نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید محمد میرنظامی ¹
• حمیرا زمردی ²

¹ دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

² گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

ادبیات حماسی بستری برای بازنمایی اندیشه‌های اخلاقی و فرهنگی بوده است. رستم و سهراب در شاهنامه فردوسی و بازآفرینی آن در منظومه «سهراب و رستم» متیو آرنولد، نمونه‌ای برجسته از پیوند میان حماسه و اخلاق است. این پژوهش با هدف تحلیل تطبیقی فضائل و رذائل اخلاقی در دو اثر انجام شده تا نشان دهد چگونه دو شاعر، با وجود تفاوت‌های زمانی و فرهنگی، روایت خود را بر اساس نظام‌های اخلاقی متفاوت سامان داده‌اند. این پژوهش در پاسخ به این پرسش است که چگونه یک روایت مشترک می‌تواند در دو بستر فرهنگی، حامل پیام‌های اخلاقی متفاوت باشد.

روش تحقیق ، توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعه‌ی آماری و کیفی است. بر این اساس، نخست با تکیه بر آبشخورهای فکری هر دو ، جدول فضائل و رذائل اخلاقی استخراج و سپس بسامد و نحوه‌ی کاربرد آن‌ها در دو منظومه بررسی گردید.

یافته‌ها نشان داد که فردوسی با تأکید بر شجاعت، خانواده‌دوستی، عزّت نفس و نیکوکاری، جهانی اخلاقی و آرمانی ترسیم کرده که در آن خیر بر شر غلبه دارد. در مقابل، آرنولد بیشتر بر خانواده‌دوستی، دوستی و محبّت تمرکز دارد و در عین حال، رذائل اخلاقی چون غرور، بدخلقی و بدکرداری را به همان اندازه برجسته ساخته، هم‌چنین روشن شد که رویکرد اخلاقی فردوسی و آرنولد به داستان رستم و سهراب، در پردازش بلاغی و داستانی روایت، تأثیری اساسی داشته و هردو تلاش کرده‌اند تا روایتشان از داستان را براساس نظام اخلاقی‌ای که در ذهن دارند، سامان دهند و دیدگاه آنان به مسئله‌ی اخلاق، تا حدودی در تعیین ژانر اثرشان، اهمّیّت دارد.

کلیدواژه‌ها

• شاهنامه
• فردوسی
• متیو ارنولد
• رستم و سهراب
• حماسه
• رذایل و فضایل اخلاقی

موضوعات

• ادبیات فارسی

عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of Moral Virtues and Vices in Ferdowsi’s Rostam and Sohrab and Matthew Arnold’s Sohrab and Rostum

نویسندگان [English]

• mohammad mirnezami ¹
• homeira zomorrodi ²

¹ Faculty of Literature and Human sciences University of Tehran, Tehran, Iran

² Faculty of Literature and Human sciencesو University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Epic literature has always provided a platform for representing moral and cultural thought. The story of Rostam and Sohrab in Ferdowsi’s Shahnameh and its re-creation in Matthew Arnold’s narrative poem Sohrab and Rustum serve as remarkable examples of the connection between epic and ethics. This study aims to conduct a comparative analysis of moral virtues and vices in these two works, demonstrating how both poets—despite their temporal and cultural distance—shape their narratives according to different moral frameworks. It further seeks to answer how a shared narrative can, within two distinct cultural contexts, convey divergent ethical messages.



The research method adopted in this dissertation is descriptive–analytical, based on both quantitative and qualitative study of the texts. Accordingly, moral virtues and vices were first identified through the intellectual sources of each poet, then tabulated, and their frequency and application in the two poems were examined.



Findings reveal that Ferdowsi, by emphasizing courage, family loyalty, dignity, and benevolence, creates a moral and idealistic world in which good ultimately triumphs over evil. In contrast, Arnold places greater focus on family affection, friendship, and love, while also giving equal weight to vices such as pride, ill temper, and misconduct. The study further shows that the ethical approach of Ferdowsi and Arnold significantly influences the rhetorical and narrative structure of their works. Both writers endeavor to organize their retelling of the story in line with their own moral systems, making their conception of ethics central to the shaping of genre and narrative style.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ferdowsi
• Shahnameh
• Rostam and Sohrab
• Epic
• Moral Values
• Ethical Indicators