نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار تاریخ دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری تاریخ ایران باستان دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22059/jis.2022.344823.1123

چکیده

شاهنشاهی اشکانی تقریباً هم‌‌زمان با امپراتوری هان به قدرت رسید و با آن مناسبات سیاسی و اقتصادی و... داشت؛ بنابراین این دولت مورد توجه سالنامه‌‌های کهن چینی بود. گسترۀ جغرافیایی این حکومت، به‌‌ویژه در مناطق شرقی، جزو مباحثی است که در این سالنامه‌‌ها بدان پرداخته شده و با توجه به فقر منابع این دوره می‌‌تواند در تبیین موضوع و تکمیل گزارش منابع غربی مفید باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسی گسترۀ جغرافیایی قلمرو اشکانیان در منابع چینی است. افزون بر این، نقش اشکانیان در تصویرسازی منابع چینی از قلمرو آنان هم تحلیل شده‌است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی و به شیوۀ کتابخانه‌‌ای انجام یافته‌است. بررسی‌‌ها نشان می‌‌دهد اطلاعات منابع چینی دربارۀ قلمرو اشکانی، به‌‌ویژه در سرحدات شرقی، بسیار ارزشمند است. همچنین به نظر می‌‌رسد اشکانیان خود را یگانه ابرقدرت غرب می‌دانستند و در عمل هم ضمن تلاش برای حذف رومیان از مناسبات سیاسی و اقتصادی بین‌‌المللی، سعی داشتند قلمرو خود را بزرگ‌تر از آنچه بود، در نگاه چینیان به تصویر بکشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Dervish Study of the Qajar Era from the Perspective of Travelogues of European Travelers

نویسندگان [English]

  • Kolsoum Ghazanfari 1
  • Amin Babadi 2

1 Assistant Professor of History, University of Tehran, Tehran,

2 PhD student of ancient Iranian history, University of Tehran, Tehran, Iran:

چکیده [English]

 European's travelogues are important in understanding "another view",  in anthropology and cultural-social history studies area. Sufism and Dervishes are one of the prominent topics in European travelogues, especially in the Qajar era. From this perspective, the present research is based on the analysis of the travelogues of the European travelers of the Qajar era, who have described and sometimes analyzed dervishes in their reports. It’s obviously clear that issues such as:Sufi dynasties  considering Dervishes as a class, Sufism lineages, and Dervishes' behavior and worldview are often associated with ignorance of Sufism, prejudice, superficial, and incognito. The approach of this research shows the four components of "Oral Dervish Literature", "Beliefs", "Beggary and Unemployment", "External journey", "Spells and Magic". "Using intoxicants and hypnotic substances" are  more prominent in western travelogues. A few of these travel writers, including Polak, Browne, and Gobineau, have an Orientalist approach in its research-following sense towards Sufism and have combined it with their observations; Among other things, they have presented reports about the Sufi dynasties of the Qajar era, especially Ahl al-Haq, the origin of Sufism, and Iranian Enlightenment thought. Apart from this, in other travelogues, the spirit of Sufism is often not mentioned. In most of these travelogues, Sufism and mysticism have been relegated to the school of laziness and unrestrainedness, and wandering dervishes and storytellers have been portrayed as addicted to weed and marijuana. The results of the description and analysis of the aforementioned travelogues show that the reports of these travelers about Sufism in the Qajar era has only been narrated  in the form of "affected dervishism", along with "generalization", "defects", "strangeness" and " Magnification".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Travelogue
  • Qajar era
  • Dervishes and Sufism
  • European travelers
 
منابع
آلتهایم، فرانس (1398)، ساسانیان و هون‌‌ها، ترجمۀ هوشنگ صادقی، تهران، فرزان روز.
آذرنوش، آذرتاش (1388)، راه‌‌های نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عرب جاهلی، تهران، توس.
اسدی ‌‌طوسی، ابونصر علی بن احمد (1354)، گرشاسب‌‌نامه، به اهتمام حبیب یغمائی، تهران، طهوری.
امریک، آر.ای (1380)، آیین بودایی در میان اقوام ایرانی، تاریخ ایران کمبریج، جلد 3 (2)، ترجمۀ حسن انوشه، ویرایش احسان یارشاطر، تهران، امیرکبیر، صفحات 397ـ417.
ایسیدور خاراکسی (1387)، منزلگاه‌‌های اشکانی، ترجمۀ علی‌‌اصغر میرزایی، تهران، ماهی.
بروسیوس، ماریا (1396)، ایرانیان باستان، ترجمۀ مانی صالحی علامه، چاپ 2، تهران، ثالث.
بوپئاراچی، اوسموند (1392)، هندوپارتیان، ترجمۀ فرید جواهرکلام، امپراتوری اشکانی و اسناد و منابع آن، گردآوری یوزف ویزهوفر، تهران، فرزان روز، صفحات 597ـ626.
بیوار، ایدرین دیوید (1380 الف)، تاریخ سیاسی ایران در دورۀ اشکانیان، تاریخ ایران کمبریج، جلد 3 (1)، ترجمۀ حسن انوشه، ویراستۀ احسان یارشاطر، تهران، امیرکبیر، صفحات 123ـ200.
ـــــــــــــــــــ (1380 ب)، تاریخ مشرق ایران، تاریخ ایران کمبریج، جلد 3 (1)‏، ترجمۀ حسن انوشه، ویراستۀ احسان یارشاطر، تهران، امیرکبیر، صفحات 277ـ334.
ـــــــــــــــــــ (1393)، گوندوفارس و پارتیان هند، پارتیان، ترجمۀ کاظم فیروزمند، ویراستۀ وستا سرخوش کرتیس و سارا استوارت، تهران، مرکز.
پاوستوس بوزند (1397)، تاریخ ارمنیان، ترجمۀ گارون سارکسیان، تهران، نائیری.
پُش، والتر (1392)، منابع چینی دربارۀ اشکانیان، امپراطوری اشکانی و اسناد و منابع آن، ویراستۀ یوزف ویزهوفر، ترجمۀ هوشنگ صادقی، تهران، فرزان روز، صفحات 543ـ562.
پیرنیا، حسن (1391)، تاریخ ایران باستان، تهران، نگاه.
پلوتارک (1346)، حیات مردان نامی، جلد 3، ترجمۀ رضا مشایخی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
تراینا، جوستو (1400)، برآمدن ساسانیان، ایران ساسانی در بستر عهد باستان متأخر، به کوشش تورج دریایی، ترجمۀ مهناز بابایی، تهران، حکمت سینا، صفحات 181ـ200.
دیاکونوف، ایگور میخائیلویچ (1345)، تاریخ ماد، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
دیاکونوف، میخائیل میخائیلویچ (1351)، اشکانیان، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران، پیام. رزمجو، شاهرخ (1389)، استوانۀ کوروش بزرگ، تهران، فرزان‌‌ روز.
زیمال، ا.و (1380)، تاریخ سیاسی ماوراءالنهر، تاریخ ایران کمبریج، جلد 3 (1)، ترجمۀ حسن انوشه، ویراستۀ احسان یارشاطر، تهران، امیرکبیر، صفحات 335ـ362.
شیپمان، کلاوس (1398)، مبانی تاریخ پارتیان، ترجمۀ هوشنگ صادقی، تهران، فرزان روز.
فرای، ریچارد نلسون (1344)، میراث باستانی ایران، ترجمۀ مسعود رجب‌‌نیا، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
فیتز‌‌جرالد، چارلز پاتریک (1384)، تاریخ فرهنگ چین، ترجمۀ اسماعیل دولتشاهی، تهران، علمی و فرهنگی.
فن‌‌گوتشمید، آلفرد (1356)، تاریخ ایران و ممالک همجوار آن از زمان اسکندر تا انقراض اشکانیان، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
کاشلنکو، گ. آ (1385)، دولت پارت، تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ترجمۀ کیخسرو کشاورزی، تهران، مروارید، صفحات 133ـ155.
کالج، مالکوم (1388)، اشکانیان، ترجمۀ مسعود رجب‌‌نیا، تهران، هیرمند.
گرگوراتی، لئوناردو (1395)، اشکانیان در میانۀ روم و چین: مأموریت گان‌‌یینگ به غرب (سدۀ یکم)، ترجمۀ کلثوم غضنفری و احسان‌‌الله سبط‌‌الشیخ، فصل‌‌نامۀ جندی‌‌شاپور، سال 2، شمارۀ 8، صفحات 68ـ78.
لوکوک، پی‌‌یر (1389)، کتیبه‌‌های هخامنشی، ترجمۀ نازیلا خلخالی، تهران، فرزان روز.
لوکونین، ولادیمیر (1350)، تمدن ایران ساسانی، ترجمۀ عنایت‌‌الله رضا، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ــــــــــــــــــ (1380)، نهادهای سیاسی، اجتماعی و اداری، مالیات‌‌ها و دادوستد، تاریخ ایران کمبریج، جلد 3 (2)، ترجمۀ حسن انوشه، ویرایش احسان یارشاطر، تهران، امیرکبیر.
وانگ‌‌تائو (1393)، پارت‌ها در چین: بازبینی گزارش‌‌های تاریخی، پارتیان، ترجمۀ کاظم فیروزمند، ویراستۀ وستا سرخوش کرتیس و سارا استوارت، تهران، مرکز، صفحات 111ـ133.
ولسکی، یوزف (1382)، شاهنشاهی اشکانی، ترجمۀ مرتضی ثاقب‌‌فر، تهران، ققنوس.
هرتسفلد، ارنست (2535)، تاریخ باستانی ایران بر بنیاد باستان‌‌شناسی، ترجمۀ علی‌اصغر حکمت، تهران، انجمن آثار ملی.
Appian (2005), the Syrian Wars 11, available at Livius.org:                     
https://www.livius.org/sources/content/appian/appianـtheـsyrianـwars/appianـtheـsyrianـwarsـ11/#55`.
Ammianus Marcellinus (1862), Roman History, tr. C.D. Yonge, London: Henry G. Bohn.
Bivar, A. D. H (2002), “Gondophares”, Encyclopædia Iranica (EIr), online edition, available at: https://www.iranicaonline.org/articles/gondophares
---------------------- (2009), “Kushan Dynasty i. Dynastic History,” EIr, online edition, 2014, available at: http://www.iranicaonline.org/articles/kushanـdynastyـiـhistory
Boodberg, Peter A (1936), “two Notes on the History of the Chinese Frontier”, Harvard Journal of Asiatic Studies, vol. 1, No ¾.
Buckley Ebrey, Patricia (1997), the Cambridge Illustrated History of China, Cambridge: Cambridge University Press.
Colles, Brian (1980), “Han and Shenـtu China’s Ancient Relations with South Asia”, East and West, vol. 30, 1/4, 157ـ177.
Cribb, Joe (1985), “New Evidence of IndoـParthian Political History”, Coin Hoards, Vol. VII, 282ـ300.
Diodorus Siculus (1814), The Historical Library of Diodorus the Sicilian, tr. G. Booth, H. Valesius, I. Rhodomannus, and F. Ursinus, London.
Dubs, Homer H (1940), “A Military Contact between Chinese and Romans in 36 B.C.”, T’oung Pao, Second Series, vol. 36, 64ـ80.
Gloze Uta & Kerstin Storm (2010), “Chinesische Texte”, Hackl, Ursula, Bruno    Jacobs & Dieter Weber (eds.), Quellen zur Geschichte des Partherreiches    Textsammlung mut Uebersetzungen und Kommerntaren (Keilschriftliche             Texte, Aramaeische Texte, Armenische Texte, Arabische Texte, Chinesische Texte), Band 3, Vandenhoeck & Ruprecht, 482ـ512.
Gregoratti, Leonardo (2016), “Parthian Empire”, Encyclopedia of Empires, Wiley Blackwell, 1ـ6.
----------------------------- (2017), “Sinews of the other Empire: The Parthian Great King’s Rule Over Vassal Kingdoms”, Sinews of Empire, Edited by Hakon Fiane Teigen and Eivind Heldaas Seland, Oxford and Philadelphia: Oxbow Books.
Hirth, F (1885), China and the Roman Orient, Leipsic & Munich: Georg Hirth.
Justin, 1994, Epitome of the Philippic history of Pompeius Trogus, tr. Yardley, Scholar press: Atlanta.
Hulsewé, A. F. P (1979), China in Central Asi: The early stage 125 B CـAD23, An annotated translation of chapters 61 & 96 of the History of the Former Han Dynasty (Han shu), with an introduction by Loewe, Leiden: Brill.
Kauz, Ralph & Liu Yingsheng (2008), “Armenia in Chinese Sources”, Iran and Caucasus, vol. 12, 2, 175ـ190.
Kryskiewicz, Hadrian Ludwik (2017), “The Parthiansـa Worthy Enemy of Rome? Remarks on RomanـParthian Political Conflict in the 1 st Cent. B.C., and its Influence on Roman Imperial Ideology”, Shidnij svit, 3, 60ـ72.
Leslie, D.D. & K.H.J. Gardiner (1982), “Chinese Knowledge of Western Asia During the Han”, T’oung Pao, Second Series, vol. 68, 4/5, 254ـ308.
---------------------------------------- (1995), “All Roads Lead to Rome: Chinese Knowledge of the Roman Empire”, Journal of Asian History, vol. 29, 1, 61ـ81.
McDowell, Robert H (1939), “The IndoـParthian Frontier”, The American Historical Review, Vol. 44, 4, 781ـ801.
Overtoom, Nikolaus Leo (2019), “A Reconsideration of Mithridates II’s Early Reign: a “Savior” Restores the Eastern Frontier of the Parthian Empire”, Parthica,       Incontri di culture nel mondo antico 21, 43ـ55.
Pasha Zanous, Hamidreza and Juping Yang (2018), “Arsacid Cities in the Hanshu and Houhanshu”, Iran and the Caucasus, vol. 22, No. 2, 123ـ138.
Pliny (1855), Natural History, vol. 2, tr. John Bostock & H.T. Riley, Henry G. Bohn, York Street, Covent Garden.
Senior, R.C (2005), “IndoـScythian Dynasty", EIr, online edition, available at http://www.iranicaonline.org/articles/indoـscythianـdynastyـ1 (accessed on 30 April 2017).
Sima Qian (1971), Records of the grand historian, translated from the Shih chi of SsuـMa Ch’ien, tr. Burton Watson, vol.1, Columbia University Press.
Sima Qian (1993), Records of the grand historian, translated from the Shih chi of SsuـMa Ch’ien, tr. Burton Watson, vol.2, Columbia University Press.
Shahbazi, A. Sh (1993), “The Parthian Origins of the House of Rustam”, Bulletin of the Asia Institute, New Series, vol. 7, 155ـ163.
Smith, Vincent A (1906), “The IndoـParthian Dynasties”, Zeitschrift der Deutschen Morgenlandischen Gesellschaft, Vol. 60, 1, 49ـ72.
Tacitus (1904), The Annals of Tacitus, tr. George Gilbert Ramsay, London: John Murray.
Thorley, J (1971), “The Silk Trade between China and the Roman Empire at its  Height, Circa A.D. 90ـ130”, Greece and Rome, vol. 18, 1, 71ـ80.
Wong, Jeremy Xiangyang (2018), What else Comes with the Goods? The Developments of the Tributary Systems of Han China, the Late Roman Empire and Steppe Empires, the University of Melbourne, School of Historical and Philosophical Studies.
Wylie, A (1881), “Notes on the Western Regions; Tseen Han Shoo”, the Journal of the Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, Vol. 10, 20ـ73.
Xenophon (1867), Anabasis, vol. 1, tr. Edward Spelman, New York: Harper &    Brothers Publishers.