مقاله پژوهشی
بهزاد حسین زاده؛ حسن رضایی باغ‌بیدی
چکیده
این مقاله با بررسی چند متن هندی، ایرانی و یونانی به بررسی رسم ازدواج طبقۀ جنگجوی هندواروپایی می‌پردازد و نگارنده می‌کوشد خطوط اصلی این سنت را از خلال متون داستانی و تاریخی استخراج کرده و سیر احتمالی تحول آن را نشان دهد. این رسم مطابق متون سنسکریت کلاسیک سویم‌وره نام دارد. سویم‌وره در لغت به معنی «انتخاب خویشتن» است. علت این ...
بیشتر
این مقاله با بررسی چند متن هندی، ایرانی و یونانی به بررسی رسم ازدواج طبقۀ جنگجوی هندواروپایی می‌پردازد و نگارنده می‌کوشد خطوط اصلی این سنت را از خلال متون داستانی و تاریخی استخراج کرده و سیر احتمالی تحول آن را نشان دهد. این رسم مطابق متون سنسکریت کلاسیک سویم‌وره نام دارد. سویم‌وره در لغت به معنی «انتخاب خویشتن» است. علت این نامگذاری این است که در یکی از دو شکل ِاین ازدواج، شاهدخت یا دختری از طبقة جنگجو این حق را دارد که از میان نجیبزادگان حاضر در انجمنی که به منظور خواستگاری او شکل گرفته است یکی را مطابق میلش به شوهری برگزیند. در متون مختلف مطالبی صریح و تلویحی هست که نشان میدهد این رسم یا سنت خاص طبقۀ جنگجو بوده است و از سویی در همین متون شواهدی در نقض این مدعی دیده میشود. نگارنده می‌کوشد میان این شواهد تعادلی برقرار کرده و برای شواهد متناقض توجیهی بیابد. دو شکل کلی از این رسم در متون گوناگون قابل تشخیص است که در مقاله به ترتیب سویمورۀ رقابتی و سویمورۀ انتخابی نامیده شدهاند و کوشش نگارنده آن بوده که نشان دهد نوع دوم از این رسم احتمالاً از نوع اول مشتق شده است.
مقاله پژوهشی
نازنین خلیلی پور؛ محمدتقی راشد محصل
چکیده
رسالۀ سنسکریتِ َارتهَه‌شاسترَه تصنیف کاوتیلیه، تألیفی از حدود قرن سوم ق.م، نوشته‌ای است در آیین کشورداری و پادشاهی در هند. این کتاب، که از نظر عنوان شباهت‌های نزدیک با سیاست‌نامه یا سیرالملوک خواجه نظام‌الملک طوسی، وزیر مشهور دورۀ سلجوقی و مؤسس نظامیه‌های ایران، دارد، تاکنون به زبان فارسی ترجمه نشده و اصولاً به وجود چنین ...
بیشتر
رسالۀ سنسکریتِ َارتهَه‌شاسترَه تصنیف کاوتیلیه، تألیفی از حدود قرن سوم ق.م، نوشته‌ای است در آیین کشورداری و پادشاهی در هند. این کتاب، که از نظر عنوان شباهت‌های نزدیک با سیاست‌نامه یا سیرالملوک خواجه نظام‌الملک طوسی، وزیر مشهور دورۀ سلجوقی و مؤسس نظامیه‌های ایران، دارد، تاکنون به زبان فارسی ترجمه نشده و اصولاً به وجود چنین اثری در آثار ادبی و تاریخی ایران اشارهای نرفته است. این مقاله بر آن است که ضمن معرفی کتاب ارتههشاستره به خوانندگان فارسی‌زبان، برخی فصلهای آن را ازجهت موضوعی با مطالب کتاب سیاست‌نامه مقابله کند، وجوه افتراق و تشابه مطالب دو کتاب را بازنمایاند، و از این راه تفاوت اندیشۀ سیاسی دو نویسنده را تا حد امکان مشخص نماید. نیز به دنبال این است که در خلال این بررسی بتواند درجۀ توفیقِ دو نویسنده را در بیان مقصود و کاربرد توصیههای هریک را در کشورداری و بهره رسانیدن به خواستاران معین کند. در نهایت، با توجه به اینکه کتابی مانند ارتههشاستره با تمام ویژگیهای یک سیاست‌نامۀ مطلوب در دست است، مسئلۀ این مقاله این است که آیا اساساً کتاب سیاست‌نامۀ خواجه نظام‌الملک را نیز در مقایسه با ارتهه‌شاسترۀ کاوتیلیه، میتوان سیاست‌نامه نامید؟
مقاله پژوهشی
مهدی رازانی؛ سید محمدامین امامی؛ علیرضا باغبانان
چکیده
معماری صخره‌ای فضای ساخته‌شده به‌وسیلة حفاری در بدنه‌های طبیعی کوه و در بستر زمین بدون استفاده از مصالح ساختمانی است که در نقاط مختلف کشور در طی قرون متمادی به‌صورت بومی شکل گرفته است. دامنة کوه آتش‌فشانی سهند در استان آذربایجان شرقی یکی از مناطق مستعد برای این‌گونه معماری است که این تحقیق با هدف شناسایی، معرفی و گونه‌شناسی آن ...
بیشتر
معماری صخره‌ای فضای ساخته‌شده به‌وسیلة حفاری در بدنه‌های طبیعی کوه و در بستر زمین بدون استفاده از مصالح ساختمانی است که در نقاط مختلف کشور در طی قرون متمادی به‌صورت بومی شکل گرفته است. دامنة کوه آتش‌فشانی سهند در استان آذربایجان شرقی یکی از مناطق مستعد برای این‌گونه معماری است که این تحقیق با هدف شناسایی، معرفی و گونه‌شناسی آن انجام گرفته است. در کنار مطالعات اسناد، از روش میدانی جهت ثبت و ضبط و توضیح وضعیت کنونی، و از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای شناخت الگوی توزیع معماری صخره‌ای دامنة کوه سهند استفاده گردید. نتایج بررسی‌های انجام‌شده حاکی از شناسایی تعداد 113 نمونة معماری صخره‌ای در دامنة سهند است که در محدودة شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی (تبریز، آذرشهر، عجب‌شیر، بناب، مراغه، هشترود و بستان‌آباد) به انجام رسیده است. معماری‌های صخره‌ای فوق از منظر ریخت‌شناسی در قالب‌های سطحی، زیرسطحی و ترکیبی (همراه با مداخلات جدید) قابل دسته‌بندی هستند. همچنین از لحاظ گونه‌شناسی و تقسیم‌بندی کاربری دارای استفاده‌های مختلفی است، از جمله: الف) معماری مسکونی و استقراری، ب) معماری آیینی و مذهبی، ج) معماری استحفاظی، د) معماری در قالب ابنیة عمومی و عام‌المنفعه، ه) بناهای متفرقه. هم‌اکنون بسیاری از این آثار دچار ویرانی شده و کاربری اولیه خود را از دست داده‌اند و یا دچار تغییر کاربردی گردیده‌اند.
مقاله پژوهشی
کشواد سیاهپور
چکیده
در ایران باستان، آتش از عناصر اصلی حیات بشر محسوب می‌شد که همواره مورد ستایش و احترام بود. در ایران پس از اسلام، به تبع تغییر تدریجی در دین، احترام و تقدس آتش رو به نقصان نهاد. به‌رغم این، در برخی مناطق ایران، از جمله جنوب کشور، قداست و حرمت آتش در خانه‌های عموم، حراست و صیانت شد. افروختن آتش در روز و شب، آیینها و آداب خاص آن، سوگند ...
بیشتر
در ایران باستان، آتش از عناصر اصلی حیات بشر محسوب می‌شد که همواره مورد ستایش و احترام بود. در ایران پس از اسلام، به تبع تغییر تدریجی در دین، احترام و تقدس آتش رو به نقصان نهاد. به‌رغم این، در برخی مناطق ایران، از جمله جنوب کشور، قداست و حرمت آتش در خانه‌های عموم، حراست و صیانت شد. افروختن آتش در روز و شب، آیینها و آداب خاص آن، سوگند به آتش و اجاق آن و نامگذاری فرزندان به اسم آذر، آتش، آتشین و آتشو از نمودهای این احترام و تقدس بود. بهعلاوه، در نظام اجتماعی عشایر و ساخت سنتی بعضی اقوام، نام تش (= آتش) مبین واحدی از این نظام بود. یافتههای این مقاله بیانگر آن است که آتش و قداست آن در تمام امور زندگی عشایر و اقوام جنوب جاری و ساری بود[m1] ه و شؤون متعدد و مختلفی از مسایل اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و فرهنگی قوم را شامل میشده است. [m1]الان نیست؟!
مقاله پژوهشی
احسان شواربی
چکیده
مطالعات سکه‌شناسی ساسانی از اواخر قرن هجدهم میلادی آغاز شد و تا کنون پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته است، به‌گونه‌ای که امروز پاسخ بسیاری از پرسش‌ها و ابهامات تاریخ و باستان‌شناسی دورۀ ساسانی از تحقیقات سکه‌شناختی به‌دست می‌آید. این مقاله در سه بخش جداگانه، به مسائل عمومی و بنیادی سکه‌شناسی ساسانی می‌پردازد تا خوانندگان فارسی‌زبان ...
بیشتر
مطالعات سکه‌شناسی ساسانی از اواخر قرن هجدهم میلادی آغاز شد و تا کنون پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته است، به‌گونه‌ای که امروز پاسخ بسیاری از پرسش‌ها و ابهامات تاریخ و باستان‌شناسی دورۀ ساسانی از تحقیقات سکه‌شناختی به‌دست می‌آید. این مقاله در سه بخش جداگانه، به مسائل عمومی و بنیادی سکه‌شناسی ساسانی می‌پردازد تا خوانندگان فارسی‌زبان را از سرگذشت و دستاوردهای تحقیقات سکه‌شناسی ساسانی از آغاز تا امروز، مجموعههای مهم سکههای ساسانی در ایران و جهان، رویکردهای نو و مبانی روششناختی این مطالعات آگاه سازد.
مقاله پژوهشی
توران طولابی
چکیده
یکی از دستاوردهای انقلاب مشروطه پویایی حیات روزنامهنگاری مستقل و انتقادی در ایران بود. از نمایندگان برجستة این شیوة روزنامهنگاری علی‌اکبر دهخدا بود که مقالات وی در روزنامة صور اسرافیل فصل جدیدی در حیات روزنامهنگاری ایران گشود. فعالیت دهخدا در استبداد صغیر با انتشار صور اسرافیل سوئیس و سروش استانبول ادامه یافت. بررسی مقالات ...
بیشتر
یکی از دستاوردهای انقلاب مشروطه پویایی حیات روزنامهنگاری مستقل و انتقادی در ایران بود. از نمایندگان برجستة این شیوة روزنامهنگاری علی‌اکبر دهخدا بود که مقالات وی در روزنامة صور اسرافیل فصل جدیدی در حیات روزنامهنگاری ایران گشود. فعالیت دهخدا در استبداد صغیر با انتشار صور اسرافیل سوئیس و سروش استانبول ادامه یافت. بررسی مقالات سروش میتواند به روشن شدن ابعادی از یک مقطع مهم و پرتلاطم تاریخ ایران کمک کند. مبنای این پژوهش بررسی و تحلیل محتوای سروش استانبول در چند محور است. نتیجة این بررسی حاکی از آن است که سروش را میتوان پیشگام طرح موضوعاتی دانست که عمدتاً با مسئلة استقلال و تمامیت ارضی ایران پیوند داشت و زمینهساز یک گفتمان تجددگرا در فرهنگ سیاسی این زمان شد. به نظر میرسد این تحول پس از مشروطه نخست در روزنامة سروش بازتاب یافت و سپس در مجلههایی چون کاوه، آینده و ایرانشهر وجه آشکاری به خود گرفت.
مقاله پژوهشی
ندا کیانی؛ ایمان زکریایی کرمانی؛ مهدی ابراهیمی علویجه
چکیده
در جامعة امروزی پیشرفت فناوری و تغییر سبک زندگی باعث شده برخی از اشیا کاربرد گذشته خود را نداشته باشند، اما همواره به‌عنوان محصولات فرهنگی دارای ارزش باشند. یکی از این محصولات فرهنگی وریس بختیاری است که با توجه به تحولات سبک زندگی عشایر بختیاری دیگر کاربری ندارد، اما از حیث زیبایی و ارتباط با ابعاد فرهنگی اجتماعی جامعة عشایر دارای ...
بیشتر
در جامعة امروزی پیشرفت فناوری و تغییر سبک زندگی باعث شده برخی از اشیا کاربرد گذشته خود را نداشته باشند، اما همواره به‌عنوان محصولات فرهنگی دارای ارزش باشند. یکی از این محصولات فرهنگی وریس بختیاری است که با توجه به تحولات سبک زندگی عشایر بختیاری دیگر کاربری ندارد، اما از حیث زیبایی و ارتباط با ابعاد فرهنگی اجتماعی جامعة عشایر دارای اهمیت است. در نتیجه مطالعة آن در راستای گشودن لایههای پنهان فرهنگی ما و ایجاد زمینه برای کاربری جدید ضرورت مییابد. در پژوهش حاضر، هدف اصلی شناخت، مستندسازی و تعریف ویژگیهای این هنر در میان عشایر بختیاری است. در این راستا این سؤال اصلی مطرح شده که وریس‌بافی عشایر بختیاری از نظر فن شناسی، زیباشناسی و کارکردشناسی دارای چه ویژگیهایی است؟ در چنین موضوعاتی، در سطح اول، ثبت و مستندسازی و در سطح دوم، اندیشیدن در خصوص کارکردها مهم است.رویکرد مردم‌شناسی در درک هنر عشایری توانسته گونهای خاص از رابطه با طبیعت را بیابد و وریس را به‌عنوان محصولی فرهنگی و کاربردی متناسب با نیازهای عشایر، با تکنیک کارت بافی و دربرگیرندهیة نقوش ساده شدةه انسانی، حیوانی و هندسی و عموماً با رنگهای سیاه و سفید، آبی، قرمز، زرد و سبز مستند سازد.
