نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد جواد اولادحسین ¹
• مجتبی دورودی ²

¹ دانشجوی دکتری زبان‌های باستانی دانشگاه تهران، مسئول مرکز پژوهش‌های کتیبه‌شناسی تخت‌جمشید

² کارشناس ارشد رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران، سرپرست موزه و عضو مرکز پژوهش‌های کتیبه‌شناسی تخت‌جمشید

چکیده

موضوع پژوهش حاضر خوانش کتیبة‌‌ جدیدی در کوه حسین استان فارس، دشت مرودشت و در مجاورت نقش‌ رستم است. کشف این کتیبه، که در واپسین ماه‌های سال 1400صورت گرفت، بازتاب گسترده‌ای در خبرگزاری‌ها داشته است و از آن با عنوان کتیبه‌ای که نام زردشت و امهرسپندان در آن آمده است و به‌عنوان کتیبه‌ای غیر تدفینی یاد شده است. اسامی که وجودشان در این کتیبه مشاهده نمی‌شود. همچنین، مشاهده خواهد شد که کتیبة حاضر در زمرة کتیبه‌های تدفینی به ‌شمار می‌رود. با توجه به تقسیم‌بندی کتیبه‌های خصوصی در این منطقه می‌توان از کتیبة حاضر با عنوان نقش ‌رستم 4 نام برد که با سنت فارسی‌ میانه (پهلوی کتابی) به تحریر درآمده است. کتیبه‌های تدفینی بخش مهمی از نوشته‌های خصوصی با سنت زردشتی را شامل می‌شود که به‌ دلیل ماهیّت آیینی مجموعه تاریخی‌فرهنگی نقش رستم، بخش عمده‌ای از کتیبه‌های یافته‌شده در این محدوده نیز همین ویژگی را دارند. از‌جمله کتیبه‌های تدفینی که پیش‌تر در این کوهستان مشاهده شده است می‌توان به کتیبه‌های صخرة شاه‌اسماعیل، کتیبه‌های دره‌بره و کتیبة گردلک اشاره داشت. کتیبة حاضر نیز به همین گروه از کتیبه‌ها تعلق دارد. این کتیبه در اندازة 30 در 35 سانتی‌متر بر فراز یک تابوت در شش سطر نقر (کنده‌کاری) شده است و خبر از تعلق آن به فردی به ‌نام بهرام مهرگِ نیک‌دین دارد که با جملة دعایی «بهشت بهره‌اش باشد» پایان یافته است. با توجه به تاریخ اشاره‌شده در کتیبه به احتمال زیاد می‌توان آن را مربوط به ششم اردیبهشت‌ سال 40 یزدگردی، دانست. این سال برابر با 672 میلادی و 53 هجری‌قمری یعنی دوران خلافت معاویه است.

کلیدواژه‌ها

• کتیبه
• فارسی میانه
• گورنوشته
• نقش رستم
• تدفین

موضوعات

• زبان های باستانی

عنوان مقاله [English]

A new reading of the Pahlavi inscription in Mount Hossein (Naqsh-e Rostam 4)

نویسندگان [English]

• Mohamadjavad Owladhoseyn ¹
• Mojtaba Doroodi ²

¹ Ph.D. student of ancient languages of Tehran University, head of Takht Jamshid Inscription Research Center

² Senior expert in the field of ancient Iranian culture and languages, head of the museum and member of the Takht Jamshid Inscription Research Center.

چکیده [English]

The subject of the current research is the reading of a new inscription in Mount Hossein, Fars province, Marvdasht Plain, near Naqsh-e Rostam. The discovery of this inscription took place in the last months of 1400 solar year; It has been widely reflected in the news agencies and it has been referred to as an inscription that contains the names of Zoroaster and Amherspandan and as a non-burial inscription. Names whose existence is not observed in this inscription. It will also be seen that the present inscription is among the burial inscriptions. According to the classification of private inscriptions in this region, the present inscription can be mentioned as Naqsh-e Rostam 4, which was written in Middle Persian tradition. Burial inscriptions include an important part of private writings with Zoroastrian tradition, which due to the ritual nature of the historical and cultural collection of Naqsh-e Rostam, most of the inscriptions found in this area also have the same feature. Among the burial inscriptions that have been seen in this before; We can refer to Shāh Ismāʾil rock inscriptions, Darreh Boreh inscriptions, and Gīrd- e lak inscriptions. The present inscription also belongs to the same group of inscriptions. This inscription, measuring 30 x 35 cm, is engraved on top of a coffin in six lines, and it is said to belong to a person named Wahrām ī  Mēhrag. According to the date mentioned in the inscription, it is likely to be related to the 6th of May in the year 40 of Yazdgerdi. This year is equal to 672 AD and 53 AH, which is the era of Muawiya's caliphate. Also, in this research, an attempt has been made to investigate the types of structures related to burial in Mount Hossein. The current research was conducted in the field and documents.

کلیدواژه‌ها [English]

• Inscription
• Middle Persian
• grave inscription
• Naqsh Rostam
• burial