نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش آموخته دکتری تاریخ ایران دورۀ اسلامی دانشگاه تبریز، ایران.
2 استادیار گروه آموزش الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان، ایران.
چکیده
تاریخ آثارعجم اثر فرصتالدوله شیرازی، مورّخ، ادیب، شاعر، نقّاش، موسیقیدان و دانشمند برجسته و نوگرای اواخر دورۀ قاجار است که نویسنده در تدوین آن از بسیاری اصول نوین دانش تاریخ بهره برده است. این جستار با روشی توصیفی ـ روایی و تحلیلی، بینش و روش حاکم بر تاریخنگاری فرصتالدوله شیرازی را در کانون توجه خود قرار داده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهند که فرصت در دو حوزۀ بینش و روش، به مبانی و ویژگیهای تاریخنگاری علمی و نوین واقف بوده و به رعایت آن در آثارعجم همت گماشته است. این ویژگیها عبارت‌اند از: روش کاربست تحلیل در ریشهیابی علّی پدیدهها و رویدادها، استعانت از کار گروهی، بهرهگیری از علوم و منابع جدید، روش میدانی و مشاهدهای و بهکارگیری نقشه، جغرافیا، ریاضی، نقّاشی و اندازهگیری در امر تحقیق، توجّه به دانش خطوط باستانی، پیشینۀ شهرها، اماکن و بناهای تاریخی، اجتناب از رویدادنگاری، مشیّتگرایی، تعصب و زودباوری و بهکارگیری سبک و نثری ساده. همچنین حاصل این پژوهش نشان میدهد که نویسنده با وجود وفاداری به برخی شاخصههای تاریخنگاری سنتی، چون: استعمال اشعار عربی و فارسی در جای‌جای متن کتاب، از حیث توجه به اصول علمی تاریخنگاری، طرحی نو درانداخته و تاریخی نوگرا در عرصۀ تاریخنگاری محلی ایران به رشتۀ تحریر درآورده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Method and Insight in Historiography of Forsat-od-DowlehShirazi
نویسندگان [English]
- mohammad keshavarz beyzai 1
- Reza moeini Roodbali 2
1 Ph.D. Graduate in Iran of History, University of Tabriz, Iran.
2 Assistant Professor Training Islamic Theology and Education Farhangian University
چکیده [English]
Forsat-od-Dowleh Shirazi, a historian, scholar, poet, painter, musician and modernist artist, wrote The Works of Ajam at the end of the Qajar dynasty. He employed so many of the principles of modern historiography in his book. This research concentrates on the method and insight of Forsat-od-Dowleh Shirazi in his historiography. The article demonstrates that he was familiar with the principles of the knowledge of modern historiography and observed them in his book. These principles include analysis of events, teamwork, knowledge of ancient scripts, and simplicity in writing style. The article argues that although the author followed some traditional principles of historiography, such as quoting Arabic and Persian poems, he provided a model for modernist historiography in Iran.
کلیدواژه‌ها [English]
- Forsat-od-Dowleh Shirazi
- Method
- Insight
- Regional history
- The Works of Ajam
)