نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عباس میرزایی ¹
• علی بلوردی ²

¹ استادیار دانشکده الهیات و ادیان، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

² دانشجوی دکترای تخصصی، مدرسی معارف، گرایش اخلاق اسلامی، ایران

چکیده

عزاداری و مراسم مرتبط با محرم در دورۀ قاجار، جایگاه خاصی داشته‌است، به‌گونه‌ای‌که طبقات مختلف جامعه آن را برگزار می‌کرده‌اند. از سوی دیگر، دورۀ قاجار، دورۀ گذار از سنت به مدرنیته در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌آید. این دگرگونی در ساحت‌های گوناگونی آشکار است. مراسم محرم نیز از این تغییرات دور نمانده، به‌گونه‌ای‌که نمی‌توان نوع نگاه طبقۀ اشراف و اعیان قاجار را با مردم عادی و توده در این مراسم یکسان برشمرد. این دو طبقه، رفتارهای متفاوتی در برگزاری عزاداری‌ها داشتند. مکان‌ها و سبک‌های عزاداری در کنار ورود تجملات به این مراسم از بخش‌هایی است که می‌توان تفاوت میان این دو طبقه را در آن مشاهده کرد. منابع سفرنامه‌نویسی، یکی از شاخص‌ترین دسته منابعی است که این تفاوت را به خوبی روایت کرده‌است. مقالۀ پیش رو براساس گزارش‌های سفرنامه‌نویسان خارجی دورۀ قاجار، این موضوع را بررسیده و تلاش کرده به این پرسش پاسخ دهد که بر پایۀ این سفرنامه‌ها چه تفاوت‌هایی میان سنت‌های عزاداری اشراف و اعیان قاجار از یک‌سو و مردم عادی از سوی دیگر وجود دارد. فرضیۀ نویسندگان این بوده که طبقۀ اشراف و اعیان، احتمالاً به سبب دسترسی بیشتر به منابع ثروت، سنت‌های عزاداری را از نظر تشریفات و تجملات و هزینه‌ها در سطح متفاوت‌تری از مردم عادی برگزار می‌کرده‌اند، به‌گونه‌ای‌که گویا دو نوع عزاداری در جامعۀ قاجاری برپا می‌شده‌است. با بررسی 22 سفرنامه، که براساس مشاهدات عینی سفرنامه‌نویسان تنظیم شده، این نتیجه به دست آمد که طبقۀ اشراف و اعیان از نظر مکان و شکل عزاداری و هزینه‌های جاری مراسم، آدام و رسوم متفاوتی با مردم عادی داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

• قاجار
• سفرنامه‌نویسان
• عزاداری
• طبقۀ اشراف
• مردم عادی
• محرم.‏

موضوعات

• برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

عنوان مقاله [English]

Evaluating Mourning Ceremonies of Aristocrats and Ordinary People ‎Based on Travel Writers’ Reports in the Qajar Period

نویسندگان [English]

• Abbas Mirzaei ¹
• Ali Balvardi ²

¹ Assistant professor Department of theology and religions, Shahid Beheshti University , Tehran, ‎Iran

² Ph.D. specialized, educational teacher, Islamic ethics, Iran‎

چکیده [English]

Mourning ceremonies related to Muharram have had a special place in the Qajar period, but the views of the Qajar aristocracy and nobility with ordinary people about these ceremonies cannot be considered the same. These two classes have had different traditions in holding mourning ceremonies. In this article, this issue was studied based on the reports written by the foreign travel writers of the Qajar period and it was tried to answer the question of what differences there have been between the mourning traditions of the Qajar aristocracy and nobility and ordinary people based on these travelogues. This hypothesis was followed that the aristocracy and nobility probably held mourning traditions at a different level from that of ordinary people in terms of rituals, luxuries, and expenses because of having greater access to wealth resources. Hence, by examining 22 travelogues, which were based on the travel writers’ objective observations, it was concluded that the aristocracy and nobility differed from ordinary people in terms of their mourning places and forms, as well as expenses. They followed different rituals and customs when holding these ceremonies.

کلیدواژه‌ها [English]

• Qajar
• travel ‎writers
• ‎mourning
• ‎aristocracy
• ‎ordinary people.‎