سطح جهانی و... از دیگر پیامدهای فرهنگی این روابط بود. این پژوهش، به استناد سفرنامه ها، خاطرات، وسایر منابع به روش تحلیلی – توصیفی و کتابخانه ای انجام شده است. هدف از این پژوهش بررسی تحولات فرهنگی ایالت کرمانشاهان در پیوند با روابط خارجی در یکی از مهم ترین ادوار تاریخ ایران می باشد. یافته ها نشان می دهد مناسبات خارجی ایران با کشورهای اروپایی و عثمانی، سبب بروز تحولات فرهنگی دیگری از جمله ارتقاء بهداشت، تاسیس مدارس با محتوای آموزشی جدید ، شکل گیری گویش کرمانشاهی و ...گردید.
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
اسماعیل شراهی؛ مریم محمدی؛ مجید منتظرظهوری
چکیده
اغلبیان (184 – 296ق) اولین حکومت نیمه مستقل دوران خلافت عباسیان در مغرب جهان اسلام بود. این دولت با سایر دولت های همزمان خود روابط سیاسی و تجاری برقرار کردند و توانستند به مدد نیروی دریایی توانمند و نیروهای آموزش دیده‌ای که از سایر ممالک فراهم کرده بودند بر سیسیل و مدیترانه تسلط یابند. کشف سکه‌های اغلبی همراه با سکه‌های عباسی در منطقه ...
بیشتر
اغلبیان (184 – 296ق) اولین حکومت نیمه مستقل دوران خلافت عباسیان در مغرب جهان اسلام بود. این دولت با سایر دولت های همزمان خود روابط سیاسی و تجاری برقرار کردند و توانستند به مدد نیروی دریایی توانمند و نیروهای آموزش دیده‌ای که از سایر ممالک فراهم کرده بودند بر سیسیل و مدیترانه تسلط یابند. کشف سکه‌های اغلبی همراه با سکه‌های عباسی در منطقه آستانه شازند استان مرکزی که محل شهر کرج ابودلف است و محوطه باستانی تل یاونه در نزدیکی تل آویو که دو منطقه خارج از نفوذ اغلبیان بودند، نشان از نفوذ سیاسی و یا روابط تجاری با ایران و حکومت‌های حاشیه مدیترانه در سده سوم هجری دارد. سوال اصلی این پژوهش این است که کشف این سکه ها بدور از مرزهای سیاسی اغلبیان چگونه روابط سیاسی یا تجاری این دولت را تبیین می کند؟ مناسبات سیاسی و تجاری اغلبیان با مناطق همجوار و بیزانس بستگی به میزان روابط آنها با خلافت عباسی داشت به نحوی که هر گاه این مناسبات محکم میشد، روابط تجاری و سیاسی آنها با چنین مناطقی نیز رونق می گرفت. هدف از این پژوهش شناخت از روابط سیاسی و تجاری اغلبیان بعنوان یکی از دولت های نیمه مستقل در صدر اسلام همزمان با خلافت عباسیان است. بطور قطع این پژوهش از نظر تاریخ سکه و بررسی روابط میان دولت_های اسلامی در گستره خلافت عباسی اهمیت دارد. در این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مطالعات باستان شناختی تلاش شده نحوه و میزان ارتباطات سیاسی و تجاری دولت اغلبی با سایردولت‌های همزمان تبیین گردد.
بهمن فیروزمندی؛ علی بهادری
دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1390، ، صفحه 23-41
چکیده
جای خالی پژوهش در باب تأثیر شاهنشاهی هخامنشی بر ایالات شرقی از یک سو ناشی از سکوت نویسندگان کلاسیک در پرداختن به این سرزمین‌هاست و از سوی دیگر به کمبود آثار باستانشناختی مربوط به هخامنشیان در منطقة مزبور بازمی‌گردد. در مقالة حاضر، به یاری آثار یادمانی و مدارک اقتصادی و اداری به دست آمده از مراکز شاهنشاهی، نظیر کتیبه‌های ...
بیشتر
جای خالی پژوهش در باب تأثیر شاهنشاهی هخامنشی بر ایالات شرقی از یک سو ناشی از سکوت نویسندگان کلاسیک در پرداختن به این سرزمین‌هاست و از سوی دیگر به کمبود آثار باستانشناختی مربوط به هخامنشیان در منطقة مزبور بازمی‌گردد. در مقالة حاضر، به یاری آثار یادمانی و مدارک اقتصادی و اداری به دست آمده از مراکز شاهنشاهی، نظیر کتیبه‌های سلطنتی، نقوش برجستة یادمانی و اسناد اداری و نیز آثار باستانشناختی سعی شده است جایگاه ایالات شرقی در نظام اداری، سیاسی و اقتصادی شاهنشاهی هخامنشی بازسازی شود. فهرست سرزمین‌های تابعه در کتیبه‌های سلطنتی می‌تواند نشانگر جایگاه هر ایالت در نظام اداری شاهنشاهیباشد. در اغلب فهرست‌های ایالتی، پس از اشاره به مراکز شاهنشاهی، این ایالات شرقی هستند که ذکر می‌شوند، امری که می‌تواند نشان از جایگاه آنان در نظام اداری شاهنشاهی باشد. این رویکرد در نقش برجسته‌های یادمانی نیز بازتاب یافته است. در نقش برجستة حاملین اورنگ شاهی مجسم بر نمای آرامگاه‌های شاهان هخامنشی پس از نمایندگان مراکز شاهنشاهی نمایندگان ایالات شرقی بازنمایی شده‌اند و حتی در برخی از نقوش برجسته، نمایندگان ایالات شرقی به صورت مسلح نشان داده شده‌اند. از آنجایی که نمایندگان سایر ایالات از این امتیاز برخوردار نیستند، این امر می‌تواند حکایت از جایگاه آنان در نظام سیاسی امپراتوری داشته باشد. درگل‌نبشته‌های تخت‌جمشید شاهد ارتباط مستمر و تنگاتنگ میان مراکز شاهنشاهی و ایالات شرقی هستیم که این ارتباط دربارة ایالات غربی بسیار کم‌رنگ است. ارتباط مداوم ایالات شرقی با مراکز و در نتیجه با سایر نقاط شاهنشاهی یقیناً در شکوفایی و رونق اقتصاد و بازرگانی و پیشرفت زندگی مردمان این مناطق تأثیر شگرفی داشته است.
علی شجاعی اصفهانی
چکیده
خیابان چهارباغ در طی گسترش شهر اصفهان در زمان شاه عباس اول در خارج از باروی قدیم شهر احداث گردید. در ابتدای شمالی خیابان، که محل ورود از دولتخانه به خیابان بود، کاخی به نام جهان‌نما، آن نیز به امر شاه عباس، ساخته شد. با سقوط سلسلة صفوی و حملة افغانها و در دورة قاجار، به طور خاص با حکومت ظلالسلطان، بسیاری از آثار ارزشمند دوران ...
بیشتر
خیابان چهارباغ در طی گسترش شهر اصفهان در زمان شاه عباس اول در خارج از باروی قدیم شهر احداث گردید. در ابتدای شمالی خیابان، که محل ورود از دولتخانه به خیابان بود، کاخی به نام جهان‌نما، آن نیز به امر شاه عباس، ساخته شد. با سقوط سلسلة صفوی و حملة افغانها و در دورة قاجار، به طور خاص با حکومت ظلالسلطان، بسیاری از آثار ارزشمند دوران صفوی، از جمله آثار مذکور، به بهانههای مختلف تخریب شد. همچنین تغییرات رخداده در دورة پهلوی و دوران اخیر باعث شد تا محل دقیق کاخ و شروع خیابان چهارباغ نامشخص گردد. این بخش از شهر صفوی شامل کاخ جهان‌نما و فضای شمالی، یعنی محل ورود به کاخ، و فضای جنوبی آن، یعنی شروع خیابان چهارباغ، در دورة صفوی در نوشتههای تعدادی از سیاحان اروپایی شرح داده شده و در دورة قاجار، تا قبل از تخریب بنا، توصیفات و تصاویری از آن در منابع قابل دسترس است. در میان این مدارک، اسناد تصویری تهیهشده از کاخ در دورة صفوی و قاجار و محدودة دولتخانه در دورة پهلوی اهمیت ویژه‌ای دارند و بررسی و مقایسه آنها می‌تواند بسیاری از نانوشته‌های تاریخی را آشکار کند و اعتبار آنها را مورد سنجش قرار دهد. نوشتة حاضر با بررسی منابع مکتوب و اسناد تصویری از دورة صفوی تا دورة پهلوی سعی در روش کردن وضعیت محدوده مذکور داشته است. این اطلاعات کمک شایانی در پیشبرد طرح باستانشناختی صورتگرفته در محل داشت که طی آن، علاوه بر شواهد کاخ جهان‌نما، داده‌هایی از بخش شمالی و جنوبی کاخ مربوط به دوران قبل و بعد از صفویه نیز به دست آمد.
رسول جعفریان؛ مریم کمالی
چکیده
قلمرو جغرافیایی هر حکومت و انتخاب مرکزیتی مناسب برای آن می‌تواند ضامن استقرار قدرت و تداوم حاکمیت باشد، امری که به نظر می‌رسد در حکومت خوارزمشاهی (628-596 ه. ق) چندان مورد توجه قرار نگرفته است. خوارزمشاهیان که انتظار می‌رفت به یکی از بزرگ‌ترین حکومت‌های تاریخ میانه ایران تبدیل شوند، با شکست از مغولان صحرانشین، جریان تغییرات تاریخ ...
بیشتر
قلمرو جغرافیایی هر حکومت و انتخاب مرکزیتی مناسب برای آن می‌تواند ضامن استقرار قدرت و تداوم حاکمیت باشد، امری که به نظر می‌رسد در حکومت خوارزمشاهی (628-596 ه. ق) چندان مورد توجه قرار نگرفته است. خوارزمشاهیان که انتظار می‌رفت به یکی از بزرگ‌ترین حکومت‌های تاریخ میانه ایران تبدیل شوند، با شکست از مغولان صحرانشین، جریان تغییرات تاریخ ایران را به مسیری دیگر هدایت کردند. آنها پس از شکست حکومت سلجوقی و تصرف بخش وسیعی از قلمرو ایشان، سعی کردند با برگزیدن حکومتی متمرکز راهی متفاوت از سلجوقیان برای بقای خویش بپیمایند. ولی انتخاب خوارزم به عنوان تنها مرکز قدرت و گسستن رشته پیوند با بخشهای داخلی قلمرو، زمینه عدم استقرار قدرت حکومت خوارزمشاهی و در نتیجه از هم پاشیدن سریع قدرت ایشان را فراهم ساخت. این مقاله سعی دارد رابطه موقعیت جغرافیای و انسانی پایتخت و ساختار قدرت را با توجه به منابع دست اوّل در حکومت خوارزمشاهی بررسی کرده و علل عدم استقرار قدرت سلسله خوارزمشاهی را در بی توجهی به پیوند شکل حکومت و انتخاب پایتخت مورد بررسی قرار دهد، امری که به نظر می‌رسد تا کنون مورد توجه جدی قرار نگرفته است.
محمد ابراهیم زارعی
چکیده
نازک‌کاری از جمله هنرهایی است که وسایل کاربردی و هنری از چوب‌های خوش نقش و رنگ با ظرافت و دقت بالا ساخته میشود. شواهد و مدارک نشان می‌دهد که از دورۀ صفوی هنر اُرسی‌سازی و به تبع آن هنر نازک‌کاری در شهر سنندج گسترش یافته است. فعالیت اُرسی‌سازی اکنون به دلایل متعدد، از جمله کمبود استادکار و هزینههای بالا، رونق ندارد، امّا هنر نازک‌کاری ...
بیشتر
نازک‌کاری از جمله هنرهایی است که وسایل کاربردی و هنری از چوب‌های خوش نقش و رنگ با ظرافت و دقت بالا ساخته میشود. شواهد و مدارک نشان می‌دهد که از دورۀ صفوی هنر اُرسی‌سازی و به تبع آن هنر نازک‌کاری در شهر سنندج گسترش یافته است. فعالیت اُرسی‌سازی اکنون به دلایل متعدد، از جمله کمبود استادکار و هزینههای بالا، رونق ندارد، امّا هنر نازک‌کاری هنوز پررونق است. هر چند که آثار نازک‌کاری دورۀ صفوی در سنندج تاکنون یافت نشده، ولی آثار هنر نازک‌کاری مربوط به دورۀ قاجار باقیمانده است. بررسیها نشان می‌دهد که اوج و رونق هنر نازک‌کاری سنندج از اواسط دورۀ قاجار به بعد بوده است. به نظر می‌رسد که هنرمندان عرصۀ نازک‌کاری سنندجی بر اساس اسلوب و روش هنرهای چوبی سایر نقاط ایران کار را آغاز نموده، ولی بهتدریج با توجه به شرایط اقلیمی، گذشت زمان و تقاضا شیوهای خاص را پدید آوردهاند؛ زمینهی مناسب برای رشد و توسعه از یک سو و تلاش هنرمندان از سوی دیگر هم موجب پایداری و گسترش این هنر گردیده است. این مقاله دربارۀ پیشینه هنرهای چوبی، روش تهیۀ چوب و استخراج ریشهی گردو، هنر نازک‌کاری، ابزارهای نازک‌کاری، مراحل رنگکاری با لاک و الکل و هنرمندان نازککار است.
سید محمد منصور طباطبایی بهبهانی؛ حامد اسدی
چکیده
شیخ شهابالدین ابوعبداالله فضلاالله توران‌پشتی از محدثین و فقهای قرن هفتم هجری است. وی منسوب به توران‌پشت از روستاهای استان یزد است. از ابتدای زندگیش اطلاعات زیادی در دست نیست. وی ابتدا در شیراز و در سایۀ اتابکان فارس میزیست و در نهایت به درخواست ترکان خاتون بر مسند تدریس در مدرسۀ ترکانی کرمان نشست. در این مقاله با تکیه بر منابع ...
بیشتر
شیخ شهابالدین ابوعبداالله فضلاالله توران‌پشتی از محدثین و فقهای قرن هفتم هجری است. وی منسوب به توران‌پشت از روستاهای استان یزد است. از ابتدای زندگیش اطلاعات زیادی در دست نیست. وی ابتدا در شیراز و در سایۀ اتابکان فارس میزیست و در نهایت به درخواست ترکان خاتون بر مسند تدریس در مدرسۀ ترکانی کرمان نشست. در این مقاله با تکیه بر منابع فارسی و عربی، مراحل مختلف زندگی و تحصیل، رابطه با قدرت و گرایشهای اعتقادی وی مورد بحث قرار می‌گیرد و در پایان آثار وی بررسی و نسخهشناسی میشود.
حسین بادامچی
چکیده
اشارات زیادی به آموزش حرفه در متون بینالنهرینی وجود ندارد، زیرا شیوۀ رایج آموزش انتقال حرفه از پدر به پسر بوده است. با این حال، 35 سند قرارداد کارآموزی از دورة بابلی جدید در دست است که پنجرهای کم‌نظیر به دنیای آموزش حرفهای و جنبههای حقوقی و اقتصادی آن باز میکند. مقالۀ حاضر، ضمن حرفنویسی و ترجمة 3 قرارداد کارآموزی از ...
بیشتر
اشارات زیادی به آموزش حرفه در متون بینالنهرینی وجود ندارد، زیرا شیوۀ رایج آموزش انتقال حرفه از پدر به پسر بوده است. با این حال، 35 سند قرارداد کارآموزی از دورة بابلی جدید در دست است که پنجرهای کم‌نظیر به دنیای آموزش حرفهای و جنبههای حقوقی و اقتصادی آن باز میکند. مقالۀ حاضر، ضمن حرفنویسی و ترجمة 3 قرارداد کارآموزی از دورۀ هخامنشی، به بررسی جنبههای شکلی و ماهوی این اسناد میپردازد. از دید شکلی اجزای ضروری و اختیاری این قراردادها مطالعه میشود و از دید ماهوی موضوع و شرایط ضمن عقد و جنبههای اقتصادی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در مواردی افراد ثروتمند برای بالا بردن ارزش کار بردگان خود اقدام به آموزش ایشان میکردند و افراد عادی هم میتوانستند برای تأمین آیندهای بهتر به آموزش حرفهای فرزندان خود اقدام کنند. این قراردادها نقش کار شهروندان عادی و تخصص حرفهای در اقتصاد بابل عصر هخامنشی را نشان می‌دهند که بر مبنای نظام طبقاتی نبوده است.
هوشنگ خسروبیگی؛ الهه محبوب
چکیده
یکی از ابزارهای دیوان استیفا برای ثبت و ضبط دخل‌وخرج کشور دفاتر مالی بوده که برای تدوین آنها از شیوۀ خاصی پیروی شده است. از جملۀ این دفترها دفتر توجیهات بوده که به ثبت هزینههای جاری مملکت اختصاص داشته است. هدف این مقاله واکاوی ساختار و اجزای دفاتر توجیهات، چگونگی ثبت و ضبط آن و قوانین حاکم بر آن در عصر صفوی است. در این دفاتر، ...
بیشتر
یکی از ابزارهای دیوان استیفا برای ثبت و ضبط دخل‌وخرج کشور دفاتر مالی بوده که برای تدوین آنها از شیوۀ خاصی پیروی شده است. از جملۀ این دفترها دفتر توجیهات بوده که به ثبت هزینههای جاری مملکت اختصاص داشته است. هدف این مقاله واکاوی ساختار و اجزای دفاتر توجیهات، چگونگی ثبت و ضبط آن و قوانین حاکم بر آن در عصر صفوی است. در این دفاتر، اطلاعات مربوط به هزینهها به‌صورت مجزا در دو بخش «توجیهات» و «مقررات» نوشته شده است. سپس حوالهها، بروات و فرامین مالی در ذیل هر بخش بهطور جداگانه ثبت و ضبط و محل پرداخت مشخص میگردیده است. تمامی امور فوق را مستوفی کل بررسی و تصحیح میکرده تا هیچگونه خطایی در ثبت اطلاعات رخ ندهد. جامعۀ آماری ما، علاوه بر نسخ خطی و اسناد آرشیوی مربوط به علم استیفا، اسناد تشکیلات اداری آستان قدس رضوی بوده است.
داریوش رحمانیان؛ افسانه روشن
چکیده
انحطاط و راه برونرفت ایران و اسلام از آن یکی از موضوعات مهم مطرحشده در مطبوعات دوران قاجار، از جمله روزنامۀ اختر، است. پرسش این مقاله این است که شیوههای گفتمانی که نویسندگان اختر در دو سال نخست انتشار برای بازنمایی ایدئولوژی فکریشان دربارة علل عقـبمـاندگی ایران و راههای برونرفت از آن به کار میبردند، چگونه ...
بیشتر
انحطاط و راه برونرفت ایران و اسلام از آن یکی از موضوعات مهم مطرحشده در مطبوعات دوران قاجار، از جمله روزنامۀ اختر، است. پرسش این مقاله این است که شیوههای گفتمانی که نویسندگان اختر در دو سال نخست انتشار برای بازنمایی ایدئولوژی فکریشان دربارة علل عقـبمـاندگی ایران و راههای برونرفت از آن به کار میبردند، چگونه بوده است؟ بر اساس یافتههای این تحقیق، گفتمان اختر بر حول محور انسان و بازتعریف الهیات اسلامی از مفهوم انسانیت و رسالت آن در آفرینش میگردیده است. انسان بازنماییشده در اختر مکلف است با آگاهی از این هدف والای آفرینش و زندگی به‌عنوان یک مسئولیت تاریخی، نوع خود را از انحطاط نجات دهد. انسان در گفتمان اختر در دوگانة واقعی و وحشی هویت‌بخشی و بازشناسی میشود. علیرغم تبارسازی الهیاتی برای این تعریف از انسان در اختر، ویژگیهایی برشمرده برای انسان واقعی همان ویژگی‌های انسان غربی است. اختر برای برونرفت انسان شرقی از انحطاط، انسانِ اشرف مخلوقات را برای پاسداشت شأنش به کنشگری فردی و اجتماعی به‌منظور دستیابی به ترقی و پیشرفت دعوت میکند که این نیز الگویی غربی است. در این گفتمان اختر بُعد تازه‌ای به عبودیت انسانی می‌دهد و آن شکرگزاری انسان واقعی در بعد عملی، یعنی تلاش در جهت برونرفت از انحطاط و عقب‌ماندگی با الگوپذیری از انسان غربی، است.
سید محمد منصور
چکیده
سلسلة کلانتران بهبهان و کهگیلویه، معروف به «میرزایان طباطبائی»، از حکومت‌های محلّی فارسند که حدود هفتصد سال بر آن نواحی حکم رانده‌اند و در وقایع مهم تاریخی این سامان نقشآفرین بوده‌اند؛ البته اطلاعات مبسوط ما دربارة این خاندان فقط از روزگار پایان صفویه تا پایان قاجاریه را در بر می‌گیرد؛ و پیرامون همین محدودة تاریخی ...
بیشتر
سلسلة کلانتران بهبهان و کهگیلویه، معروف به «میرزایان طباطبائی»، از حکومت‌های محلّی فارسند که حدود هفتصد سال بر آن نواحی حکم رانده‌اند و در وقایع مهم تاریخی این سامان نقشآفرین بوده‌اند؛ البته اطلاعات مبسوط ما دربارة این خاندان فقط از روزگار پایان صفویه تا پایان قاجاریه را در بر می‌گیرد؛ و پیرامون همین محدودة تاریخی نیز تحقیق بایستهای صورت نگرفته است و علاوه بر اینکه ترتیب تاریخی حکام این سلسله بر محققان پوشیده مانده، مکرراً برخی وقایع تاریخی مربوط به یک حاکم از این خاندان را به دیگری نسبت دادهاند و مورّخ نامداری مانند میرزا حسن فسائی نیز از این خطا برکنار نمانده است. نویسنده در مقالة حاضر کوشیده ضمن گزارش مختصری از حکّام این خاندان و وقایع مهم روزگارشان، ترتیب تاریخی آنها را روشن کند و حلقات این زنجیرة تاریخی را بهدرستی کنار هم نهد.
پدرام جم
چکیده
ماهیت دو جشنی که در دورة ساسانی آبریزگان و آذرجشن نامیده می‌شدند، به دلیل درکِ نادرست تقویم ساسانی، در تحقیقات جدید ناشناخته مانده است، اما تفسیر درست این تقویم، که بیرونی آن را شرح داده، می‌تواند ماهیت این جشن‌ها را به خوبی مشخص کند. این مقاله نشان می‌دهد که رسم برگزاری این دو جشن به پیش از زمان پیدایش جشن‌هایی که با یکسانی نام ...
بیشتر
ماهیت دو جشنی که در دورة ساسانی آبریزگان و آذرجشن نامیده می‌شدند، به دلیل درکِ نادرست تقویم ساسانی، در تحقیقات جدید ناشناخته مانده است، اما تفسیر درست این تقویم، که بیرونی آن را شرح داده، می‌تواند ماهیت این جشن‌ها را به خوبی مشخص کند. این مقاله نشان می‌دهد که رسم برگزاری این دو جشن به پیش از زمان پیدایش جشن‌هایی که با یکسانی نام ماه و روز برگزار می‌شدند برمی‌گردد. به علاوه، این دو جشن انگیزة بنیادین انتخاب نامهای تیر و آذر برای ماه نخست تابستان و ماه آخر پاییز در زمان تأسیس تقویم ایرانی بوده‌اند. در این مقاله رسوم مرتبط با این دو جشن در دوران ساسانی مطالعه میگردد و سازوکار برگزاری جشنهای فصلی در سال سیّار تقویم ساسانی نشان داده میشود. همچنین دلیل پیدایش بدیلهای غیرفصلی این دو جشن و نیز جشن‌هایی که با یکسانی نام روز و ماه در تقویم زرتشتی برگزار می‌شدند واکاوی میگردد و در نهایت، تحولات پس از سقوط شاهنشاهی ساسانی در زمان برگزاری این دو جشن در دوران پیش از تأسیس تقویم جلالی و پس از آن تا زمان حاضر بررسی میشود.
محمدحسن جلالیان چالشتری
چکیده
در متون بازمانده از زبان فارسی دری در ساخت بعضی افعال، بر خلاف صورت معمول فعل در این زبان، به جای پایانههای صرفی فعل، از ضمایر شخصی متّصل استفاده شده است. از این رو، بعضی دستورنویسان به این افعال عنوان «ضمیرساخت» دادهاند. کاربرد این افعال عموماً در بیان شرط و تمنّاست و شواهد مطمئنّی از سه صیغۀ دوم شخص مفرد و جمع و اوّل شخص ...
بیشتر
در متون بازمانده از زبان فارسی دری در ساخت بعضی افعال، بر خلاف صورت معمول فعل در این زبان، به جای پایانههای صرفی فعل، از ضمایر شخصی متّصل استفاده شده است. از این رو، بعضی دستورنویسان به این افعال عنوان «ضمیرساخت» دادهاند. کاربرد این افعال عموماً در بیان شرط و تمنّاست و شواهد مطمئنّی از سه صیغۀ دوم شخص مفرد و جمع و اوّل شخص جمع از آن در دست است. برخی شواهد مشکوک از برخی شخص و شمارهای دیگر نیز در دست است که نمیتوان نسبت به صحّت و ارتباط آنها به این دسته از افعال اطمینان داشت. تنها نظر پذیرفتهشدهای که در مورد پیشینۀ این افعال وجود دارد نظر لازار است که وجود ضمیر متّصل در این ساختها را مرتبط با برخی افعال کُنایی در فارسی میانه دانسته که در آنها عامل به جای اینکه به صورت ضمیر منفصل یا متّصل پیش از صفت مفعولی یا ستاک ماضی ظاهر شود، به صورت متّصل به انتهای آنها چسبیده است. در این مقاله با ارائۀ دلایلی در ضعف این احتمال چنین پیشنهاد شده است که بازتحلیل پایانۀ فعلی در شمار اوّل شخص مفرد به صورت ضمیر متّصل سبب شده که در سایر شمارها نیز به جای پایانۀ فعلی از ضمایر متّصل استفاده گردد. این گونه بازتحلیل در زبان سغدی نیز دارای نمونه است.
شجاع تفکری رضائی؛ عباس امیدی
چکیده
پسوندهای شخص و شمار در گویش لکی دلفان توزیع گسترده‌ای دارند و می‌توانند به گروههای اسمی فاعلی و مفعولی، حروف اضافه و فعل اضافه شوند. رفتار نحوی یکسان فاعل بندهای لازم و متعدی و تقابل آنها با رفتار نحوی مفعول بند متعدی نشان می‌دهد که پسوندهای مذکور را نمیتوان نشانة ساخت ارگتیو در این گویش تلقی کرد. به علاوه، شواهدی مانند حضور ...
بیشتر
پسوندهای شخص و شمار در گویش لکی دلفان توزیع گسترده‌ای دارند و می‌توانند به گروههای اسمی فاعلی و مفعولی، حروف اضافه و فعل اضافه شوند. رفتار نحوی یکسان فاعل بندهای لازم و متعدی و تقابل آنها با رفتار نحوی مفعول بند متعدی نشان می‌دهد که پسوندهای مذکور را نمیتوان نشانة ساخت ارگتیو در این گویش تلقی کرد. به علاوه، شواهدی مانند حضور این پسوندها بر روی حروف اضافه، علاوه بر افعال، اولویت میزبانی ستاک فعل و نه لزوماً اولین سازة گروه فعلی و همچنین وجود مطابقه با مفعول صریح نافی تلقی پسوندهای مذکور به عنوان نشانة مطابقة فاعلی است. همچنین شواهد توزیعی، مانند توزیع یکسان این پسوندها با گروههای اسمی یا ضمایر غیرپیوسته و شواهد تاریخی، نشان می‌دهد که این پسوندها به نشانة مطابقه تبدیل نشدهاند و درواقع هنوز ضمیر هستند.
ایرج رضائی
چکیده
شهر سرپل ذهاب، به گواهی متون تاریخی و آثار باستانیِ مشهور و پرشمارش، پیشینهای دور و دراز دارد. وجود دو نقش برجستۀ مهم آنوبانینی و ایدی(ن)- سین بر صخرهای در مرکز شهر حکایت از آن دارد که این مکان، در اواخر هزارۀ سوم یا اوایـل هـزارۀ دوم پ.م. در اختـیار اقـوام زاگرس نشینِ لولوبی و سیموروم بوده است. پس از آن نیز در دوره ...
بیشتر
شهر سرپل ذهاب، به گواهی متون تاریخی و آثار باستانیِ مشهور و پرشمارش، پیشینهای دور و دراز دارد. وجود دو نقش برجستۀ مهم آنوبانینی و ایدی(ن)- سین بر صخرهای در مرکز شهر حکایت از آن دارد که این مکان، در اواخر هزارۀ سوم یا اوایـل هـزارۀ دوم پ.م. در اختـیار اقـوام زاگرس نشینِ لولوبی و سیموروم بوده است. پس از آن نیز در دوره های ماد، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و اسلامی، مکان یادشده همچنان اهمیت خود را حفظ کرده و بارها دوره های آبادانی و رونق و گاهی هم زوال و خاموشی را پیموده است. این مقاله به بررسی پیشینۀ استقرارهای باستانی واقـع در محـدودۀ شـهر امروزیِ سرپل ذهاب، برخی ویژگـی های تاریـخی این دیار و سیر تحـول جایـنام های مرتـبـط با آن می پردازد. نتیجه آنکه از ابتدای هزارۀ دوم پ.م تا دورۀ اسلامی، نام مکان مورد بحث در متون و منابع گوناگون به زبان های اکدی، یونانی، عربی و فارسی، به صورت های مختلف اما نزدیک به هم، چون «خَلمان»، «اَلمان»، «اَرمان»، «حَلمان»، «خَلا» و «حلوان»، ثبت شده است. به علاوه تجزیه و تحلیل متون و برخی اسامی خاص مرتـبـط با شـهر قدیم نشان می دهد که در گذشته نیز، همچون امروز، شهر مذکور دارای تنوع قومی- مذهبی قابل توجهی بوده است.
یحیی بوذری نژاد
چکیده
ملّاصدرا، بنیانگذار حکمت متعالیه، دیدگاههایی دربارۀ اجتماع دارد. بر خلاف نظر کسانی که معتقدند، اجتماع در نظر ملّاصدرا مغفول مانده و او صرفاً به مباحث غیر دنیوی توجه نموده، ملّاصدرا با دقت حوادث اجتماعی دوران خود را زیر نظر داشته، به آسیبشناسی اجتماع پیرامون خود پرداخته؛ و برای اصلاح امور به بیان راهکار پرداخته است. در نظر ...
بیشتر
ملّاصدرا، بنیانگذار حکمت متعالیه، دیدگاههایی دربارۀ اجتماع دارد. بر خلاف نظر کسانی که معتقدند، اجتماع در نظر ملّاصدرا مغفول مانده و او صرفاً به مباحث غیر دنیوی توجه نموده، ملّاصدرا با دقت حوادث اجتماعی دوران خود را زیر نظر داشته، به آسیبشناسی اجتماع پیرامون خود پرداخته؛ و برای اصلاح امور به بیان راهکار پرداخته است. در نظر ملّاصدرا آسیب مهم جامعۀ دورانش آن است، که کسانی که بهحق سزاوار رهبری مردم هستند، بر مسند نیستند. او ریاست را حق کسی می‌داند، که به باطن و ظاهر دین عالم باشد؛ به نحوی که اگر عالمی بهتنهایی یکی از آن دو بعد را دارا باشد، شایستۀ رهبری نیست. در نظر او ریاست واقعی جامعه بر عهدۀ پیامبر و پس از او امامان و سپس مجتهدین است. از آنجا که ملّاصدرا هدف متعالی جامعه را دست یافتن مردم به معرفت می‌داند، تلاش میکند معارف دین را با زبان برهان و منطق تبیین کند و به این وسیله، با ظاهرگرایان و باطنگرایان به مبارزه پرداخته است. بنابراین، باید گفت از آن حیث که آثار ملّاصدرا در صدد اصلاح معرفت مردم جامعه بوده است، بهحق باید او را یک متفکّر اجتماعی نیز لحاظ نمود.
حمیدرضا پیغمبری
چکیده
تمرکز مطالعات تاریخی دربارۀ دورۀ پرتلاطم و کمتر شناخته‌شدۀ حاکمیت مقدونیان در ایران عمدتاً بر مناطقی چون پارس و پارت بوده و اوضاع مناطق دیگر از جمله ماد مبهم و ناشناخته مانده است. این در حالی است که سرزمین ماد همواره یکی از بخشهای مهم در قلمروهای پادشاهی ایران باستان بوده است. این مقاله تلاشی است برای پاسخ به این پرسش که این منطقه ...
بیشتر
تمرکز مطالعات تاریخی دربارۀ دورۀ پرتلاطم و کمتر شناخته‌شدۀ حاکمیت مقدونیان در ایران عمدتاً بر مناطقی چون پارس و پارت بوده و اوضاع مناطق دیگر از جمله ماد مبهم و ناشناخته مانده است. این در حالی است که سرزمین ماد همواره یکی از بخشهای مهم در قلمروهای پادشاهی ایران باستان بوده است. این مقاله تلاشی است برای پاسخ به این پرسش که این منطقه چه نقشی در تحولات دورۀ مورد نظر ایفا کرده است. بررسی منابع تاریخی و مدارک و شواهد باستانشناختی و تحلیل استعداد بالای اقتصادی و جغرافیایی ماد نشاندهندة استمرار جایگاه اداری این سرزمین در دورۀ اسکندر و جانشینانش در ایران است. با اینکه ماد کوچک (آذربایجان) بهسرعت حکومتی مستقل یافت، اما ماد بزرگ مورد توجه دولت مرکزی مقدونی قرار گرفت و همدان پایتخت ساتراپهای علیا به شمار می‌رفت. با این حال، در این دوره تحولات بزرگ و تأثیرگذاری، مانند قیام برای کسب استقلال به رهبری بارواکس مادی و شورشهای بزرگ ساتراپهای مقدونی، در این شهر رخ داد و سرانجام با همکاری اشکانیان در اخراج سلوکیان از ایران نقشی اساسی ایفا کرد. بنابراین، به نظر می‌رسد که برداشت رایج از جریان استقلال ایران در این دوره نیاز به بازبینی داشته باشد.
مهدی رازانی؛ سید محمدامین امامی؛ علیرضا باغبانان
چکیده
معماری صخرهای فضای ساخته‌شده به‌وسیلة حفاری در بدنه‌های طبیعی کوه و در بستر زمین بدون استفاده از مصالح ساختمانی است که در نقاط مختلف کشور در طی قرون متمادی به‌صورت بومی شکل گرفته است. دامنة کوه آتش‌فشانی سهند در استان آذربایجان شرقی یکی از مناطق مستعد برای این‌گونه معماری است که این تحقیق با هدف شناسایی، معرفی و گونه‌شناسی آن ...
بیشتر
معماری صخرهای فضای ساخته‌شده به‌وسیلة حفاری در بدنه‌های طبیعی کوه و در بستر زمین بدون استفاده از مصالح ساختمانی است که در نقاط مختلف کشور در طی قرون متمادی به‌صورت بومی شکل گرفته است. دامنة کوه آتش‌فشانی سهند در استان آذربایجان شرقی یکی از مناطق مستعد برای این‌گونه معماری است که این تحقیق با هدف شناسایی، معرفی و گونه‌شناسی آن انجام گرفته است. در کنار مطالعات اسناد، از روش میدانی جهت ثبت و ضبط و توضیح وضعیت کنونی، و از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای شناخت الگوی توزیع معماری صخرهای دامنة کوه سهند استفاده گردید. نتایج بررسی‌های انجام‌شده حاکی از شناسایی تعداد 113 نمونة معماری صخرهای در دامنة سهند است که در محدودة شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی (تبریز، آذرشهر، عجب‌شیر، بناب، مراغه، هشترود و بستان‌آباد) به انجام رسیده است. معماری‌های صخرهای فوق از منظر ریخت‌شناسی در قالب‌های سطحی، زیرسطحی و ترکیبی (همراه با مداخلات جدید) قابل دسته‌بندی هستند. همچنین از لحاظ گونه‌شناسی و تقسیم‌بندی کاربری دارای استفاده‌های مختلفی است، از جمله: الف) معماری مسکونی و استقراری، ب) معماری آیینی و مذهبی، ج) معماری استحفاظی، د) معماری در قالب ابنیة عمومی و عام‌المنفعه، ه) بناهای متفرقه. هم‌اکنون بسیاری از این آثار دچار ویرانی شده و کاربری اولیه خود را از دست دادهاند و یا دچار تغییر کاربردی گردیده‌اند.
محمود جعفری دهقی؛ لیلا ورهرام
چکیده
از زمان تحقیقات گلدنر دربارة وزن اوستای جدید، داشتن وزن هجایی مهمترین ملاک تعیین شعر در این متون بوده است. گلدنر و معاصرانش طبق سنت ادبی زمان خود وزن را مهمترین مشخصة شعر و عامل تمایز آن با نثر، در هر زبانی، میدانستند. پس از گلدنر، مطالعات شعر اوستایی براساس همان تعریف و ملاک قرار دادن وزن شعر ادامه پیدا کرد، اما در حوزة مطالعات ...
بیشتر
از زمان تحقیقات گلدنر دربارة وزن اوستای جدید، داشتن وزن هجایی مهمترین ملاک تعیین شعر در این متون بوده است. گلدنر و معاصرانش طبق سنت ادبی زمان خود وزن را مهمترین مشخصة شعر و عامل تمایز آن با نثر، در هر زبانی، میدانستند. پس از گلدنر، مطالعات شعر اوستایی براساس همان تعریف و ملاک قرار دادن وزن شعر ادامه پیدا کرد، اما در حوزة مطالعات شعر هندواروپایی که اندکی پیش از انتشار تحقیقات گلدنر پا گرفته بود، زبان شاعرانة متن مبنای تشخیص شعر بودن آن شد. این زبان شاعرانه شامل ویژگیهایی مثل وزن هم میشد، اما تمرکز اصلی آن بر عبارات شاعرانة قالبی و خویشاوند در زبانهای کهن هندواروپایی بود. نظریة ادبی جدید، مخصوصاً فرمالیسم، که شعر را انحراف از هنجار معمول زبان روزمره تعریف میکرد، بر تعریف شعر نزد محققان شعر هندواروپایی تأثیر گذاشت و آنها نیز، با وجود توجه به سنت ادبی زبانهای باستانی، نشاندار بودن متن، یعنی داشتن عبارات قالبی و واژگان شاعرانه و برهم زدن ترتیب معمول واژهها را معیار اصلی شناسایی اشعار هندواروپایی کهن تعیین کردند. مدعای نوشتة حاضر این است که اگر برای تشخیص شعر در اوستای جدید وزن یا انحراف از هنجار متعارف زبان را ملاک قرار دهیم، نمیتوان یشتهای کوچک و متأخری مانند اردیبهشتیشت را شعر دانست و این نتیجهگیری به دودستگی در مجموعة یشتها میانجامد که احتمالاً مقصود سرایندگان یشتها نبوده است و از این رو بهترین معیار برای تعیین بخشهای شعری اوستای جدید مقایسة آنها با اشعار به جا مانده از سایر زبانهای هندواروپایی و یافتن صناعات ادبی در این متون است.
مهربان پولادی؛ محسن ابوالقاسمی
چکیده
در این پژوهش ضمن معرفی محلۀ زرتشتیان یزد به عنوان مهمترین پایگاه فرهنگی زرتشتیان ایران، به بررسی برخی از اسناد به دست آمده در این محله پرداخته میشود که در موزۀ اسناد و نسخ یزد (اسناد و نسخ مجموعۀ پولادی) نگهداری میشود. محلۀ زرتشتیان یزد یکی از مهمترین مراکز تاریخی و سنتی شهر یزد است و می‌توان آن را بزرگ‌ترین آرشیو اسناد و نسخ ...
بیشتر
در این پژوهش ضمن معرفی محلۀ زرتشتیان یزد به عنوان مهمترین پایگاه فرهنگی زرتشتیان ایران، به بررسی برخی از اسناد به دست آمده در این محله پرداخته میشود که در موزۀ اسناد و نسخ یزد (اسناد و نسخ مجموعۀ پولادی) نگهداری میشود. محلۀ زرتشتیان یزد یکی از مهمترین مراکز تاریخی و سنتی شهر یزد است و می‌توان آن را بزرگ‌ترین آرشیو اسناد و نسخ زرتشتیان در ایران نامید. در طول سالیان گذشته، اسناد فراوان و نسخه‌های دست‌نویس اوستا از این محله به دست آمده است. از مهمترین این یافته‌ها می‌توان به مجموعۀ پولادی اشاره کرد که در سال 1394 خورشیدی در منزل ارباب مهربان پولاد کشف شد و شامل تعدادی نسخۀ اوستا و همچنین هزاران نامه تجاری، مذهبی، شخصی و اسناد و قرارداد مربوط به سال‌های 1210 تا 1314 خورشیدی است. قدمت برخی از این اسناد به زمان پولاد تیرانداز، پدر مهربان پولاد برمی‌گردد. این اسناد و نسخ که سال‌های طولانی در زیرزمین منزل ارباب مهربان پولادی، به دور از چشم ساکنان خانه در زیر خروارها خاک محبوس بوده است؛ به صورت کاملاً اتفاقی توسط نوه وی که همنام اوست، یافت شده و پس از بررسی‌های کارشناسی و دقیق توسط اساتید دانشگاه، اهمیت و ارزش این آثار مشخص‌شده و اقدامات لازم برای به نمایش گذاشتن آنها در قالب موزۀ اسناد و نسخ صورت گرفته است. این مجموعه شامل چندین نسخۀ خطی اوستا است که قدیمی‌ترین آنها مربوط به سال 1023 خورشیدی (1645 م) است. این مجموعه همچنین شامل هزاران نامه و سند است که بیشتر این اسناد مربوط به قراردادها، نامه‌های تجاری، صلح‌نامه‌ها، نامه‌های خانوادگی و مسائل اجتماعی است. درون‌مایه آن نامه‌ها و اسناد به خوبی نشان‌دهنده نقش مهم و مثبت زرتشتیان در مسائل تجاری، سیاسی و اقتصادی عصر قاجار و پهلوی است. ارباب مهربان پولاد علاوه بر فعالیت‌های گسترده تجاری در شهرهای یزد، شیراز، اهواز و بروجرد و نیز کشورهایی چون هند و انگلیس و عراق، در فعالیت‌های اجتماعی جامعۀ زرتشتیان از جمله عضویت در انجمن ناصری و نیز تأسیس باغ وقفی شیراز نقش اساسی داشته است.
فاطمه زینلی گلنابادی؛ نرگس ذاکر جعفری
چکیده
ظهور پیام‌آوران بهاری در میان نشانه‌های سال جدید فرهنگ ایرانیان اهمیت ویژه‌ای دارد. سال‌هاست «حاجی‌فیروز» به‌عنوان پیک بهاری شهرها، به‌ویژه شهر تهران، شناخته شده‌است. هدف از تحقیق حاضر، بررسی ویژگی‌های شخصیت حاجی‌فیروز و خوانش کهن‌الگویی از او با استناد به نظریات روان‌شناختی یونگ است. در مباحث مربوط به روان‌کاوی و ...
بیشتر
ظهور پیام‌آوران بهاری در میان نشانه‌های سال جدید فرهنگ ایرانیان اهمیت ویژه‌ای دارد. سال‌هاست «حاجی‌فیروز» به‌عنوان پیک بهاری شهرها، به‌ویژه شهر تهران، شناخته شده‌است. هدف از تحقیق حاضر، بررسی ویژگی‌های شخصیت حاجی‌فیروز و خوانش کهن‌الگویی از او با استناد به نظریات روان‌شناختی یونگ است. در مباحث مربوط به روان‌کاوی و روان‌شناسی شخصیت یونگ، از مبحثی با عنوان «کهن‌الگوها» یاد میشود. این عناصر با آنکه در ضمیر ناخودآگاه جمعی انسان قرار دارند، نشانه‌هایی در خودآگاه بروز می‌دهند که سبب شناخته شدن نوع کهن‌الگو میشود و این شناخت خوانش نمادها و رمزورازهای ذهن و طبیعت را برای بشر ممکن ساخته‌است. در این پژوهش، با در نظر گرفتن ویژگی‌ها و نمادها و نشانه‌های حاجی‌فیروز، به مقایسۀ آن با کهن‌الگوهای یونگ پرداخته شده‌است. تحقیق حاضر در تلاش است به این پرسش‌ها پاسخ دهد: دلیل تداوم حیات حاجی‌فیروز چیست؟ شخصیت حاجی‌فیروز چقدر با چهارچوب کهن‌الگوهای یونگ هم‌پوشانی دارد؟. طبق یافتههای تحقیق حاضر، بیشترین تطبیق حاجی‌فیروز و کهن‌الگوهای یونگ را می‌توان در کهن‌الگوی «خویشتن» جست‌وجو کرد؛ ویژگیهایی چون تکرارشوندگی، نماد هندسی ماندالا و ارتباطش با دایرۀ زنگی، نماد حیوانی مار و جاودانگی و ارتباط آن با کلاه حاجی‌فیروز، ویژگی جمع اضداد و تقابل‌های دوگانه، در این مورد تأمل‌برانگیز هستند. نگاه دقیق به شخصیت حاجی‌فیروز و زمان حضورش در جامعه و پیامی که دارد نشان می‌دهد که وی نیز مانند توصیفاتی که یونگ از کهن‌الگوی خویشتن و همچنین مشخصات کلی اساطیر دارد، مطابقت دارد و با گذر از دنیای کهن‌الگوهایی چون «آنیما» و «سایه» و «نقاب»، به کهن‌الگوی خویشتن و جایگاه فردیت دست یافته‌است. این مطالعه نشان می‌دهد حاجی‌فیروز می‌تواند در چهارچوب علمی اسطوره قرار گیرد و به همین دلیل است که با وجود تحولات عمیق فرهنگی و سیاسی در طول تاریخ، در ضمیر ناخودآگاه جمعی ایرانیان حیات داشته و بروزش در جهان عینی فرهنگ ایرانی تاکنون ادامه یافته‌است. گردآوری اطلاعات در این پژوهش به‌صورت کتابخانه‌ای است که با رویکردی کیفی و به شیوة تحلیلی ـ توصیفی انجام شده‌است.
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
پری سیما مشایخی؛ فرح زاهدی
چکیده
بندهش (متشکل از دو بخش bun به معنای بن و آغاز ، و dahišn برابر واژه‌ی دهش در فارسی، به معنای آفرینش است و در مجموع به معنای آفرینش آغازین است) یکی از کتابهای بجامانده به زبان فارسی میانه‌ی زردشتی است که مطالب آن تنها به مسأله‌ی آفرینش محدود نمی‌گردد و بخش عمده‌ای از آن به مسائل پایان جهان مربوط است، حتی در آن سخن از پیشگوئی‌ها در ...
بیشتر
بندهش (متشکل از دو بخش bun به معنای بن و آغاز ، و dahišn برابر واژه‌ی دهش در فارسی، به معنای آفرینش است و در مجموع به معنای آفرینش آغازین است) یکی از کتابهای بجامانده به زبان فارسی میانه‌ی زردشتی است که مطالب آن تنها به مسأله‌ی آفرینش محدود نمی‌گردد و بخش عمده‌ای از آن به مسائل پایان جهان مربوط است، حتی در آن سخن از پیشگوئی‌ها در میان است. در این کتاب، بخشی بلند به گیاهان اختصاص داده شده که به احتمال زیاد مبتنی بر مطالعات دوره‌ی ساسانی است. در این بخش، گیاهان به شانزده بخش تقسیم می‌شوند و این بخش‌بندی بر پایه‌ی استفاده‌ای است که از آنها به انسان می‌رسد. اگرچه، ما در متن هفده تقسیم‌بندی می‌بینیم که مورد هیزم شامل چوب همه‌ی گیاهان میشود. در بخش مورد مطالعه، اسامی سبزیجات و میوه‌جات در چند گروه دسته‌بندی شده‌اند: برخی را تَرَه، برخی را روغن، بعضی را رنگ، برخی را بوی‌دار خوانند. نیز گیاهان را به دو بخش تقسیم کرده که شامل دو بخشیها و یک بخشیها است. از این گونه‌اند: میوه‌هایی که درون و بیرون را شاید خوردن، آنهایی که بیرون شاید خوردن، درون نشاید خوردن؛ آنهایی که درون را شاید خوردن، بیرون را نشاید خوردن. شناسایی برخی از این اسامی ابهام دارند و پژوهشگران مختلف در خواندن آنها هم رأی نیستند. برای پی بردن به درستی و نادرستی خوانش این واژهها، بایستی کلیه‌ی دستنویس‌های بجامانده از بندهش بررسی شوند و دلیل استفاده از آن واژه‌ی خاص نیز در نظر گرفته شود تا بتوان ترجمه‌ای درست از آن ارائه داد. در نوشتار حاضر سعی شده تا برخی از این واژهها، از طریق مقابله‌ی دستنویس‌های مختلف و مقایسه‌ی آن با بعضی متون دیگر که حاوی اطلاعات گیاه شناسی، بویژه کتابهای دارویی و علمی فارسی هستند، بررسی و بازنگری شوند و پیشنهادهای تازه‌ای برای خواندن این واژهها ارائه شود، اگرچه ممکن است باز هم تردید در خوانش این کلمات همچنان باقی بماند.
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
حمید خانیان
چکیده
ارتباط مؤثر و مفید نیازمند بیانی است که ساختاری مناسب داشته باشد، به‌گونه‌‌ای‌که حیثیت مشارکان را تهدید نکند، اما در پاره‌‌ای از تبادلات کلامی امروزی جامعۀ ما، ساخت‌‌هایی ملاحظه میشود که گوینده، آگاهانه یا ناآگاهانه، با پایین آوردن سطح خود و تهدید حیثیتش، بیش از حد سطح مخاطب را بالا می‌‌برد. در مقالۀ حاضر که به روش توصیفی ...
بیشتر
ارتباط مؤثر و مفید نیازمند بیانی است که ساختاری مناسب داشته باشد، به‌گونه‌‌ای‌که حیثیت مشارکان را تهدید نکند، اما در پاره‌‌ای از تبادلات کلامی امروزی جامعۀ ما، ساخت‌‌هایی ملاحظه میشود که گوینده، آگاهانه یا ناآگاهانه، با پایین آوردن سطح خود و تهدید حیثیتش، بیش از حد سطح مخاطب را بالا می‌‌برد. در مقالۀ حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی نوشته شده‌است، با هدف ارائۀ ساختاری مناسب برای گزارههای بیانی زبان فارسی، طبق نظریۀ براون و لوینسون، علاوه بر اینکه تعدادی از مکالمات امروزی واکاوی شده، با استفاده از ظرفیت ضمایر و اسامی و افعال و اصطلاحات وسیع زبان فارسی، سعی شده ساختارهای بهنجار و نابهنجار زبان فارسی معرفی شود و همچنین محک و میزانی برای تشخیص آنها به دست داده شود که تا کنون سابقه نداشتهاست؛ یعنی به زعم نویسندۀ مقاله، راهکاری ابتکاری و جدید داده شده‌است.
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
فرزانه صنیعی؛ احسان قبول
چکیده
سفرنامه ها یکی از انواع آثار ادبی‌ـ تاریخی به شمار می روند که نگاه و نگرش نویسندهای را به مکان های نو توصیف می کند. در این پژوهش، برآنیم به بررسی تصویر زنان ایران عصر صفوی در سفرنامة رافائل دومان، کشیش فرانسوی، با عنوان وضع ایران در سال 1660، دست یابیم. این اثر یکی از نخستین آثار به زبان فرانسه دربارة ایران عصر صفوی است و ...
بیشتر
سفرنامه ها یکی از انواع آثار ادبی‌ـ تاریخی به شمار می روند که نگاه و نگرش نویسندهای را به مکان های نو توصیف می کند. در این پژوهش، برآنیم به بررسی تصویر زنان ایران عصر صفوی در سفرنامة رافائل دومان، کشیش فرانسوی، با عنوان وضع ایران در سال 1660، دست یابیم. این اثر یکی از نخستین آثار به زبان فرانسه دربارة ایران عصر صفوی است و نویسندة آن، از جهت طول مدت اقامت در ایران (بیش از نیم قرن) در میان سیاحان اروپایی که به ایران سفر کرده بودند کم‌نظیر است، ضمن آنکه بر بسیاری از سیاحان مشهور فرانسوی همچون شاردن و تاورنیه فضل تقدم دارد. لذا تصاویر ایرانیان در این اثر در جایگاه تصاویر سرچشمه و تأثیرگذار بر تصویرپردازی دیگر سفرنامه نویسان فرانسوی محسوب می شود. در این زمینه دو پرسش اصلی این جستار عبارت‌اند از: دومان چه جنبه‌هایی از زندگی زنان ایرانی را به تصویر کشیده است؟ دلایل نگرش ارزش‌گذارانة دومان نسبت به زنان ایرانی چیست؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها از دانش و روش تصویرشناسی بهره جستیم؛ از این رو، نخست براساس شاخصههای موضوعی تصویر زنان را در اثر دومان دسته بندی کردیم، شاخصه هایی همچون: زنان اقلیت‌های دینی، موقعیت زنان در درون و بیرون منزل، زنان رقاصه، مسائل مربوط به ازدواج و طلاق زنان و چندهمسری در خانواده‌های ایرانی. پس از آن نگرش ارزش‌گذارانة دومان در هر موضوع را نسبت به زنان ایرانی تحلیل و ارزیابی کردیم و در این میان تا حدّی به بررسی چرایی این نگاه و نگرش براساس نشانه‌های درون متنی و منابع تاریخی عصر صفوی پرداختیم. منظور از نشانه‌های درون‌متنی عناصری همچون قیدها، صفت‌ها، الفاظ و عبارات خاص و همچنین لحن نویسنده است. نتیجة تحقیق این است که غالب تصاویری که دومان از زنان ایرانی ارائه میکند بار معنایی منفی دارند. دلیل این نگرش منفی را می‌توان نخست در هدف سفر او، به‌عنوان یک مبلغ مسیحیت کاتولیک که مسلمانان را از نظر عقیدتی بر خطا می‌داند، جست‌وجو کرد. خودبرتربینی اروپایی او و فرودست دانستن ایرانیان، همچنین عقایدش دربارة زنان در جایگاه یک کشیش کاتولیک نیز در این نگرش مؤثرند. ضمن آنکه واقعیت جایگاه اجتماعی زنان در دورة صفوی را در نگاه منفی وی نمی توان نادیده انگاشت.
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
حسینعلی رحیمی
چکیده
مهمترین اثر جامی، شاعر و عارف نامدار قرن نهم هجری قمری هفت اورنگ است که شامل هفت مثنویِ سلسلة الذهب، سلامان و ابسال، تحفة الاحرار، سبحة الابرار، یوسف و زلیخا، لیلی و مجنون و خردنامۀ اسکندری است. سلسلة الذهب در بحر خفیف سروده شده و موضوع آن مباحث عالی عرفانی و اخلاقی است. جامی این مثنوی را در سه دفتر و به شیوۀ حدیقه الحقیقه ...
بیشتر
مهمترین اثر جامی، شاعر و عارف نامدار قرن نهم هجری قمری هفت اورنگ است که شامل هفت مثنویِ سلسلة الذهب، سلامان و ابسال، تحفة الاحرار، سبحة الابرار، یوسف و زلیخا، لیلی و مجنون و خردنامۀ اسکندری است. سلسلة الذهب در بحر خفیف سروده شده و موضوع آن مباحث عالی عرفانی و اخلاقی است. جامی این مثنوی را در سه دفتر و به شیوۀ حدیقه الحقیقه سنایی و جام جم اوحدی سروده است. سلسلة الذهب تا کنون چند بار منتشر شده است که از میان آنها دو چاپِ مرتضی مدرس گیلانی و مؤسسۀ میراث مکتوب بیشتر از بقیه در دسترس و محل مراجعه محققان است. در این دو چاپ، به‌رغم تلاش‌های درخور تقدیر مصححان و استفاده آنها از نسخه‌های متعدد هفت اورنگ، شوربختانه هنوز با تصحیحی منقّح از این اثر روبه‌رو نیستیم و بدخوانی‌های فراوانی در این چاپ‌ها دیده میشود. هر دو چاپ در تشخیص و ضبط صورت درست متن اشکالاتی دارند. در این نوشتار ضبط تعدادی از ابیات که در هر دو چاپ اشکال دارد بررسی و تصحیح شده است. متن و شماره بیت و صفحه براساس تصحیح موسسه میراث مکتوب ارائه و با منابع دیگر مقابه شده است. این منابع شامل چاپ مرتضی مدرس گیلانی، مقاله‌ای از هادی خدیور و چندین دست‌نویس کهن سلسلةالذهب جامی است. گرچه به خطاهایی از هر دو چاپ مدرس گیلانی و میراث مکتوب اشاره شده است اما در بخش اصلی مقاله بیت‌هایی انتخاب شد که هم در چاپ مدرس و هم در تصحیح میراث مکتوب نادرست است و هادی خدیور هم یا در مقاله نیاورده و یا صورت صحیحی را ارائه نکرده است. اگر صورت صحیح در یکی از این سه منبع وجود داشت به آن نپرداختیم مگر در موارد خاصی که ضرورتی وجود داشت. در تصحیح این ابیات هم نکات نسخه‌شناختی و هم تناسب‌های معنایی، سبکی، زبانی و متن‌شناختی جامی لحاظ شده است.
