نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• یحیی بوذری نژاد

استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

ملّاصدرا، بنیان­گذار حکمت متعالیه، دیدگاه­هایی دربارۀ اجتماع دارد. بر خلاف نظر کسانی که معتقدند، اجتماع در نظر ملّاصدرا مغفول مانده و او صرفاً به مباحث غیر دنیوی توجه نموده، ملّاصدرا با دقت حوادث اجتماعی دوران خود را زیر نظر داشته، به آسیب­شناسی اجتماع پیرامون خود پرداخته؛ و برای اصلاح امور به بیان راهکار پرداخته است. در نظر ملّاصدرا آسیب مهم جامعۀ دورانش آن است، که کسانی که به­حق سزاوار رهبری مردم هستند، بر مسند نیستند. او ریاست را حق کسی می­داند، که به باطن و ظاهر دین عالم باشد؛ به نحوی که اگر عالمی به­تنهایی یکی از آن دو بعد را دارا باشد، شایستۀ رهبری نیست. در نظر او ریاست واقعی جامعه بر عهدۀ پیامبر و پس از او امامان و سپس مجتهدین است. از آنجا که ملّاصدرا هدف متعالی جامعه را دست یافتن مردم به معرفت می­داند، تلاش می­کند معارف دین را با زبان برهان و منطق تبیین کند و به این وسیله، با ظاهرگرایان و باطن­گرایان به مبارزه پرداخته است. بنابراین، باید گفت از آن حیث که آثار ملّاصدرا در صدد اصلاح معرفت مردم جامعه بوده است، به­حق باید او را یک متفکّر اجتماعی نیز لحاظ نمود.

کلیدواژه‌ها

• ملّاصدرا
• عالم دینی
• مدینۀ فاضله
• جامعۀ ایرانی
• صفویه

عنوان مقاله [English]

Social-Political Pathology of Safavids from Mulla Sadra’s points of view

نویسنده [English]

• Yahya Bouzari Nezhad

Assistant Professor of the Faculty of Social Sciences- University of Tehran

چکیده [English]

Mulla Sadra, as the founder of the Transcendental Philosophy, has special viewpoints on society. Unlike those who believe that Mulla Sadra ignored society and paid his mere attention to the spiritual issues, he cared about the social situation of his time and proposed certain pathological guidelines to reform the society. In his opinion, the real problem was that those who truly deserved to rule were not on the throne. He believes in government as the right of someone who has intimate the science of religion’s manifestation and latency, so if one lacks one of these aspects cannot be a leader.  According to Mulla Sadra, the real master of the society is the Prophet, and after him, the Imams and the Muslim scholars (mujtahids) deserve to rule.  Since Mulla Sadra thought the acquisition of knowledge as the main goal of the society, he tried to explain the religious teachings by reasoning and arguments. In this way, he opposed to those who merely concentrated on either manifestation or latency of the religion. Therefore, it should be said that since Mulla Sadra had intended to correct the popular knowledge of the time, he was indeed a social thinker.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mulla sadra
• Religious scholar
• Utopia
• Iranian society
• Safavids