نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نازنین خلیلی پور ¹
• محمدتقی راشد محصل ²

¹ دانشجوی دکتری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

² استاد فرهنگ و زبان‌های باستانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

رسالۀ سنسکریتِ َارتهَه‌شاسترَه تصنیف کاوتیلیه، تألیفی از حدود قرن سوم ق.‌م، نوشته‌ای است در آیین کشورداری و پادشاهی در هند. این کتاب، که از نظر عنوان شباهت‌های نزدیک با سیاست‌نامه یا سیرالملوک خواجه ‌نظام‌الملک طوسی، وزیر مشهور دورۀ سلجوقی و مؤسس نظامیه‌های ایران، دارد، تاکنون به زبان فارسی ترجمه نشده و اصولاً به وجود چنین اثری در آثار ادبی و تاریخی ایران اشاره‌ای نرفته‌ است. این مقاله بر آن است که ضمن معرفی کتاب ارتهه‌شاستره به خوانندگان فارسی‌زبان، برخی فصل‌های آن را ازجهت موضوعی با مطالب کتاب سیاست‌نامه مقابله کند، وجوه افتراق و تشابه مطالب دو کتاب را بازنمایاند، و از این‌ راه تفاوت اندیشۀ سیاسی دو نویسنده را تا حد امکان مشخص نماید. نیز به دنبال این است که در خلال این بررسی بتواند درجۀ توفیقِ دو نویسنده را در بیان مقصود و کاربرد توصیه‌های هریک را در کشورداری و بهره ‌رسانیدن به خواستاران معین کند. در نهایت، با توجه به اینکه کتابی مانند ارتهه‌شاستره با تمام ویژگی‌های یک سیاست‌نامۀ مطلوب در دست است، مسئلۀ این مقاله این است که آیا اساساً کتاب سیاست‌نامۀ خواجه نظام‌الملک را نیز در مقایسه با ارتهه‌شاسترۀ کاوتیلیه، می‌توان سیاست‌نامه نامید؟

کلیدواژه‌ها

• سیاست‌نامه
• اندیشۀ سیاسی
• آیین کشورداری
• َارتهَه‌شاسترَه
• خواجه نظام‌المک طوسی
• کاوتیلیه

عنوان مقاله [English]

A Comparative-Thematic Survey of Kauţīlya's Arthaśāstra and Khawaja Nezam al-Mulk Tussi's Sīyāsatnāme

نویسندگان [English]

• Nazanin Khalilipoor ¹
• Mohammadtaghi Rashedmohasel ²

¹ Ph.D. Candidate in Ancient Languages and Culture at Institute of Humanities and Cultural Studies

² Professor, in Ancient Languages and Culture at Institute of Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

The Sanskrit epistle of Kauṭīlya's Arthaśāstra dates back to circa 3^rd century B.C.; that is composed on rules of kingship and statecraft in India. The subject of this epistle is near to Sīyāsatnāme (Seyarolmoluk) of Khawaja Nezam al-Mulk Tussi, the well-known prime minister of Seljuk. He was the founder of military schools in Iran. The book of Arthaśāstra has not been translated into Persian and basically there is no traces of such Indian treatises in Persian literature and Iranian history. The aim of this article is to introduce this epistle to Persian readers and to compare some of the chapter of it, with Siyāsatnāme in terms of the subject and to clear the similarities and differences between them. In this way, it can characterize the differences of prevalent political thoughts in Iran and India at that time. The Author hopes that bring forward the degree of achievement of two writers in expressing purpose and usage of recommendation in statecraft.

کلیدواژه‌ها [English]

• Sīyāsatnāme
• Arthaśāstra
• Kauţilya
• Khawaja Nezam al Mulk Tussi
• Political Thoughts
• Statecraft