نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمود جعفری دهقی ¹
• لیلا ورهرام ²

¹ استاد گروه فرهنگ و زبان های باستانی دانشگاه تهران

² دانشجوی دکتری فرهنگ و زبان های باستانی دانشگاه تهران

چکیده

از زمان تحقیقات گلدنر دربارة وزن اوستای جدید، داشتن وزن هجایی مهم­ترین ملاک تعیین شعر در این متون بوده است. گلدنر و معاصرانش طبق سنت ادبی زمان خود وزن را مهم­ترین مشخصة شعر و عامل تمایز آن با نثر، در هر زبانی، می­دانستند. پس از گلدنر، مطالعات شعر اوستایی براساس همان تعریف و ملاک قرار دادن وزن شعر ادامه پیدا کرد، اما در حوزة مطالعات شعر هندواروپایی که اندکی پیش از انتشار تحقیقات گلدنر پا گرفته بود، زبان شاعرانة متن مبنای تشخیص شعر بودن آن شد. این زبان شاعرانه شامل ویژگی­هایی مثل وزن هم می­شد، اما تمرکز اصلی آن بر عبارات شاعرانة قالبی و خویشاوند در زبان­های کهن هندواروپایی بود. نظریة ادبی جدید، مخصوصاً فرمالیسم، که شعر را انحراف از هنجار معمول زبان روزمره تعریف می­کرد، بر تعریف شعر نزد محققان شعر هندواروپایی تأثیر گذاشت و آن­ها نیز، با وجود توجه به سنت ادبی زبان­های باستانی، نشان­دار بودن متن، یعنی داشتن عبارات قالبی و واژگان شاعرانه و برهم زدن ترتیب معمول واژه­ها را معیار اصلی شناسایی اشعار هندواروپایی کهن تعیین کردند. مدعای نوشتة حاضر این است که اگر برای تشخیص شعر در اوستای جدید وزن یا انحراف از هنجار متعارف زبان را ملاک قرار دهیم، نمی­توان یشت­های کوچک و متأخری مانند اردیبهشت­یشت را شعر دانست و این نتیجه­گیری به دودستگی در مجموعة یشت­ها می­انجامد که احتمالاً مقصود سرایندگان یشت­ها نبوده است و از این رو بهترین معیار برای تعیین بخش­های شعری اوستای جدید مقایسة آن­ها با اشعار به جا مانده از سایر زبان­های هندواروپایی و یافتن صناعات ادبی در این متون است.

کلیدواژه‌ها

• شعر هندواروپایی
• یشت‌ها
• اوستای جدید
• ژانر
• وزن شعر

عنوان مقاله [English]

The Criteria of the Poetic Text in the Recent Avesta

نویسندگان [English]

• Mahmoud Jaafari Dehaghi ¹
• leila varahram ²

¹ Professor Department of Ancient Iranian Languages and Culture, University of Tehran

² Ph.D. Candidate, Department of Ancient Iranian Languages and Culture, University of Tehran

چکیده [English]

Comparative study of Indo-European poetry has been popular among Indo-Europeanists since the nineteenth century. This field, the main subject of which is the reconstruction of ancient literary texts, poetic texts, and the “Indo-European poetic language,” has been under the influence of modern literary theory, especially formalism. According to the formalistic definition, the main characteristic of a poetic text is the “poetic diction” rather than its composition in metrical form. Moreover, the antithesis of a poetic speech is an ordinary text or idiomatic speech rather than prose. Indo-Europeanists argue that there is not a clear difference between poetry and prose in illiterate societies. However, for the early Avestan scholars, like Karl Friedrich Geldner, Avestan poetic texts are identical with Avestan metrical texts. In this paper, it is demonstrated that neither the meter nor the deviance in the ordinary speech is an appropriate criterion to distinguish poetic texts from non-poetic ones in the Younger Avesta, but the best criterion is comparing the poetic devices and the common poetic-text features in the Indo-European cognate languages.

کلیدواژه‌ها [English]

• Indo-European poetry‏
• Yashts‏
• Avesta‏
• Formalism‏
• Genre
• Meter