سعید ستارنژاد؛ حبیب شهبازی شیران؛ اسماعیل معروفی اقدم
چکیده
یکی از شاخصه های اصلی آثار صخرهای شهرستان مراغه مجموعۀ معماری صخرهای دامنة غربی تپة رصدخانه است که با وجود ثبت در فهرست آثار ملی تا به امروز پژوهش جامع و کاملی دربارۀ ماهیت کاربری آن صورت نگرفته است. این ساختار صخرهای در انتهای خیابان پاسداران (دارایی سابق) و در زیر بافت تاریخی تپۀ رصدخانه واقع شده است. این مجموعة ارزشمند ...
بیشتر
یکی از شاخصه های اصلی آثار صخرهای شهرستان مراغه مجموعۀ معماری صخرهای دامنة غربی تپة رصدخانه است که با وجود ثبت در فهرست آثار ملی تا به امروز پژوهش جامع و کاملی دربارۀ ماهیت کاربری آن صورت نگرفته است. این ساختار صخرهای در انتهای خیابان پاسداران (دارایی سابق) و در زیر بافت تاریخی تپۀ رصدخانه واقع شده است. این مجموعة ارزشمند شامل تعدادی فضای دست کند بوده که با پوشـش جناغی و طاقیشکل در بستر سنگهای آهکی ایجاد شده است. موضوع گاهنگاری و تبیین کاربری این اثر مهم ترین پرسش مطرحشده دربارۀ سـاختار صخرهای تپة رصدخانه، همانند سایر آثار صخرهای ایران است. این مقاله، ضمن توصیف ساختار و شکل معماری مجموعۀ صخرهای تپۀ رصدخانه، به دنبال تعیین کاربری و گاهنگاری نسبی آن است. با استناد به داده های باستان شناختی به دست آمده و مقایسۀ نسبی با سایر معماری های صخرهای و پیشینۀ این معماری در شهرستان مراغه، این مجموعه در دورۀ اسلامی ایجاد شده است. این مجموعه کاربری آیینی برای مسیحیان و بودایی ها داشته و در دورۀ اصلاحات مذهبی غازانخان تغییرات و الحاقاتی در آن افزوده شده و با این وجود تا دورۀ قاجاریه به عنوان صومعۀ مسیحیان آشوری مورد استفاده بوده است.
مهدی رازانی؛ سید محمدامین امامی؛ علیرضا باغبانان
چکیده
معماری صخرهای فضای ساختهشده بهوسیلة حفاری در بدنههای طبیعی کوه و در بستر زمین بدون استفاده از مصالح ساختمانی است که در نقاط مختلف کشور در طی قرون متمادی بهصورت بومی شکل گرفته است. دامنة کوه آتشفشانی سهند در استان آذربایجان شرقی یکی از مناطق مستعد برای اینگونه معماری است که این تحقیق با هدف شناسایی، معرفی و گونهشناسی آن ...
بیشتر
معماری صخرهای فضای ساختهشده بهوسیلة حفاری در بدنههای طبیعی کوه و در بستر زمین بدون استفاده از مصالح ساختمانی است که در نقاط مختلف کشور در طی قرون متمادی بهصورت بومی شکل گرفته است. دامنة کوه آتشفشانی سهند در استان آذربایجان شرقی یکی از مناطق مستعد برای اینگونه معماری است که این تحقیق با هدف شناسایی، معرفی و گونهشناسی آن انجام گرفته است. در کنار مطالعات اسناد، از روش میدانی جهت ثبت و ضبط و توضیح وضعیت کنونی، و از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای شناخت الگوی توزیع معماری صخرهای دامنة کوه سهند استفاده گردید. نتایج بررسیهای انجامشده حاکی از شناسایی تعداد 113 نمونة معماری صخرهای در دامنة سهند است که در محدودة شهرستانهای استان آذربایجان شرقی (تبریز، آذرشهر، عجبشیر، بناب، مراغه، هشترود و بستانآباد) به انجام رسیده است. معماریهای صخرهای فوق از منظر ریختشناسی در قالبهای سطحی، زیرسطحی و ترکیبی (همراه با مداخلات جدید) قابل دستهبندی هستند. همچنین از لحاظ گونهشناسی و تقسیمبندی کاربری دارای استفادههای مختلفی است، از جمله: الف) معماری مسکونی و استقراری، ب) معماری آیینی و مذهبی، ج) معماری استحفاظی، د) معماری در قالب ابنیة عمومی و عامالمنفعه، ه) بناهای متفرقه. هماکنون بسیاری از این آثار دچار ویرانی شده و کاربری اولیه خود را از دست دادهاند و یا دچار تغییر کاربردی گردیدهاند.