Document Type : Research Paper

Authors

1 Ph.D. Graduate in Iran of History, University of Tabriz, Iran.

2 Assistant Professor Training Islamic Theology and Education Farhangian University

Abstract

Forsat-od-Dowleh Shirazi, a historian, scholar, poet, painter, musician and modernist artist, wrote The Works of Ajam at the end of the Qajar dynasty. He employed so many of the principles of modern historiography in his book. This research concentrates on the method and insight of Forsat-od-Dowleh Shirazi in his historiography. The article demonstrates that he was familiar with the principles of the knowledge of modern historiography and observed them in his book. These principles include analysis of events, teamwork, knowledge of ancient scripts, and simplicity in writing style. The article argues that although the author followed some traditional principles of historiography, such as quoting Arabic and Persian poems, he provided a model for modernist historiography in Iran.

Keywords

اسدآبادی، جمال­الدین، 1379، تاریخ اجمالی ایران و تتمه­البیان فی تاریخ­الافغان والبیان فی الانجلیز و الافغان، اعداد و تقویم هادی خسروشاهی، تهران، کلبۀ شروق، قم، مرکز بررسی­های اسلامی.
آژند، یعقوب، 1380، تاریخ­نگاری در ایران، تهران، گستره.
امداد، حسن، 1372، انجمن­های ادبی شیراز، تهران، ما.
بامداد، مهدی، 1351، شرح رجال ایران در قرن 12 و 13 و 14 هجری قمری، ج 6، تهران، زوّار.
بهار، محمدتقی، 2535، سبک­شناسی، ج1، تهران، امیرکبیر.
پاکباز، رویین، 1386، دائرةالمعارف هنر، تهران، فرهنگ معاصر.
حقدار، علی­اصغر،1387، «تاریخ­نگاری فریدون آدمیت»، بخارا، شمارۀ 65، فروردین  و اردیبهشت 1387، شمارۀ 65، ص 289- 282.
چیت­سازان، الهام، 1388، «تحقیق میدانی و روش اجرای آن»، مجله رشد آموزش علوم اجتماعی، شمارۀ 43، تابستان 88، ص 49- 42.
رحیملو، یوسف؛ سالاری­شادی، علی، 1384، «سیر تاریخ­نگاری محلی ایالت فارس»، دانشکدۀ علوم و ادبیات انسانی دانشگاه اصفهان، شمارۀ 40، بهار 84، ص 12- 1.
رجائی، عبدالمهدی، چلونگر، محمدعلی؛ و مرتضی نورائی،­1390، «تاریخ­نگاری عصر قاجار و مؤلفه­های آن»، تاریخ و فرهنگ، سال چهل و سوم، شمارۀ 4/86، بهار و تابستان 1390، ص 52- 29.
فرصت­الدوله شیرازی، 1337، دیوان فرصت، مقدمه و تصحیح و حواشی و فهرست از علی زرین قلم، تهران، کتابفروشی سیروس.
ـــــــــــــــــــــ، 1377 ش، آثار عجم، تصحیح و تحشیه از منصور رستگار فسائی، تهران، امیرکبیر.
ـــــــــــــــــــــ، 1353 ﻫ.ق، آثار عجم،  بمبئی، چاپ مطبعه نادری.
ـــــــــــــــــــــ، 1333 ﻫ.ق، دبستان الفرصه، بمبئی، مطبع سپهر.
ـــــــــــــــــــــ، 1322 ﻫ.ق، نحو صرف خط آریا و مختصر جغرافی هندوستان، بمبئی، مطبع سپهر.
شعاع شیرازی «شعاع الملک»، محمدحسین،1380، تذکرۀ شعاعیه، مقدمه و تصحیح: محمود طاووسی، شیراز، بنیاد فارس­شناسی.
صدرهاشمی، محمد، 1364، تاریخ جراید و مجلّات ایران، اصفهان: کمال.
رجائی، عبدالمهدی؛ چلونگر، محمدعلی و مرتضی نورائی، 1390، «تاریخ­نگاری عصر قاجار و مؤلفه­های آن»، مطالعات اسلامی: تاریخ و فرهنگ، سال چهل و سوم، شمارۀ پیاپی، 4/86، بهار و تابستان 1390، ص 29- 52.
رستمی، فاطمه، 1386، «شاخص­های تاریخ­نگاری محلی در ایران»، نامه انجمن تاریخ، شمارۀ 28، زمستان 1386، ص 68- 59.
روزنتال، فرانتس، 1365، تاریخ تاریخ­نگاری در اسلام، ترجمۀ اسدالله آزاد، تهران: آستان قدس رضوی.
رینگر، مونیکا ، ام، 1381، دین و گفتمان اصلاح فرهنگی در دوران قاجار، ترجمۀ مهدی حقیقت­خواه تهران، ققنوس.
قاسم­پور، صدیقه، 1395، «بررسی آثار مهم مورخان فارس در عصر ناصری»، تحقیقات جدید در علوم انسانی، سال دوم، شمارۀ­ سه، بهار 1395، ص 12- 1.
قدیمی قیداری، عباس، 1390، «سید جمال­الدین اسدآبادی و رویکردهای تازه­تر به تاریخ  و تاریخ­نویسی»، پژوهشنامۀ تاریخ اسلام، فصلنامۀ علمی- پژوهشی، سال اول،   شمارۀ چهارم، زمستان1390،152-133.
ـــــــــــــــــــ، 1392، تداوم و تحول تاریخ­نویسی در ایران عصر قاجار، تهران، پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
ـــــــــــــــــــ، 1396، تاریخ­نویسی در ایران: نقد و بررسی منابع برگزیده (ازابوعلی بلعمی تا میرزا آقاخان کرمانی)، تهران، سمت.
قلی­زاده، محمدرضا، 1362، «پژوهش در تحول تاریخ­نگاری محلی فارس از سنت به تجدد؛ نگاهی به آثارعجم»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شمارۀ 44 و 45، خرداد و تیرماه 1380، ص 148- 145.
قنوات، عبدالرحیم، 1393، تاریخ­نگاری محلی ایران در دورۀ اسلامی (تا سدۀ هفتم هجری)، تهران، سمت.
کاظمی، محسن، 1387، «نگاهی به دو اثر؛ آثارعجم و مهمان­خانه بزرگ قزوین»، کتاب ماه هنر، شمارۀ 120، ص 117- 112.
کشاورز بیضایی، محمد 1396. «زمینه­های و پیامدهای مهاجرت نخبگان ایالت فارس؛1324-1310 ﻫ.ق.، 1906- 1795­م.»، استاد راهنما: عباس قدیمی­قیداری، دانشگاه تبریز، دانشکدۀ حقوق و علوم اجتماعی، گروه تاریخ، رساله­ دکتری، شهریور 1396.
محبوبی اردکانی، حسین، 2535، مقدمه­ای در باب آشنایی ایران با مظاهر تمدن غربی،          تهران دفترمطالعات و برنامه­ریزی فرهنگی، وزارت فرهنگ و هنر.
معلم حبیب‌آبادی، میرزا محمدعلی، 1352، مکارم الاثار، در احوال رجال دو قرن 13 و 14 ﻫ .ق، ج 4، اصفهان، انجمن کتابخانه­های عمومی اصفهان وابسته به ادارۀ فرهنگ و هنر استان اصفهان.
منصوربخت، قباد؛ عبادی جامخانه، رضا؛ شعبانی، رضا، 1397، «بررسی شاخصه­های نوین تاریخ­نگاری محلی در آثار اعتمادالسلطنه»، پژوهشنامه تاریخ­های محلی،  شمارۀ 12، بهار و تابستان 1397، صص 252- 229.
نجفقلی ­میرزا، 1362، دُرّۀ نجفی، به تصحیح و توضیح حسین آهی، تهران،کتابفروشی­ فروغی.
نورائی، مرتضی؛ رجائی، عبدالمهدی، 1390، «تنوع موضوعات در تاریخ­نگاری محلی؛ دورۀ تحقیق قاجار، 1344- 1210 ق/ 1926- 1796 م»، پژوهش­های تاریخی، شمارۀ 12، زمستان 1390، ص 57- 51.
ورهرام، غلامرضا، 1367، نظام سیاسی و سازمان­های اجتماعی ایران در عصر قاجار، تهران، معین.
هدایت، مخبرالسلطنه، 1385، خاطرات و خطرات، تهران، زوّار.