نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار دانشگاه حضرت نرجس (س) رفسنجان
چکیده
سرگذشت زال، فرزند سام نریمان، یکی از پرماجراترین و شگفت‌آورترین داستان‌های متون حماسی و پهلوانی ایران است. موی سپید زال، رانده شدن او از درگاه پدر، پرورش یافتن در آشیانۀ سیمرغ و در نهایت عمر طولانی او، همگی ویژگی‌هایی است که چهرۀ زال را نسبت به دیگر قهرمانان داستان‌های ملّی متمایز نشان می‌دهد. در شاهنامه، زال در آغاز جوانی پهلوان نیرومندی است، امّا به محض رسیدن رستم به سنّ بلوغ، به دلیل ضعف پیری از حضور در میدان جنگ کناره می‌گیرد و جای خود را به فرزند می‌دهد و از آن پس، نقش قهرمان خردمندی را بازی می‌کند که راهنمای شاهان و پهلوانان است. ظاهراً این نقیصه در سرگذشت زال سبب شده که در ادوار بعد داستان‌گزاران به خلق داستان‌ها و روایاتی بپردازند که در آن‌ها زال، با وجود کهولت سن، همچنان از یلان سترگ ایران به شمار می‌رود و در میدان‌های جنگ، هنرنمایی‌های بسیاری از خود نشان می‌دهد. یکی از این دسته داستان‌ها نبرد زال با دسته‌ای از دیوان در آغاز جوانی است که بر آن‌ها پیروز می‌شود. در این مقاله نخست به بررسی داستان‌های زال در متون حماسی و پهلوانی ایران می‌پردازیم و سپس نگاهی به منظومۀ ناشناختۀ «زال و مقاتل دیو» می‌اندازیم و با بررسی برخی قراین متنی، حدود تقریبی سرایش آن را نشان می‌دهیم.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Glance at the Newly Discovered Epopee: Zāl va Maqātel-e Dīv
نویسنده [English]
- Reza Ghafouri
Assistant Professor, Narjes University of Rafsanjan
چکیده [English]
The life story of Zāl - the son of Sam of Narīmān - is one of the most adventurous and astonishing stories of epic-heroic Iranian texts. Having white hair, being banished by his father, growing up in the Sīmorgh's nest, and finally living a long life, are among the features which differentiates Zāl from other heroes of national stories. In Šāhnāmeh, Zāl is a mighty hero in his youth, but as soon as Rostam reaches adulthood, Zāl secedes the battlefield due to the weakness of senility, and gives way to Rostam; thereafter, Zāl plays the role of a wise hero who advises the kings and other heroes. Apparently this drawback in his life provoked the future storytellers to create narrations, in which Zāl despite his oldness, is one of the greatest heroes with many heroic actions in battlefields. One of these stories is the battle of Zāl with demons in his youth, that ended up with his victory. In this paper, firstly the stories of Zāl in the epic-heroic texts of Iran is studied; afterward, the unknown epopee of “Zāl va Maqātel-e Dīv” is introduced, and the approximate time of its composition is estimated according to textual evidences.
کلیدواژه‌ها [English]
- epic literature
- Persian epopees
- Šāhnāmeh
- Zāl
- Zāl va Maqātel-e Dīv
)