برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
محمد جواد اولادحسین؛ مجتبی دورودی
چکیده
موضوع پژوهش حاضر خوانش کتیبة جدیدی در کوه حسین استان فارس، دشت مرودشت و در مجاورت نقش رستم است. کشف این کتیبه، که در واپسین ماه‌های سال 1400صورت گرفت، بازتاب گسترده‌ای در خبرگزاری‌ها داشته است و از آن با عنوان کتیبه‌ای که نام زردشت و امهرسپندان در آن آمده است و به‌عنوان کتیبه‌ای غیر تدفینی یاد شده است. اسامی که وجودشان ...
بیشتر
موضوع پژوهش حاضر خوانش کتیبة جدیدی در کوه حسین استان فارس، دشت مرودشت و در مجاورت نقش رستم است. کشف این کتیبه، که در واپسین ماه‌های سال 1400صورت گرفت، بازتاب گسترده‌ای در خبرگزاری‌ها داشته است و از آن با عنوان کتیبه‌ای که نام زردشت و امهرسپندان در آن آمده است و به‌عنوان کتیبه‌ای غیر تدفینی یاد شده است. اسامی که وجودشان در این کتیبه مشاهده نمی‌شود. همچنین، مشاهده خواهد شد که کتیبة حاضر در زمرة کتیبه‌های تدفینی به شمار می‌رود. با توجه به تقسیم‌بندی کتیبه‌های خصوصی در این منطقه میتوان از کتیبة حاضر با عنوان نقش رستم 4 نام برد که با سنت فارسی میانه (پهلوی کتابی) به تحریر درآمده است. کتیبه‌های تدفینی بخش مهمی از نوشته‌های خصوصی با سنت زردشتی را شامل میشود که به دلیل ماهیّت آیینی مجموعه تاریخی‌فرهنگی نقش رستم، بخش عمده‌ای از کتیبه‌های یافته‌شده در این محدوده نیز همین ویژگی را دارند. از‌جمله کتیبه‌های تدفینی که پیشتر در این کوهستان مشاهده شده است میتوان به کتیبه‌های صخرة شاه‌اسماعیل، کتیبه‌های دره‌بره و کتیبة گردلک اشاره داشت. کتیبة حاضر نیز به همین گروه از کتیبه‌ها تعلق دارد. این کتیبه در اندازة 30 در 35 سانتی‌متر بر فراز یک تابوت در شش سطر نقر (کنده‌کاری) شده است و خبر از تعلق آن به فردی به نام بهرام مهرگِ نیک‌دین دارد که با جملة دعایی «بهشت بهره‌اش باشد» پایان یافته است. با توجه به تاریخ اشاره‌شده در کتیبه به احتمال زیاد میتوان آن را مربوط به ششم اردیبهشت سال 40 یزدگردی، دانست. این سال برابر با 672 میلادی و 53 هجری‌قمری یعنی دوران خلافت معاویه است.
سید مهدی موسوی کوهپر؛ محمد رضا محمدی؛ آناهیتا شاهرخی
چکیده
استفاده از سبکهای یکسان هنری و معماری در بناها و آثار آیینی یکی از بارزترین و مشهودترین گونه‌ها از روابط فرهنگی و تاریخی میان ملتهاست. یکی از نمونههای این پدیده شباهت هنر و معماری در ابنیۀ مذهبی مناطق شمالی ایران، به‌خصوص مازندران، با مساجد جنوب داغستان در منطقۀ قفقاز شمالی است، که با توجه به استیلای سیاسی و اجتماعی ایران ...
بیشتر
استفاده از سبکهای یکسان هنری و معماری در بناها و آثار آیینی یکی از بارزترین و مشهودترین گونه‌ها از روابط فرهنگی و تاریخی میان ملتهاست. یکی از نمونههای این پدیده شباهت هنر و معماری در ابنیۀ مذهبی مناطق شمالی ایران، به‌خصوص مازندران، با مساجد جنوب داغستان در منطقۀ قفقاز شمالی است، که با توجه به استیلای سیاسی و اجتماعی ایران تاریخی از دورۀ ساسانی تا پیش از حکومت تزارها، تحت تأثیر فرهنگ و هنر ایرانی بوده و در جغرافیای جهان ایرانی قرار دارد. جنوب این سرزمین، که از راه آبی دریایی از استانهای شمالی ایران آنچنان دور نیست، و شمال ایران به لحاظ هنری و فرهنگی مشترکات زیادی با یکدیگر دارد. در استان مازندران معماری ویژهای در برخی بناها از قبیل تکایا، حسینیهها و سقانفارها دیده میشود که شباهت زیادی به بناهای مذهبی موجود شامل مساجد و تکایا در جنوب داغستان دارد که بین قرون 17 تا 19 میلادی ساخته شدهاند. بیشتر شباهت‌ها در استفاده از کندهکاریهای چوبی، حکاکی و نقاشی در تزئینات داخلی بنا، بر روی ستون، سرستون، بدنه و سقف و یکسانی شکل پلان است که از دوران صفوی ابتدا در مازندران و سپس در داغستان شکل گرفته است. این نوع سبک را امروزه در داغستان همچنان پرسیسکی یا ایرانی مینامند. این شباهت هنری نشانگر ارتباط هنرمندان و فرهیختگان ایرانی و داغستانی با یکدیگر و نقش ایرانیان در توسعۀ فرهنگی و مذهبی داغستان است.
عادله محتشم؛ صمد سامانیان
چکیده
آیینها از مهمترین کنشها و ارجمندترین میراثهای انسانی برجامانده و جاری در جوامع هستند. نخلگردانی، آیین کهن ایرانی که با ورود اسلام به ایران در ادامة حیات خویش، رنگ و بوی شیعی به خود گرفته، آیینی همچنان زنده و پویا و گنجینهای غنی برای شناخت بخشی از فرهنگ ایرانیان است. اشیاء از ملزومات و اجزاء اساسی برگزاری بعضی از این ...
بیشتر
آیینها از مهمترین کنشها و ارجمندترین میراثهای انسانی برجامانده و جاری در جوامع هستند. نخلگردانی، آیین کهن ایرانی که با ورود اسلام به ایران در ادامة حیات خویش، رنگ و بوی شیعی به خود گرفته، آیینی همچنان زنده و پویا و گنجینهای غنی برای شناخت بخشی از فرهنگ ایرانیان است. اشیاء از ملزومات و اجزاء اساسی برگزاری بعضی از این آیینها هستند. نخلها، اشیاء محوری در برگزاری آیین نخلگردانی، به عنوان آثار فرهنگی و تاریخی و بخشی از میراث ملموس و منقول، اشیائی ارجمند و شایستة حفاظت و احترامند. پیشدرآمد این حفاظت، شناخت ویژگیها، ارزشها و کارکردهای این آثار است. هدف از این پژوهش شناخت کارکردهای نخل به عنوان یک شیء آیینی در آیین نخلگردانی است. مواد پژوهش با استناد به منابع مکتوب، مشاهدات میدانی و مصاحبه فراهم شده است و یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نخل در جایگاه یک شیء آیینی و به عنوان یک اثر فرهنگی، دارای کارکردهای اعتقادی، نمادین و یادمانی بوده و انتقالدهندة دانش بومی و حامل سنتها و آداب سنتی است.
حامد نوروزی
چکیده
متون فارسی- عبری، متونی هستند که به زبان فارسی و به خط عبری به نگارش درآمده‌اند. سابقة پیدایش این متون به پیش از نخستین اثر فارسی به خط عربی، یعنی کتاب الابنیه عن حقایق الادویه اثر ابومنصور موفق هروی به کتابت اسدی طوسی (447 هجری قمری) بازمی‌گردد. بنابراین تحقیق دربارة این متون برای بررسی‌های تاریخی زبان فارسی امری حیاتی و بسیار ...
بیشتر
متون فارسی- عبری، متونی هستند که به زبان فارسی و به خط عبری به نگارش درآمده‌اند. سابقة پیدایش این متون به پیش از نخستین اثر فارسی به خط عربی، یعنی کتاب الابنیه عن حقایق الادویه اثر ابومنصور موفق هروی به کتابت اسدی طوسی (447 هجری قمری) بازمی‌گردد. بنابراین تحقیق دربارة این متون برای بررسی‌های تاریخی زبان فارسی امری حیاتی و بسیار مهم است. یکی از حوزههای بسیار مهم متون فارسی- عبری ترجمههای تورات به ویژه اسفار خمسه به زبان فارسی و به خط عبری است. کهنترین ترجمه تاریخ‌دار اسفار خمسه به فارسی- عبری، نسخة اسفار خمسة لندن، معروف به PL است که در بریتیش میوزیوم لندن نگهداری میشود. این نسخه در 15 مارس 1319 میلادی کتابت شده، مترجم اصلی آیات آن شخصی به نام ابی سعید و کاتب (و احتمالاً یادداشتنویس) آن نیز شخصی به نام یوسف بن موسی بوده است. این متن دارای ویژگیهای منحصر به فرد لغوی، رسمالخطی، صرفی و نحوی بسیاری است. نگارنده در این مقاله تنها به معرفی مختصر ویژگیهای کلی این متن، مانند رسمالخط، شیوة اعرابگذاری، انجامة نسخه، مکان کتابت و نام مترجم و کاتب پرداخته، بررسی‌های دقیقتر در حوزههای لغوی و زبانشناختی را به مقالات بعدی وامینهد.
جواد مرشدلو
چکیده
فرارود یا ماوراءالنهر، هرچند امروزه، آسیای مرکزی نام گرفته است، به لحاظ تاریخی بخشی از مجموعۀ فرهنگی و تمدنی ایران بوده است. «سارت»، که واژه‌ای رایج در زبان ترکی جغتایی است، تا آستانه سدۀ بیستم میلادی لفظی پرکاربرد برای نامیدن بخش چشمگیری از مردم یکجانشین آسیای مرکزی به شمار می‌رفت. این اصطلاح در فضای پرآشوب و متحول پس از انقلاب ...
بیشتر
فرارود یا ماوراءالنهر، هرچند امروزه، آسیای مرکزی نام گرفته است، به لحاظ تاریخی بخشی از مجموعۀ فرهنگی و تمدنی ایران بوده است. «سارت»، که واژه‌ای رایج در زبان ترکی جغتایی است، تا آستانه سدۀ بیستم میلادی لفظی پرکاربرد برای نامیدن بخش چشمگیری از مردم یکجانشین آسیای مرکزی به شمار می‌رفت. این اصطلاح در فضای پرآشوب و متحول پس از انقلاب روسیه، از دایرۀ مطالعات قوم‌شناسی و بررسی‌های آماری آسیای مرکزی حذف شد و جای خود را به نام‌های قومی ازبک، قرقیز و غیره داد. طبق یافته‌های برخی خاورشناسان برجستۀ روس، شواهد موجود در گزارش سیاحان سدۀ سیزدهم هجری/نوزدهم میلادی و بررسی‌های آماری روسها در اواخر همین سده، سارت‌ها افزون بر این که بخش معین و پرجمعیتی از مردم یکجانشین آسیای مرکزی را تشکیل می‌دادند، پیوندهای مشخص و آشکاری با ایران و فرهنگ و تمدن ایرانی داشتند. جستار پیش رو، با تکیه به اطلاعات گردآوری شده از منابع دست اول و تحلیل این اطلاعات، کوشیده است پرتوی بر این موضوع بیفکند. نتیجة تحقیق نشان می‌دهد که اولاً تا آستانه انقلاب بلشویکی، سارت نام معینی برای جمعیت وسیعی از شهرنشینان و روستانشینان آسیای مرکزی بوده است، و ثانیاً هویت این مردم از هویت‌های قومی متمایز بوده است و حذف آن از ادبیات قومی آسیای مرکزی نتیجة ابهام در ارائۀ تعریفی درست از آن و همنوایی هویت‌خواهی «جدیدی‌ها» با سیاست‌های پس از انقلاب بلشویکی در آسیای مرکزی بوده است.
زورن فایکا
چکیده
در پژوهشهای معمول بینالمللی دربارة politeness، رفتار مؤدبانه در ایران هم مورد بحث قرار گرفته است و محور این پژوهشها تعارف بوده است. تعارف به طور معمول به «Iranian politeness» تعریف شده است. نگارنده تلاش می‌کند یک دیدگاه متفاوت را ارائه کند، چونکه میتوان بین ادب (رفتار مؤدبانه) و تعارف تفاوت قائل شد و این تمایز منحصراً از طریق اصطلاحات ...
بیشتر
در پژوهشهای معمول بینالمللی دربارة politeness، رفتار مؤدبانه در ایران هم مورد بحث قرار گرفته است و محور این پژوهشها تعارف بوده است. تعارف به طور معمول به «Iranian politeness» تعریف شده است. نگارنده تلاش می‌کند یک دیدگاه متفاوت را ارائه کند، چونکه میتوان بین ادب (رفتار مؤدبانه) و تعارف تفاوت قائل شد و این تمایز منحصراً از طریق اصطلاحات قابل تشخیص نیست، بلکه به عوامل مختلف مهمی بستگی دارد. در ارزیابی رفتار اجتماعی و تمایز بین ادب و رفتار تعارفی، محیط، موقعیت، زبان بدن و چهره و به‌‌ویژه لحن نقش اساسی دارند. پس رفتار مؤدبانه و تعارف تحت یک گفتمان اجتماعی مدام و مستمر بین آن آدمهایی که با هم درارتباط هستند صورت می‌گیرد.
میثم محمدی
چکیده
یادگار زریران متنی است اصلاً پهلوانی که در روند استنساخ و انتقال به الفبا و زبان فارسی میانه تصحیف‌ها و تحریف‌هایی بدان راه یافته است. همین مسئله کار خوانش برخی عبارات آن را سخت دشوار کرده است. پژوهشگران در خوانش این عبارات راه‌های گاه مختلفی در پیش گرفته‌اند. در این نوشته نخست این خوانش‌ها بررسی و نقد شده و سپس در باب خوانش برخی ...
بیشتر
یادگار زریران متنی است اصلاً پهلوانی که در روند استنساخ و انتقال به الفبا و زبان فارسی میانه تصحیف‌ها و تحریف‌هایی بدان راه یافته است. همین مسئله کار خوانش برخی عبارات آن را سخت دشوار کرده است. پژوهشگران در خوانش این عبارات راه‌های گاه مختلفی در پیش گرفته‌اند. در این نوشته نخست این خوانش‌ها بررسی و نقد شده و سپس در باب خوانش برخی از عبارات پیشنهادهایی تازه طرح گردیده است. اساس این پیشنهادات مقابلۀ متن یادگار زریران با متن اصلاً پهلوانی درخت آسوری و شواهد و قطعات پهلوانی مانوی است. در خوانش دو عبارت از آن دسته از متون فارسی دری که در ری، قومس، گرگان و هرات نوشته شدهاند نیز شواهدی آورده شده است. در برخی مواضع به ضرورت تصحیحاتی قیاسی در واژه‌ها انجام گرفته است. در عبارات مربوط به مرثیۀ بستور با شناسایی نوعی سبک مرثیهسرایی، که شاهدی از آن در مرثیۀ مار زکو در متون پهلوی اشکانی ترفانی وجود دارد، قادر به ارائۀ فرض و خوانشی جدید شدهایم.
کمال الدین نیکنامی؛ رضا قاسمی
چکیده
مهرها واثر مهرها از جمله مدارک ارزشمند جهت مطالعۀ ساختار اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دورۀ سلوکی محسوب میشوند. به سبب کمبود مطالعه و پژوهشهای منسجم در این زمینه، مجموعههای بزرگی از بایگانیهای اداری سلوکی ناشناخته باقی ماندهاند. از جمله محوطههای شاخص دارای اثر مهر و اسناد بایگانی‌شده این دوره، میتوان به شهرهای قومس، ...
بیشتر
مهرها واثر مهرها از جمله مدارک ارزشمند جهت مطالعۀ ساختار اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دورۀ سلوکی محسوب میشوند. به سبب کمبود مطالعه و پژوهشهای منسجم در این زمینه، مجموعههای بزرگی از بایگانیهای اداری سلوکی ناشناخته باقی ماندهاند. از جمله محوطههای شاخص دارای اثر مهر و اسناد بایگانی‌شده این دوره، میتوان به شهرهای قومس، شوش، اروک، نیپور، بابل، سلوکیه و کدش اشاره نمود که هزاران نمونة ارزشمند را در خود جای دادهاند. اثر مهرهای بایگانیشدۀ این دوره حاکی از گرفتن مالیات، معاملات گوناگون از جمله آزادی برده، خرید و فروش نمک و زمین در حضور شاهدان و تحت نظارت مستقیم مقامات اداری است. اثر مهرهای مذکور اغلب دارای مضامین هلنیستیاند و برخی از آنها به همراه اسناد وکتیبههای یونانی به دست آمدهاند. با توجه به نقوش و کتیبه‌های اثر مهرها میتوان به گسترش ارتباط تجاری میان شرق و غرب به مرکزیت بین النهرین و شهر سلوکیه پی برد که نقشی بسیار حیاتی را در اقتصاد امپراتوری سلوکی ایفا می‌نموده است.
رضا غفوری
چکیده
سرگذشت زال، فرزند سام نریمان، یکی از پرماجراترین و شگفت‌آورترین داستان‌های متون حماسی و پهلوانی ایران است. موی سپید زال، رانده شدن او از درگاه پدر، پرورش یافتن در آشیانۀ سیمرغ و در نهایت عمر طولانی او، همگی ویژگی‌هایی است که چهرۀ زال را نسبت به دیگر قهرمانان داستان‌های ملّی متمایز نشان می‌دهد. در شاهنامه، زال در آغاز جوانی پهلوان ...
بیشتر
سرگذشت زال، فرزند سام نریمان، یکی از پرماجراترین و شگفت‌آورترین داستان‌های متون حماسی و پهلوانی ایران است. موی سپید زال، رانده شدن او از درگاه پدر، پرورش یافتن در آشیانۀ سیمرغ و در نهایت عمر طولانی او، همگی ویژگی‌هایی است که چهرۀ زال را نسبت به دیگر قهرمانان داستان‌های ملّی متمایز نشان می‌دهد. در شاهنامه، زال در آغاز جوانی پهلوان نیرومندی است، امّا به محض رسیدن رستم به سنّ بلوغ، به دلیل ضعف پیری از حضور در میدان جنگ کناره می‌گیرد و جای خود را به فرزند می‌دهد و از آن پس، نقش قهرمان خردمندی را بازی می‌کند که راهنمای شاهان و پهلوانان است. ظاهراً این نقیصه در سرگذشت زال سبب شده که در ادوار بعد داستان‌گزاران به خلق داستان‌ها و روایاتی بپردازند که در آنها زال، با وجود کهولت سن، همچنان از یلان سترگ ایران به شمار می‌رود و در میدان‌های جنگ، هنرنمایی‌های بسیاری از خود نشان می‌دهد. یکی از این دسته داستان‌ها نبرد زال با دسته‌ای از دیوان در آغاز جوانی است که بر آنها پیروز میشود. در این مقاله نخست به بررسی داستان‌های زال در متون حماسی و پهلوانی ایران می‌پردازیم و سپس نگاهی به منظومۀ ناشناختۀ «زال و مقاتل دیو» می‌اندازیم و با بررسی برخی قراین متنی، حدود تقریبی سرایش آن را نشان می‌دهیم.
وحید عیدگاه طرقبه ای
چکیده
تلفظ واژه ها در متون کهن فارسی، به دلیل فاصلۀ زمانی ما نسبت به آن متون و تغییرات و تحولاتی که در زبان فارسی اتفاق افتاده، همیشه مسأله انگیز بوده است. در این مقاله به تلفّظ چند واژه در شاهنامه پرداخته شده‌است که دربارۀ خوانش آنها توافقی میان اهل ادب وجود ندارد یا تصوّر رایج در مورد آنها نادرست است. برخی از این واژه‌ها در همۀ چاپ‌های ...
بیشتر
تلفظ واژه ها در متون کهن فارسی، به دلیل فاصلۀ زمانی ما نسبت به آن متون و تغییرات و تحولاتی که در زبان فارسی اتفاق افتاده، همیشه مسأله انگیز بوده است. در این مقاله به تلفّظ چند واژه در شاهنامه پرداخته شده‌است که دربارۀ خوانش آنها توافقی میان اهل ادب وجود ندارد یا تصوّر رایج در مورد آنها نادرست است. برخی از این واژه‌ها در همۀ چاپ‌های شاهنامه به صورت نادرست حرکتگذاری شدهاند و برخی در شماری از چاپها. در میان تصحیحات گوناگون شاهنامۀ فردوسی، بیشتر بر چاپ خالقی مطلق و چاپ جیحونی تأکید شده، زیرا مصحّحان این دو چاپ بیش از دیگران به حرکتگذاری واژه‌ها پرداختهاند و البته در این کار گاه درست عمل کردهاند و گاه دچار لغزش شدهاند و به تلفّظ درست راه نیافتهاند. از طریق دقّت در چگونگی قافیهپردازی فردوسی و نیز پارهای از دیگر هماهنگیهای لفظیِ شعر او میتوان به خوانش درست دست یافت، به شرطی که سراسر متن شاهنامه را بررسی کرده باشیم و نگاهمان موردی نباشد. این مقاله با چنین رویکردی نوشته شده است.
سید احمدرضا قائم مقامی
چکیده
دریانوردی فنی است ماهیتاً بینالمللی و به همین سبب لغات و اصطلاحات آن نیز ممکن است از یک سوی زمین بهواسطة دریانوردان به سوی دیگر آن سفر کند. پارهای از لغات و اصطلاحات دریانوردی مسلمانان، که از سالها قبل موضوع تحقیق محققان بوده، فارسی یا ایرانی است و همین باعث شده این شعبه از مطالعات در تحقیقات لغوی و زبانی فارسی و ایرانی هم ...
بیشتر
دریانوردی فنی است ماهیتاً بینالمللی و به همین سبب لغات و اصطلاحات آن نیز ممکن است از یک سوی زمین بهواسطة دریانوردان به سوی دیگر آن سفر کند. پارهای از لغات و اصطلاحات دریانوردی مسلمانان، که از سالها قبل موضوع تحقیق محققان بوده، فارسی یا ایرانی است و همین باعث شده این شعبه از مطالعات در تحقیقات لغوی و زبانی فارسی و ایرانی هم حائز اهمیت باشد. اصل بعضی از این کلمات نیز، چنانکه در تحقیقات پیشین معلوم شده، در زبان‌های هندی است و حاصل مراودات ایرانیان و عربها با آن سرزمین بوده است. تعیین اینکه این کلمات بهواسطة زبان‌های ایرانی به عربی راه یافته یا مستقیماً وارد عربی شده، در نبود اسناد، همیشه آسان نیست و گاهی فقط بعضی قراین آوایی ممکن است به کمک آید. این مقاله جستجویی است مجدد در اصل و معنای بعضی از این لغات و اصطلاحات و در آن کوشش شده است که ضمن تصحیح بعضی آراء محققان پیشین، شرح لغوی دقیقتری دربارة نام بعضی کشتیها و قایقها و لغات دریانوردیِ دریاهای جنوب ایران بیاید.
سید سعید رضا منتظری؛ محمدرضا نظری
چکیده
اخلاق ایران باستان همواره یکی از جذابترین مباحث مطالعات ایرانشناسان را تشکیل داده است. به دلیل اهمیت دین در دورۀ ساسانیان، اخلاق ایرانی نیز برجستگی بسیاری پیدا کرد و آثار اخلاقی بسیاری تدوین شد. از مطالب اخلاقی رایج در این دوره میتوان به سنت اندرز و اندرزگویی اشاره داشت. اندرزنامهها از سنخ اخلاق عملی در حوزۀ ایران باستان ...
بیشتر
اخلاق ایران باستان همواره یکی از جذابترین مباحث مطالعات ایرانشناسان را تشکیل داده است. به دلیل اهمیت دین در دورۀ ساسانیان، اخلاق ایرانی نیز برجستگی بسیاری پیدا کرد و آثار اخلاقی بسیاری تدوین شد. از مطالب اخلاقی رایج در این دوره میتوان به سنت اندرز و اندرزگویی اشاره داشت. اندرزنامهها از سنخ اخلاق عملی در حوزۀ ایران باستان هستند که با ویژگیهای خاصی، سعی دارند تا مخاطبان خود را اخلاقی بار بیاورند. از جمله کارهایی که تاکنون در این راستا کمتر به آن توجه شده است؛ تحلیل اندرزنامه در چهارچوب فلسفی و نگریستن به آنها از قاب فلسفۀ اخلاق است. این مقاله تلاش دارد تا رهیافتی به چگونگی اخلاق هنجاری ایران باستان باشد و نشان خواهد داد که هرچند این اخلاق با الگوی یونانی اخلاق فضیلت قرابت دارد، تمایزهایی نیز میان آن دو وجود دارد.
ندا کیانی؛ ایمان زکریایی کرمانی؛ مهدی ابراهیمی علویجه
چکیده
در جامعة امروزی پیشرفت فناوری و تغییر سبک زندگی باعث شده برخی از اشیا کاربرد گذشته خود را نداشته باشند، اما همواره به‌عنوان محصولات فرهنگی دارای ارزش باشند. یکی از این محصولات فرهنگی وریس بختیاری است که با توجه به تحولات سبک زندگی عشایر بختیاری دیگر کاربری ندارد، اما از حیث زیبایی و ارتباط با ابعاد فرهنگی اجتماعی جامعة عشایر دارای ...
بیشتر
در جامعة امروزی پیشرفت فناوری و تغییر سبک زندگی باعث شده برخی از اشیا کاربرد گذشته خود را نداشته باشند، اما همواره به‌عنوان محصولات فرهنگی دارای ارزش باشند. یکی از این محصولات فرهنگی وریس بختیاری است که با توجه به تحولات سبک زندگی عشایر بختیاری دیگر کاربری ندارد، اما از حیث زیبایی و ارتباط با ابعاد فرهنگی اجتماعی جامعة عشایر دارای اهمیت است. در نتیجه مطالعة آن در راستای گشودن لایههای پنهان فرهنگی ما و ایجاد زمینه برای کاربری جدید ضرورت مییابد. در پژوهش حاضر، هدف اصلی شناخت، مستندسازی و تعریف ویژگیهای این هنر در میان عشایر بختیاری است. در این راستا این سؤال اصلی مطرح شده که وریس‌بافی عشایر بختیاری از نظر فن شناسی، زیباشناسی و کارکردشناسی دارای چه ویژگی‌هایی است؟ در چنین موضوعاتی، در سطح اول، ثبت و مستندسازی و در سطح دوم، اندیشیدن در خصوص کارکردها مهم است.رویکرد مردم‌شناسی در درک هنر عشایری توانسته گونه‌ای خاص از رابطه با طبیعت را بیابد و وریس را به‌عنوان محصولی فرهنگی و کاربردی متناسب با نیازهای عشایر، با تکنیک کارت بافی و دربرگیرندهیة نقوش ساده شدةه انسانی، حیوانی و هندسی و عموماً با رنگهای سیاه و سفید، آبی، قرمز، زرد و سبز مستند سازد.
علی شجاعی اصفهانی
چکیده
کاخ جهاننما از بناهای شاخص دوران شاه عباس صفوی در ابتدای خیابان چهارباغ بود که توسط ظلالسلطان در سال 1314 قمری تخریب گردید. بنا بر اسناد تصویری و نوشتاری به عنوان یک کاخ دروازه مشابه با کاخ عالیقاپو، ورود به خیابان چهارباغ را برای اهل دربار ممکن میساخت. با توجه به مشخص بودن محدودۀ آن، شناسایی محل دقیق و چگونگی ساخت و تزیینات ...
بیشتر
کاخ جهاننما از بناهای شاخص دوران شاه عباس صفوی در ابتدای خیابان چهارباغ بود که توسط ظلالسلطان در سال 1314 قمری تخریب گردید. بنا بر اسناد تصویری و نوشتاری به عنوان یک کاخ دروازه مشابه با کاخ عالیقاپو، ورود به خیابان چهارباغ را برای اهل دربار ممکن میساخت. با توجه به مشخص بودن محدودۀ آن، شناسایی محل دقیق و چگونگی ساخت و تزیینات کاخ در فصل اول کاوش (اسفند 1393 تا اردیبهشت 1394) مد نظر قرار گرفت. به این ترتیب مشخص شد هشت پایۀ سنگی که بخشی از کاخ روی آنها قرار داشته بود محدودۀ شمالی ـ جنوبی آن را مشخص می‌کنند، همچنین شواهد مربوط به تزیینات بیرونی و داخلی کاخ و بخشهایی از کف‌پوش شمال کاخ تا حدودی وضعیت این بنای مربوط به قرن یازدهم هجری قمری را بازگو می‌کند. فهم محل دقیق شروع خیابان چهارباغ که بعد از کاخ شروع می‌شده است، طول شمالی ـ جنوبی کاخ و شواهد قبل از دورۀ صفوی و حتی قبل از اسلام نشان از اهمیت محوطه در مرکز شهر اصفهان دارد. در مطالعۀ اخیر تلاش شد تا با انطباق اسناد و منابع مکتوب، کاوش‌های میدانی و مطالعات آزمایشگاهی بتوان شناخت جامعی از این بخش دولت‌خانۀ صفوی و شهر اصفهان به دست آورد. بهعلاوه بررسی کنونی خبر از آن دارد که با وجود تخریب گستردۀ آثار در بعد از دورۀ صفوی و نوسازیهای شهری دوران اخیر، همچنان بر پایۀ مدارک باستانشناسی و انجام باستانشناسی شهری میتوان شواهد قابل قبولی از گذشتۀ شهر به دست آورد که در فهم و شناخت آن راهگشا است و در منابع مکتوب نشانی از آنها یافت نمی‌شود.
سید مهدی میرصادقی
چکیده
تالشی و گیلکی از گویش‌هایی کنارة دریای خزرند، هرچند تالشی بیرون از گیلان هم گویش‌ورانی دارد. تالشی فقط از جهاتی به گیلکی شباهت دارد و به لحاظ تاریخی، از جهتی با لهجه‌های مرکزی ایران و لهجه‌های تاتی نزدیک است. با این حال، آن گویش‌های تالشی که در گیلان به آنها تکلم میشود، به لحاظ آوایی و واژگانی و دستوری، در ضمن تفاوت‌ها، ...
بیشتر
تالشی و گیلکی از گویش‌هایی کنارة دریای خزرند، هرچند تالشی بیرون از گیلان هم گویش‌ورانی دارد. تالشی فقط از جهاتی به گیلکی شباهت دارد و به لحاظ تاریخی، از جهتی با لهجه‌های مرکزی ایران و لهجه‌های تاتی نزدیک است. با این حال، آن گویش‌های تالشی که در گیلان به آنها تکلم میشود، به لحاظ آوایی و واژگانی و دستوری، در ضمن تفاوت‌ها، شباهت‌هایی با گیلکی - مخصوصاً گویش‌های غربی گیلان- دارد. در این نوشته تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو زبان فقط از منظر آواشناسی تاریخی زبان‌های ایرانی بررسی خواهد شد.
سمیه السادات طباطبایی؛ علیرضا حسینی
چکیده
بسیاری از پژوهندگان بر این باورند که حکایت وامواژه های فارسی در زبان عربی به سر آمده و دیگر باید دفتر پژوهش در این باره را بست؛ چراکه پیشینیان آن طور که شاید داد سخن را دادهاند و آنچه را که باید گفته اند. گرچه تلاش پیشینیان در این باره ستودنی است ولی باید دانست که این قصۀ ناتمام سر دراز دارد و هنوز هم ناگفته ها فراوان ...
بیشتر
بسیاری از پژوهندگان بر این باورند که حکایت وامواژه های فارسی در زبان عربی به سر آمده و دیگر باید دفتر پژوهش در این باره را بست؛ چراکه پیشینیان آن طور که شاید داد سخن را دادهاند و آنچه را که باید گفته اند. گرچه تلاش پیشینیان در این باره ستودنی است ولی باید دانست که این قصۀ ناتمام سر دراز دارد و هنوز هم ناگفته ها فراوان است. نگارنده در این مقاله میکوشد تا نشان دهد که برخی از واژگان فارسی با وجود کاربست در زبان نوشتاریِ عربی در لغتنامه های پرشمار عربی و نیز کتابهایِ در پیوند با «تعریب» نیامدهاند و افزون بر این آنچه که در تعریف و توضیح برخی دیگر از واژگان فارسی بیان شده نارسا و ناقص است. در مقالۀ پیشرو از رهگذر واکاوی منابع کهنِ عربی روشن میشود که «کُتب لغت» به واژۀ فارسی البارجین، علیرغم استفاده در منابع مکتوب عربی، اشاره نکرده اند و معنای بیانشده برای الخرداذی نیز ناقص است. در این جا ذکر دو نکته بایسته است: نخست آن که در این جستار برای دریافتن چگونگی کاربست واژگان بیانشده منابع گوناگون، از حوزههای متعدد، بررسی شده و تنها به واکاوی آثار لغوی بسنده نشده است. کتاب های تاریخی، جغرافیایی، ادبی و نیز کتابهای دینی مانند آثار فقهی و حدیثی از این جمله اند. دوم آن که پژوهش های این چنین را نباید، به ستم، تفنن لغوی دانست و این گونه پنداشت که یافتن معنای واژگان کهنی که امروزه دیگر نه در فارسی و نه در عربی کاربستی ندارند بیهوده و بیثمر است؛ چراکه پژوهش هایی از این دست افزون بر ارزش «لغوی» اهمیت تاریخی–فرهنگی نیز دارند؛ زیرا دادوستد زبانی را، که یکی از سویه های روابط پر فراز و نشیب ایرانیان و عربهاست، می کاود. انتخاب دو واژۀ یادشده از آن روست که این دو برآمده از زندگی روزمرۀ مردم اند. البارجین ابزار غذا خوردن است و الخرداذی شراب و آوند آن. واژگانی از این دست در زبان عربی شاهدانی هستند که از رخنه کردن شیوۀ زیستن ایرانیان در آداب زندگی عربی-اسلامی گواهی می دهند.
کلثوم غضنفری؛ امین بابادی
چکیده
شاهنشاهی اشکانی تقریباً همزمان با امپراتوری هان به قدرت رسید و با آن مناسبات سیاسی و اقتصادی و... داشت؛ بنابراین این دولت مورد توجه سالنامه‌‌های کهن چینی بود. گسترۀ جغرافیایی این حکومت، به‌‌ویژه در مناطق شرقی، جزو مباحثی است که در این سالنامه‌‌ها بدان پرداخته شده و با توجه به فقر منابع این دوره میتواند در تبیین موضوع و تکمیل ...
بیشتر
شاهنشاهی اشکانی تقریباً همزمان با امپراتوری هان به قدرت رسید و با آن مناسبات سیاسی و اقتصادی و... داشت؛ بنابراین این دولت مورد توجه سالنامه‌‌های کهن چینی بود. گسترۀ جغرافیایی این حکومت، به‌‌ویژه در مناطق شرقی، جزو مباحثی است که در این سالنامه‌‌ها بدان پرداخته شده و با توجه به فقر منابع این دوره میتواند در تبیین موضوع و تکمیل گزارش منابع غربی مفید باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسی گسترۀ جغرافیایی قلمرو اشکانیان در منابع چینی است. افزون بر این، نقش اشکانیان در تصویرسازی منابع چینی از قلمرو آنان هم تحلیل شده‌است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی و به شیوۀ کتابخانهای انجام یافتهاست. بررسیها نشان می‌دهد اطلاعات منابع چینی دربارۀ قلمرو اشکانی، به‌‌ویژه در سرحدات شرقی، بسیار ارزشمند است. همچنین به نظر میرسد اشکانیان خود را یگانه ابرقدرت غرب میدانستند و در عمل هم ضمن تلاش برای حذف رومیان از مناسبات سیاسی و اقتصادی بینالمللی، سعی داشتند قلمرو خود را بزرگتر از آنچه بود، در نگاه چینیان به تصویر بکشند.
جواد چوپانیان
چکیده
چکیده:یافتن طلا و گنج قدمتی دیرینه دارد و احتمالا در بعضی از دوره‌های تاریخی این سرزمین به گونه‌ای رخ نشان داده اشت.در روزگار قاجاریه نیز این مسئله بعنوان یکی از مسائل مطرح آن روزگار وجود داشته و آنطور که از اسناد و مدارک بر می‌آید، صنفی به صورت فعال بدین کار مبادرت می‌نموده که به تیله-کنان و یا طلا‌شوران معروف بوده‌اند. دراین عصر ...
بیشتر
چکیده:یافتن طلا و گنج قدمتی دیرینه دارد و احتمالا در بعضی از دوره‌های تاریخی این سرزمین به گونه‌ای رخ نشان داده اشت.در روزگار قاجاریه نیز این مسئله بعنوان یکی از مسائل مطرح آن روزگار وجود داشته و آنطور که از اسناد و مدارک بر می‌آید، صنفی به صورت فعال بدین کار مبادرت می‌نموده که به تیله-کنان و یا طلا‌شوران معروف بوده‌اند. دراین عصر منظور از زیر خاکی و گنج‌یابی، بدست آمدن اشیایی گران بهاء بود که از زیر خاک پیدا می‌شد مانند ظروف سفالی و کاشی و اشیایی از جنس طلا،نقره،سنگ‌های تزیینی،شیشه،اسلحه‌های مفرغی، سکه‌های قدیمی و هر قسم اشیاء نظیر آنها که ضمن حفاری آگاهانه یا تصادفی از درون خاک به دست می‌آمد. امّا اینکه این شغل به صورت یک صنف درآید که تعداد بیشماری مبادرت بدین عمل نمودند،خود مقوله ای جدید است که در دوره قاجاریه رخ داده است. آنان حتّی در این زمینه با دولت مرکزی مذاکره می‌کردند و زمانی تا چندین هزار نفر رسماً بدین کار مشغول بوده‌اند. این اثر تحقیقی است که بیشتر بر پایه اسناد و برخی منابع دوره قاجار از جمله برخی سفرنامه ها شکل گرفته و با دیدی کاملا انتقادی به عملکرد این شغل پرداخته و بصورت تحلیلی-توصیفی سعی در فهم این حرفه و اثرات مخرب آن را بر آثار باستانی ایران دارد، امری که کمتر در مورد آن تحقیق شده است. این شغل تاثیر موثری بر آغاز جریان ایران شناسی در ایران نیز داشته و حتّی پیشتر از فعالیتهای باستان شناسی غربیان در ایران بوده، که توسط یهودیان ایران آغاز شد و خودشان رابعنوان باستان شناس آماتور(حفاری تجاری) می دانستند که به خزانه حکومت کمک هم می کنند .این صنف حتّی تا دوره پهلوی دوّم هم در امور غارت آثار باستانی در شهر ری و دیگر نقاط ایران دخیل بودند.در زمان شاهان نخستین قاجار هیچ قانونی برای جلوگیری از اکتشافات و حفاری های ایرانیان و غربیان وجود نداشت.در زمان ناصرالدین شاه در 16 دی القعده1312قمری اولین بار امتیاز اکتشافات علمی در تمام نقاط ایران به فرانسویان داده شد.که پس از تشکیل اوّلین مجلس ملّی ایران آن را باطل نمود.
شیما جعفری¬دهقی
بهدخت نژادحقیقی
چکیده
بررسی ارتباط تاریخ و ادبیات، واقع‌گرایی تاریخ و میزان بهره‌گیری روایت‌های تاریخی از ادبیات و ابزارهای بلاغی موضوعی است که کانون توجه پژوهشگران تاریخی و ادبی بوده و هست. در کتب تاریخی فارسی نمونه‌هایی که آمیختگی تاریخ و ادبیات داستانی را نشان می‌دهند کم نیستند، اما با اندکی تأمل میتوان دریافت که استفاده از ابزارهای داستانی در ...
بیشتر
بررسی ارتباط تاریخ و ادبیات، واقع‌گرایی تاریخ و میزان بهره‌گیری روایت‌های تاریخی از ادبیات و ابزارهای بلاغی موضوعی است که کانون توجه پژوهشگران تاریخی و ادبی بوده و هست. در کتب تاریخی فارسی نمونه‌هایی که آمیختگی تاریخ و ادبیات داستانی را نشان می‌دهند کم نیستند، اما با اندکی تأمل میتوان دریافت که استفاده از ابزارهای داستانی در همۀ موارد یکسان و به یک منظور نیست. یکی از موارد تأمل‌برانگیز کاربرد روایت‌های داستانی و نوعی از پیرنگ‌سازی در تأیید وقایع بزرگ و صحّه گذاشتن بر قدرت برتر حاکمان است. استفاده از زبان رندانه و به کارگیری آیات و احادیث متناسب با موضوع، به پیروی از سنّت تاریخنویسی اسلامی، طبیعی و واضح جلوه می‌کند، وقتی مورّخ در صدد توجیه کاستی‌‌های حکومت در حوادثی برگشت‌ناپذیر و یا انتقاد از عوامل قدرت در برخی وقایع است. اما ما در تاریخ با بخشهایی روبرو می‌شویم که با عدول از تاریخنویسی علمی و با پا گذاشتن به قلمرو ادبیات داستانی، سنّت قصه‌گویی را پیش می‌گیرد، آن هم قصه‌هایی که در باور عامۀ مردم به مراتب از آیات و احادیث قوی‌تر عمل می‌کنند و تنها یکی از نتایجش این است که زمینه را برای پذیرش جبر تاریخی آن عصر آماده می‌سازند. عصر مغول یکی از دوره‌های خطیر تاریخ ایران و تاریخ این دوره یکی از حجیم‌ترین پرونده‌های تاریخی است. جهانگشای جوینی به نوعی نقطۀ آغاز تاریخنویسی این عصر و درخشان‌ترین برگ این پرونده است. روایت خاص جوینی از حوادث و زبان ادبی او در نزدیکترین فاصله به حادثۀ تاریخی، در مقایسه با زبان بسیار ساده و بی‌پیرایۀ کتب تاریخی دیگر با فاصلۀ زمانی دورتر، تفاوت روایت‌های تاریخی یک دوره را بهتر نشان می‌دهد. قصه‌گویی هدفمند به عنوان ابزار بلاغی مورخ در طرح کلان تاریخ، او را از مقام تاریخنویسی به مقام کنشگر اجتماعی نزدیک می‌کند. موقعیت اجتماعی مورّخ هرچه نزدیکتر به دستگاه قدرت باشد، پیچیدگی روایت او بیشتر میشود. این مقاله به بررسی جهانگشای جوینی از این منظر می‌پردازد، دیدگاهی که میتواند بنیاد چنگ زدن به متن تاریخی را سست کند.
نورالدین نعمتی؛ شیوا تقوایی زحمت‌کش
چکیده
بندر بوشهر از دورۀ افشاریه تا اوایلدورۀ پهلوی مهمترین بندر تجاری ایران در سواحل خلیج فارس بود. همزمان با روی کارآمدن دولت پهلوی اوّل، علیرغم اینکه بندر بوشهر فاقد تأسیسات بندری با معیارهای بین‌المللیبود، باز از سایر بنادر ایران فعال‌تر بود و اکثر شرکت‌های تجاری خارجی و تجارداخلی برای وارد و صادر کردن کالاهای خود از این بندر ...
بیشتر
بندر بوشهر از دورۀ افشاریه تا اوایلدورۀ پهلوی مهمترین بندر تجاری ایران در سواحل خلیج فارس بود. همزمان با روی کارآمدن دولت پهلوی اوّل، علیرغم اینکه بندر بوشهر فاقد تأسیسات بندری با معیارهای بین‌المللیبود، باز از سایر بنادر ایران فعال‌تر بود و اکثر شرکت‌های تجاری خارجی و تجارداخلی برای وارد و صادر کردن کالاهای خود از این بندر استفاده می‌کردند. در دورۀپهلوی اول سیاست‌های متعددی برای نوسازی کشور اتخاذ و اعمال شد. بخش قابل توجهی ازاین سیاست‌ها، سیاست‌های اقتصادی بودند. بخشی از سیاست‌های اقتصادی دولت باعثبرآمدن بندر خرمشهر به عنوان بندری با تأسیسات ارتباطی در مقابل بندر بوشهر شد. بخشیدیگر از سیاست‌های اقتصادی دولت پهلوی اول، مانند انحصار تجارت خارجی، نیز باعثرشد قاچاق و ناامنی در بندر بوشهر و افول روز‌افزون آن شد. این پژوهش علت جابجاییمرکزیت تجاری از بندر بوشهر به بندر خرمشهر را در راهبرد اقتصادی دورۀ پهلوی اولجستجو می‌کند. اگرچه یافته‌های این پژوهش رشد آماری تجارت بوشهر را نشان می‌دهند،اما این هم معلوم میشود که افزایش تجارت خارجی بندر بوشهر به دلیل بالا رفتن حجمتجارت خلیج فارس در پی راه‌اندازی خط آهن سراسری و از قِبَل شکوفایی تجاری بندرخرمشهر بوده است. با اجرا شدن سیاست‌های اقتصادی دولت مرکزی، بندر خرمشهر به بندراصلی ایران در سواحل خلیج فارس تبدیل شد و سهم بندر بوشهر از سیاست‌های اقتصادیدولت مرکزی تنها رشد قاچاق، ناامنی و نابسامانی
مهرداد ملکزاده
چکیده
نام‌شناسی از شاخه‌های زبان‌شناسی و خصوصاً زبان‌شناسی تاریخی است که بیشترین رابطۀ موضوعی و مفهومی را با تاریخ و جغرافیای تاریخی و انسان‌شناسی دارد. در گسترۀ ایران‌شناسی، نام‌شناسی هم تاریخچه‌ای درازدامن دارد و هم کاربرد بسیار؛ از جمله، پژوهشگران تاریخ و فرهنگ دورۀ ماد به دلیل کمتر شناخته بودن زبان مادی و ویژگیهای آن، همیشه ...
بیشتر
نام‌شناسی از شاخه‌های زبان‌شناسی و خصوصاً زبان‌شناسی تاریخی است که بیشترین رابطۀ موضوعی و مفهومی را با تاریخ و جغرافیای تاریخی و انسان‌شناسی دارد. در گسترۀ ایران‌شناسی، نام‌شناسی هم تاریخچه‌ای درازدامن دارد و هم کاربرد بسیار؛ از جمله، پژوهشگران تاریخ و فرهنگ دورۀ ماد به دلیل کمتر شناخته بودن زبان مادی و ویژگیهای آن، همیشه خود را نیازمند به پژوهشهای نام‌شناسی میبینند تا شاید بر پایۀ آن به چندوچونی زبان مادی راه جویند. در مقالۀ حاضر با تحلیل نامشناختی و ریشهشناختی نام هَرمامیثرِس، نامی در اصل مادی که در فهرستهای سپسین، در بافتار و بستر تاریخی متفاوتی، و در سیاهۀ پادشاهان آشور (که به مجموعۀ روایات و حکایات منقول از کتسیاس کنیدوسی بازمی‌گردد) درج شده، به پیجویی دلیل وجودی و علت حضور این نام در چنان بافتار و بستری خواهیم پرداخت و در پایان اندکی به بازسازی تاریخ روایی آشور و ماد نزد باستانیان نزدیک خواهیم شد.
سید احمد قائم مقامی
چکیده
در زبان فارسی میانه، مانند بسیاری از زبان‌های دیگر، یکی از وجوه فعل التزامی است که هم در زمان مضارع و هم در زمان ماضی کاربرد داشته، ولی در متون موجود فقط از بعضی صیغه‌های آن شواهدی در اختیار است. ماضی التزامی در فارسی میانه کم‌کاربردتر از مضارع التزامی است و ظاهراً محدود است به بعضی افعالی که از ماده یا بن ماضی فعل و فعل معین hād ساخته ...
بیشتر
در زبان فارسی میانه، مانند بسیاری از زبان‌های دیگر، یکی از وجوه فعل التزامی است که هم در زمان مضارع و هم در زمان ماضی کاربرد داشته، ولی در متون موجود فقط از بعضی صیغه‌های آن شواهدی در اختیار است. ماضی التزامی در فارسی میانه کم‌کاربردتر از مضارع التزامی است و ظاهراً محدود است به بعضی افعالی که از ماده یا بن ماضی فعل و فعل معین hād ساخته شدهاند. با این حال، صورت دیگری از افعال التزامی هم در متون موجود به کار رفته که از مادۀ ماضی و صرف مضارع فعل būdan ساخته می‌شده و در کتابهای دستور ذکری از آن نشده است. این ساخت در فارسی جدید (یا فارسی دری) هم استمرار پیدا کرده و منشأ آن را نیز میتوان در ساختهای فعلی ترکیبی زبان‌های ایرانی باستان (یعنی اوستایی و فارسی باستان) نشان داد.
کمال الدین نیکنامی؛ محمد امین میرقادری
چکیده
نقش برجستة آنوبانینی در شهرستان سرپل ذهاب از جملة قدیمیترین نقوش برجستة سنگی در ایران است که در سال 1836 راولینسون آن را شناسایی کرد و در سال 1896 دمورگان نخستین طرح را از آن منتشر نمود. این نقش برجسته در امتداد شاهراه مهم و راهبردی معروف به شاهراه خراسان بزرگ قرار دارد که ارتفاعات زاگرس مرکزی را به دشتهای پست میانرودان متصل ...
بیشتر
نقش برجستة آنوبانینی در شهرستان سرپل ذهاب از جملة قدیمیترین نقوش برجستة سنگی در ایران است که در سال 1836 راولینسون آن را شناسایی کرد و در سال 1896 دمورگان نخستین طرح را از آن منتشر نمود. این نقش برجسته در امتداد شاهراه مهم و راهبردی معروف به شاهراه خراسان بزرگ قرار دارد که ارتفاعات زاگرس مرکزی را به دشتهای پست میانرودان متصل می‌کند. وجود یک کتیبه در زیر این نقش بر اهمیت آن افزوده است. این کتیبه ما را با جزئیات نقش و افراد حکشده بیشتر آشنا می‌کند. با توجه به اینکه این نقش برجسته مربوط به یکی از حاکمان قدرتمند لولوبی به نام آنوبانینی بوده است، نام این نقش برجسته نیز به نام آنوبانینی معروف شده است. چون این نقش طی چند مرحله دستخوش تغییراتی شده است، در این مقاله سعی شده تا دربارة این تغییرات بحث شود و دربارة نقش اسیر اضافهشده در انتهای نقش برجسته، ماهیت این نقش و ارتباط نقش برجستة آنوبانینی با نقش برجستة ایدینسین، که روبهروی آن قرار دارد، تفسیری روشن عرضه گردد. به نظر میرسد این نقش برجسته را آنوبانینی بر روی کوه باتیر حک کرده، اما رقیبان منطقهای لولوبیها، یعنی سیمورومیها، در آن تغییراتی دادهاند.
ورال گنج
چکیده
در مطالعات صفوى روابط سیاسی و دیپلماتیک بین شاه اسماعیل و بایزید دوم، که در یک محیط نسبتاً صلح‌آمیز در جریان بود، ظاهراً تحت‌الشعاع جنگ‌های بعدى قرار گرفته است. به طور کلی، مطالعات صفوى بر دوره‌ای که با جنگ‌های ناشی از روى کار آمدن سلیم شروع می‌شد، متمرکز شده است. شاید مهمترین دلیل آن نبود منابعی باشد که در آنها به چنین نکاتی ...
بیشتر
در مطالعات صفوى روابط سیاسی و دیپلماتیک بین شاه اسماعیل و بایزید دوم، که در یک محیط نسبتاً صلح‌آمیز در جریان بود، ظاهراً تحت‌الشعاع جنگ‌های بعدى قرار گرفته است. به طور کلی، مطالعات صفوى بر دوره‌ای که با جنگ‌های ناشی از روى کار آمدن سلیم شروع می‌شد، متمرکز شده است. شاید مهمترین دلیل آن نبود منابعی باشد که در آنها به چنین نکاتی اشاره شده است. با این حال، اسناد عثمانى نشان می‌دهند که هر دو طرف قبل از دورۀ جنگ‌های طولانى، روابط دیپلماتیک سطح بالایی داشتهاند. هدف اصلى این مقاله بررسی یک دورۀ مسالمتآمیز از روابط دولتهای صفویه و عثمانی بر اساس منابع و اسناد آرشیو عثمانی است. در واقع قبل از جلوس سلیم اول، دولت عثمانى با صفویه رابطۀ خوبى داشت و هر دو طرف به طور مداوم به همدیگر سفیر و هدیه میفرستادند. بر اساس منابع عثمانى و هدیههایی که بایزید دوم به شیخ اسماعیل اردبیلى میفرستاد، ما نگاه عثمانی به پادشاه ایران و قبول وی به عنوان یک رهبر فرقۀ مذهبی را بررسی خواهیم کرد. علاوه بر این، چگونگی رفتوآمد سفیران هر دو طرف و استفاده از آن براى ابراز قدرتنمایی را توضیح خواهیم داد.
