برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
عباس میرزایی؛ علی بلوردی
چکیده
عزاداری و مراسم مرتبط با محرم در دورۀ قاجار، جایگاه خاصی داشتهاست، بهگونهایکه طبقات مختلف جامعه آن را برگزار میکردهاند. از سوی دیگر، دورۀ قاجار، دورۀ گذار از سنت به مدرنیته در تاریخ معاصر ایران به شمار میآید. این دگرگونی در ساحتهای گوناگونی آشکار است. مراسم محرم نیز از این تغییرات دور نمانده، بهگونهایکه نمیتوان ...
بیشتر
عزاداری و مراسم مرتبط با محرم در دورۀ قاجار، جایگاه خاصی داشتهاست، بهگونهایکه طبقات مختلف جامعه آن را برگزار میکردهاند. از سوی دیگر، دورۀ قاجار، دورۀ گذار از سنت به مدرنیته در تاریخ معاصر ایران به شمار میآید. این دگرگونی در ساحتهای گوناگونی آشکار است. مراسم محرم نیز از این تغییرات دور نمانده، بهگونهایکه نمیتوان نوع نگاه طبقۀ اشراف و اعیان قاجار را با مردم عادی و توده در این مراسم یکسان برشمرد. این دو طبقه، رفتارهای متفاوتی در برگزاری عزاداریها داشتند. مکانها و سبکهای عزاداری در کنار ورود تجملات به این مراسم از بخشهایی است که میتوان تفاوت میان این دو طبقه را در آن مشاهده کرد. منابع سفرنامهنویسی، یکی از شاخصترین دسته منابعی است که این تفاوت را به خوبی روایت کردهاست. مقالۀ پیش رو براساس گزارشهای سفرنامهنویسان خارجی دورۀ قاجار، این موضوع را بررسیده و تلاش کرده به این پرسش پاسخ دهد که بر پایۀ این سفرنامهها چه تفاوتهایی میان سنتهای عزاداری اشراف و اعیان قاجار از یکسو و مردم عادی از سوی دیگر وجود دارد. فرضیۀ نویسندگان این بوده که طبقۀ اشراف و اعیان، احتمالاً به سبب دسترسی بیشتر به منابع ثروت، سنتهای عزاداری را از نظر تشریفات و تجملات و هزینهها در سطح متفاوتتری از مردم عادی برگزار میکردهاند، بهگونهایکه گویا دو نوع عزاداری در جامعۀ قاجاری برپا میشدهاست. با بررسی 22 سفرنامه، که براساس مشاهدات عینی سفرنامهنویسان تنظیم شده، این نتیجه به دست آمد که طبقۀ اشراف و اعیان از نظر مکان و شکل عزاداری و هزینههای جاری مراسم، آدام و رسوم متفاوتی با مردم عادی داشتهاند.
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
نورالدین نعمتی؛ جمال پیره مرد شتربان
چکیده
جنبش مشروطه یکی از سرنوشتسازترین رویدادهای تاریخ ایران است. از پیامدهای مشروطیت، شکلگیری انجمنهایی بود که در مسیر حمایت یا نقد مشروطه گام برداشتند. «انجمن اسلامیه»ی تبریز از همین تشکلها بود که در سال 1326 قمری به کوشش گروهی از روحانیان تبریز، ازجمله میرهاشم دَوهچی، در مجاورت دروازۀ «سُرخاب» و کوی «دَوَهچی/شتربان» ...
بیشتر
جنبش مشروطه یکی از سرنوشتسازترین رویدادهای تاریخ ایران است. از پیامدهای مشروطیت، شکلگیری انجمنهایی بود که در مسیر حمایت یا نقد مشروطه گام برداشتند. «انجمن اسلامیه»ی تبریز از همین تشکلها بود که در سال 1326 قمری به کوشش گروهی از روحانیان تبریز، ازجمله میرهاشم دَوهچی، در مجاورت دروازۀ «سُرخاب» و کوی «دَوَهچی/شتربان» شکل گرفت و با بمباران مجلس شورای ملی به دست محمدعلیشاه، به تشکل حامی حکومت در تبریز تبدیل شد. با وجود اهمیت موضوع، تاکنون پژوهش مستقلی دربارۀ انجمن اسلامیه نوشته نشده و نوشتار حاضر در پی آن است تا بخشی از خلأ علمی موجود را پر کند. علاوه بر این، پژوهش پیش رو با نقد نگاه غالب به تاریخ مشروطۀ ایران، تلاش کرده رویکرد نوینی را به انجمنهای منتقد مشروطه، بهویژه انجمن اسلامیه، اتخاذ کند که مبتنی بر بازبینی منابع است. تأسیس و تداوم و انحلال انجمن اسلامیۀ تبریز، این پرسش را پدید میآورد که انجمن مزبور چگونه و با چه انگیزهای شکل گرفت و چه نقشی را در تحولات تبریز ایفا کرد؟ در این پژوهش تلاش شدهاست تا با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و بهرهگیری از روش پژوهش کیفی، به پرسش فوق پاسخ داده شود. فرضیۀ پژوهش حاضر مبتنی بر این است که انجمن اسلامیۀ تبریز که از بستر انگیزههای دینی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادیِ «بانیان اسلامیه» شکل گرفته بود، در ابتدای استبداد صغیر، به کانون پشتیبانی از محمدعلیشاه در تبریز تبدیل شد، اما تضارب آرای بانیان اسلامیه در کنار مقاومت مردم تبریز و بدگمانی آنان به نیروهای حکومتی، زمینۀ انحلال آن را فراهم ساخت.
الهه پنجه باشی
چکیده
نقاشیها جدا از جنبۀ هنری و تاریخی، یکی از نمودهای فرهنگی و هنری و ادبی در دورههای مختلف تاریخ هنر ایران هستند. نخستین جنبۀ اهمیت این موضوعات، ارتباط با ادبیات غنی ایرانی و انتقال ادب و سنتهای فرهنگی و هنری دورههای مختلف است. مطالعۀ این آثار میتواند به دلیل ویژگیهای مفهومی و نمادین و ادبی و تزیینی و ویژگیهای بصری، حائز اهمیت ...
بیشتر
نقاشیها جدا از جنبۀ هنری و تاریخی، یکی از نمودهای فرهنگی و هنری و ادبی در دورههای مختلف تاریخ هنر ایران هستند. نخستین جنبۀ اهمیت این موضوعات، ارتباط با ادبیات غنی ایرانی و انتقال ادب و سنتهای فرهنگی و هنری دورههای مختلف است. مطالعۀ این آثار میتواند به دلیل ویژگیهای مفهومی و نمادین و ادبی و تزیینی و ویژگیهای بصری، حائز اهمیت باشد. یکی از نمونههای ارتباط نقاشی دورۀ قاجار با ادبیات، نسخۀ خطیای است که هنرمندی به نام کرمعلی در دورۀ قاجار آن را نقاشی کردهاست و اطلاع مشخصی از زندگی وی در دسترس نیست. کتاب نقاشیشدۀ لیلی و مجنون در سال 2018 به قیمت ششهزار پوند در حراج بونامز انگلستان[1] در شهر لندن فروخته شد. این نسخه برای میرزا محمودخان، نمایندۀ ایران در لاهۀ هلند، کار شده و سفارشی بودهاست. نسخۀ مذکور 24 تصویر دارد که 9 تصویر آن در حراج فروخته شده و تصاویر آن موجود است. هدف پژوهش حاضر پی بردن به مشخصات نسخۀ لیلی و مجنون است و اینکه چه ویژگیهایی متأثر از دوران قاجار در آن میتوان یافت. پرسش پژوهش به این شرح است: این نسخۀ نقاشیشدۀ قاجاری با موضوع لیلی و مجنون چه ویژگیهای بصری دارد و چه چشماندازی از زمانۀ خود را منعکس میکند؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است و شیوۀ گردآوری منابع، کتابخانهای است. همچنین براساس اصول قواعد تجسمی، به روش قیاسی تحلیل نهایی صورت میگیرد.نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد نسخههای نقاشی لیلی و مجنون در دورههای گذشته از لحاظ شکل و تزیین، شباهتهای زیادی با هم داشتهاند و یکنواختتر اجرا شدهاند، ولی این نسخه به لحاظ نقش و تزیینات متنوعتر است و در فضا و نمادهای استفادهشده و نقوش و تزیینات، متأثر از فضای تصویری دورۀ قاجار است و در نقاشی، تفاوت زیادی با دورههای قبل دارد.
شهرام یوسفی فر
چکیده
مطالعات مسائل اجتماعی در ایران، بر موقعیت امروز تمرکز دارد و به دلایل مختلف از رهیافتهای تاریخی به دور مانده است. از سدۀ 13/19 در اثر تماسهای گسترده ایران با غرب، بسیاری مسائل اجتماعی کلان اجتماعی به وجود آمده و برخی از آنها، در تولید ساختارها و مناسبات اجتماعی نقشی سرنوشتساز ایفا کردند، ازاینرو فهم همه جانبه مسائل کلان اجتماعی ...
بیشتر
مطالعات مسائل اجتماعی در ایران، بر موقعیت امروز تمرکز دارد و به دلایل مختلف از رهیافتهای تاریخی به دور مانده است. از سدۀ 13/19 در اثر تماسهای گسترده ایران با غرب، بسیاری مسائل اجتماعی کلان اجتماعی به وجود آمده و برخی از آنها، در تولید ساختارها و مناسبات اجتماعی نقشی سرنوشتساز ایفا کردند، ازاینرو فهم همه جانبه مسائل کلان اجتماعی امروزی نیازمند درک پیچیدگیها و تطور مسائل تاریخی تا به امروز است اما نیل به این امر کار دشواری است؛ چراکه در چگونگی شناسایی و وصف مسئلههای تاریخی هر دوره، به شدت تحت تأثیر نظام اندیشهای قدرت سیاسی و اجتماعی زمانه خود قرار دارد. در این پژوهش با تکیه بر یک سنخ منبع، حاوی دادههای منحصر به فرد از چالشها و مسائل اوایل سدۀ 14/20 ایران، مقولهبندی از مسائل اجتماعی ارائه میشود. اسناد بایگانی دیوان عدلیه اعظم بنا به ماهیت حقوقی و قضایی آن، مجموعهای از دادههایی را به دست میدهد که به این پرسش پاسخ خواهد داد که در دورۀ مورد نظر چه مسائل کلان اجتماعی وجود داشت؟ این پژوهش با روش و رویکرد تحلیل دادهها به شیوۀ کیفی و استخراج دادهها و مقولهبندی آنها از متون مورد نظر، انجام شد و در این مرحله تمرکز بر شناسایی و مقولهبندی مسائل کلان اجتماعی بود. تحقیق نشان داد چالشهای اقتصادی و حقوقی ـ قضایی، اصلیترین مسائل کلان اجتماعی در جامعه ایران در آغاز سدۀ 14/20 بود.