مقاله پژوهشی
راضیه آبادیان
چکیده
از دیوان عنصری، ملک الشعرای دربار محمود غزنوی، تا کنون دو تصحیح منتشر شده است، ولی به سبب آنکه نسخه‌های دیوان او نسخه‌های معتبری نیستند، در این دو تصحیح دیوان او هم ناگزیر اشتباهاتی راه یافته است. در این جستار به بررسی و تصحیح بیتهایی از دیوان او پرداخته میشود که در چاپهای یحیی قریب و محمد دبیرسیاقی به نادرست تصحیح شدهاند. ...
بیشتر
از دیوان عنصری، ملک الشعرای دربار محمود غزنوی، تا کنون دو تصحیح منتشر شده است، ولی به سبب آنکه نسخه‌های دیوان او نسخه‌های معتبری نیستند، در این دو تصحیح دیوان او هم ناگزیر اشتباهاتی راه یافته است. در این جستار به بررسی و تصحیح بیتهایی از دیوان او پرداخته میشود که در چاپهای یحیی قریب و محمد دبیرسیاقی به نادرست تصحیح شدهاند. اساس کار استفاده از همان دستنویسهایی است که این دو مصحح از آنها در تصحیح خود بهره بردهاند و گذشته از آنها، دستنویسی دیگر نیز که از دستنویسهای مورد استفادة این دو مصحح کهنتر است، برای رسیدن به صورت درست بیت به کار خواهد رفت. بیشتر اصلاحات بر اساس ملاکهای دستوری و معنایی و با توجه به قراردادهای شعر کهن فارسی، به‌ویژه شیوههای قافیهبندی و صنعتپردازی، انجام یافته است.
مقاله پژوهشی
محمدرضا ابوالقاسمی
چکیده
نوشته‌های فراوانی دربارۀ نگارگری ایرانی در دست است که عموماً برای تبیین زیباشناسی این هنر به آموزه‌های عرفانی و به‌ویژه عالم خیال یا عالم مثال استناد کرده‌اند. برخی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان این حوزه (کربن، بورکهارت، شووان، نصر و رینگن‌بِرگ) با تکیه بر آراء ابن عربی کوشیده‌اند ثابت کنند که زیباشناسیِ نگارگری ایرانی برخاسته ...
بیشتر
نوشته‌های فراوانی دربارۀ نگارگری ایرانی در دست است که عموماً برای تبیین زیباشناسی این هنر به آموزه‌های عرفانی و به‌ویژه عالم خیال یا عالم مثال استناد کرده‌اند. برخی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان این حوزه (کربن، بورکهارت، شووان، نصر و رینگن‌بِرگ) با تکیه بر آراء ابن عربی کوشیده‌اند ثابت کنند که زیباشناسیِ نگارگری ایرانی برخاسته از آموزۀ عرفانی «عالم خیال» است. مسئلۀ محوری این مقاله مبتنی است بر این‌که پیوند زدن مفاهیم متافیزیکی عالم خیال به زیباشناسی نگارگری مبنای نظری و روش‌شناختی مستحکمی ندارد، زیرا اولاً ابن عربی و سایر پیروانش از طرح آموزۀ عالم خیال هدفی هستی‌شناختی (مراتب وجود) و معرفت‌شناختی (معرفت الله) را دنبال می‌کرده‌اند؛ ثانیاً شواهد و قراین چندانی در دست نیست که ثابت کند نگارگران و نقاشان الزاماً با تعالیم عرفانی ابن عربی آشنا بوده یا بدان گرایش داشته‌اند؛ ثالثاً، بنابر دیدگاه‌های عرفانی، شهود عالم خیال شروطی دارد و صرفاً عارف واصل و حکیم کامل قادر است در آن سیر و سیاحت کند. بنابراین، تصوّر این‌که نگارگران همگی به چنین مراتبی دست یافته‌اند دور از ذهن به نظر می‌رسد و شواهد چندانی هم برای اثبات آن در دست نیست. در مقابل، کوشیده‌ایم نشان دهیم که با رجوع به خود آثار نگارگری بهتر می‌توان به وجوه زیباشناختی آنها پی برد.
مقاله پژوهشی
حسین بادامچی
چکیده
اشارات زیادی به آموزش حرفه در متون بینالنهرینی وجود ندارد، زیرا شیوۀ رایج آموزش انتقال حرفه از پدر به پسر بوده است. با این حال، 35 سند قرارداد کارآموزی از دورة بابلی جدید در دست است که پنجرهای کم‌نظیر به دنیای آموزش حرفهای و جنبههای حقوقی و اقتصادی آن باز میکند. مقالۀ حاضر، ضمن حرفنویسی و ترجمة 3 قرارداد کارآموزی از ...
بیشتر
اشارات زیادی به آموزش حرفه در متون بینالنهرینی وجود ندارد، زیرا شیوۀ رایج آموزش انتقال حرفه از پدر به پسر بوده است. با این حال، 35 سند قرارداد کارآموزی از دورة بابلی جدید در دست است که پنجرهای کم‌نظیر به دنیای آموزش حرفهای و جنبههای حقوقی و اقتصادی آن باز میکند. مقالۀ حاضر، ضمن حرفنویسی و ترجمة 3 قرارداد کارآموزی از دورۀ هخامنشی، به بررسی جنبههای شکلی و ماهوی این اسناد میپردازد. از دید شکلی اجزای ضروری و اختیاری این قراردادها مطالعه میشود و از دید ماهوی موضوع و شرایط ضمن عقد و جنبههای اقتصادی مورد بررسی قرار میگیرد. در مواردی افراد ثروتمند برای بالا بردن ارزش کار بردگان خود اقدام به آموزش ایشان میکردند و افراد عادی هم میتوانستند برای تأمین آیندهای بهتر به آموزش حرفهای فرزندان خود اقدام کنند. این قراردادها نقش کار شهروندان عادی و تخصص حرفهای در اقتصاد بابل عصر هخامنشی را نشان میدهند که بر مبنای نظام طبقاتی نبوده است.
مقاله پژوهشی
حمیدرضا پاشا زانوس؛ فرج اله احمدی
چکیده
روابط تجاری ایران و چین از طریق مسیرهای دریایی در دورۀ ساسانی از جمله مباحث مورد اختلاف در میان پژوهشگران این حوزه از مطالعات است، تا جائی‌که برخی ادعا میکنند که هیچ گونه شواهدی از تماس مستقیم دریانوردان و بازرگانان چینی و ایرانی در دورۀ باستان وجود ندارد و تجارت مستقیم بین این دو کشور در قرون نخستین بعد از اسلام آغاز شده است. ...
بیشتر
روابط تجاری ایران و چین از طریق مسیرهای دریایی در دورۀ ساسانی از جمله مباحث مورد اختلاف در میان پژوهشگران این حوزه از مطالعات است، تا جائی‌که برخی ادعا میکنند که هیچ گونه شواهدی از تماس مستقیم دریانوردان و بازرگانان چینی و ایرانی در دورۀ باستان وجود ندارد و تجارت مستقیم بین این دو کشور در قرون نخستین بعد از اسلام آغاز شده است. مقالۀ حاضر بر آن است تا براساس شواهد تاریخی، باستانشناختی و مدارک سکهها در ایران و چین نشان دهد که ارتباطات بین ایران و چین از قرن ششم میلادی با حضور ایرانیان در بنادر جنوب چین آغاز شده است. بعدها خلیج فارس، به خاطر اهمیت یافتن سیراف در گسترش تجارت دریایی بین ایران و چین در قرن نهم میلادی، مرکز تجارت منظم بین ایران و چین از طریق دریا بوده است.
مقاله پژوهشی
علیرضا خسروزاده؛ محمود حیدریان؛ حمید محمدی
چکیده
بخش میانکوهِ شهرستان اردل در استان چهارمحال و بختیاری به سبب دارا بودن کوههای مرتفع، دره‌های عمیق و دشتهای میانکوهیِ کوچک و قرارگیری در مسیر کوچ عشایر از گذشتههای دور تاکنون مورد توجه انسان بوده است. این منطقه دارای دو چشمانداز کاملاً متفاوت است. بخشی از آن باوجود رشتهکوه چهل‌چشمه و گره با ارتفاعی بیش از 3500 متر دارای ...
بیشتر
بخش میانکوهِ شهرستان اردل در استان چهارمحال و بختیاری به سبب دارا بودن کوههای مرتفع، دره‌های عمیق و دشتهای میانکوهیِ کوچک و قرارگیری در مسیر کوچ عشایر از گذشتههای دور تاکنون مورد توجه انسان بوده است. این منطقه دارای دو چشمانداز کاملاً متفاوت است. بخشی از آن باوجود رشتهکوه چهل‌چشمه و گره با ارتفاعی بیش از 3500 متر دارای زمستانهای سرد و تابستانهای معتدل و بخشی با ارتفاعی کم بین 1100 تا 1800 متر در تابستانها گرم و در زمستانها سرد است. این ویژگیهای جغرافیایی و آبوهوایی باعث شده که منطقۀ میانکوه دارای چراگاههای بسیار غنی در بیشتر ماههای سال باشد و ازاینرو منطقهای بسیار مستعد برای شکلگیری و توسعۀ جوامع انسانی با معیشت دامداری از دورترین ایام به این سو بوده است. طی سه فصل بررسی که در این منطقه در سالهای 1387 تا 1390 انجام شد، شمارۀ 25 محوطۀ ایلام میانی شناسایی و ثبت شد. بیشتر محوطه‌های شناساییشدۀ دورۀ ایلام میانی در دره‌های کوچک و بزرگ و دامنۀ ارتفاعات قرار گرفتهاند و تمامی ویژگیهای ریختشناختیِ استقرارهای کوچنشینی امروزی را دارند و تنها در چند محوطه شواهدی از تداوم استقرارها دیده میشود.
مقاله پژوهشی
حسن زندیه؛ بهاره پارسا آرا
چکیده
از جمله منابع دست اول و مهم در مطالعات تاریخی اسنادند که بازگوکنندۀ حیات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر و زمانه خودند. این منبع مهم برای مردم عادی، از لحاظ اطلاعات مندرج در آنها، و برای استفاده محققین، در فعالیتهای تحقیقاتی، دارای ارزش و اهمّیت است. با شکلگیری اجتماعات بشری، انسانهای اولیه در جستجوی هویت خود و متمایز ساختن خویش ...
بیشتر
از جمله منابع دست اول و مهم در مطالعات تاریخی اسنادند که بازگوکنندۀ حیات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر و زمانه خودند. این منبع مهم برای مردم عادی، از لحاظ اطلاعات مندرج در آنها، و برای استفاده محققین، در فعالیتهای تحقیقاتی، دارای ارزش و اهمّیت است. با شکلگیری اجتماعات بشری، انسانهای اولیه در جستجوی هویت خود و متمایز ساختن خویش بودند. با گذر زمان و افزایش جمعیت جوامع گوناگون، شناسایی هویتی افراد بیشتر مورد توجه قرار گرفته و روشهای مختلفی برای شناسایی به کار گرفته شده که مهم‌ترین آنها صدور اسناد هویتی برای افراد جامعه بوده است. طرح هویتسازی و به دنبال آن طرح اسناد هویتی محصول و نتیجۀ پیدایش نیمۀ دوم دولت پهلوی اول بوده است. عقدنامههای ازدواج (نکاحنامه) از نمونۀ اسناد هویتی هستند که به دلیل اطلاعات مندرج در آنها، بالاخص مباحث هویتی آن، از لحاظ تاریخی و حقوقی حائز اهمیتاند. در نیمۀ دوم دولت رضاشاه، به دنبال این طرح هویتسازی، مسئولین دفاتر ازدواج برای ثبت هر سند موظف به احراز هویت زوجین بودند و بدین ترتیب روند تاریخی تداوم و تحول سند ازدواج در تثبیت هویت ایرانی مورد توجه قرار گرفت
مقاله پژوهشی
لیلا ورهرام
چکیده
زوال خاندان پهلوانان سیستان و حملۀ بهمن اسفندیاران به آن شهر حد فاصل بخش‌های اساطیری و پهلوانی و قسمتهای تاریخی‌تر در حماسۀ ملی ایران است و می‌توان آن را منادی پایان عصر پهلوانان دانست. مفصل‌ترین روایت این واقعه در منظومۀ حماسی بهمن‌نامه آمده‌است. مقالۀ حاضر، با بررسی برخی نکات درونی این روایت و مقایسۀ آن با سایر روایت‌های ...
بیشتر
زوال خاندان پهلوانان سیستان و حملۀ بهمن اسفندیاران به آن شهر حد فاصل بخش‌های اساطیری و پهلوانی و قسمتهای تاریخی‌تر در حماسۀ ملی ایران است و می‌توان آن را منادی پایان عصر پهلوانان دانست. مفصل‌ترین روایت این واقعه در منظومۀ حماسی بهمن‌نامه آمده‌است. مقالۀ حاضر، با بررسی برخی نکات درونی این روایت و مقایسۀ آن با سایر روایت‌های داستان، به این نتیجه رسیده است که روایت حاضر پرداختۀ دیلمیان بودهاست. همچنین با مقایسۀ مطالبی که شاعر در ستایش ممدوح خود، محمد بن ملکشاه سلجوقی، آورده با وقایع دوران سلطنت این پادشاه معلوم کرده است که این منظومه در سال 495 یا محرم سال 496 ﻫ.ق.، احتمالاً در شهر همدان، سروده شدهاست.
