روح الله هادی؛ سهند آقایی؛ ژاله آموزگار
چکیده
در کیهان‌شناسی برخی شمنیسم‌ها، به‌ویژه شمنیسم آسیایی، عالم با سه منطقۀ کیهانی که با محوری مرکزی به هم می‌رسند، تجسم می‌یابد. شمن‌ها قادرند به آسمان‌ها فراز روند و با خدایان دیدار کنند یا به جهان زیرین نزول کنند و با شیاطین مرگ بجنگند. آن‌ها در حالت خلسه به جهان زیرزمینی هبوط می‌کنند و راه غلبه بر شیاطین را از خدایان فرمانروا بر ...
بیشتر
در کیهان‌شناسی برخی شمنیسم‌ها، به‌ویژه شمنیسم آسیایی، عالم با سه منطقۀ کیهانی که با محوری مرکزی به هم می‌رسند، تجسم می‌یابد. شمن‌ها قادرند به آسمان‌ها فراز روند و با خدایان دیدار کنند یا به جهان زیرین نزول کنند و با شیاطین مرگ بجنگند. آن‌ها در حالت خلسه به جهان زیرزمینی هبوط می‌کنند و راه غلبه بر شیاطین را از خدایان فرمانروا بر جهان زیرین فرامیگیرند. «نزول به جهان زیرین» نزد اقوام آلتایی، خویشکاری شمنهای سیاه است و «پرواز جادویی» خویشکاری شمنهای سفید. تعدادی از معروفترین سفرها به جهان زیرین در ادبیات حماسی و منابع اسطورهای به لحاظ ساختاری شمنی هستند؛ بدین معنا که سالکان از فن خلسهآمیز شمنان مدد میجویند. نویسندگان در مقالۀ حاضر، آثار این پدیده را در شمنیسم بازجستهاند و سپس با نظر به منابع اساطیری ایران، سفر زیرزمینی دو شخصیت اسطورهای جم و افراسیاب با عناوین «وَر جمکرد» و «نزول افراسیاب به جهان زیرین» را تحلیل کردهاند. همچنین با نظر به نمادپردازی جهانشمول «پل یا گذرگاه دشوار» که در سفرهای خلسهآمیز شمنهای آسیایی نیز نمونه دارد، از اسطورۀ چینود زردشتی سخن راندهاند.
ایرج عنایتی زاده؛ ژاله آموزگار
چکیده
زرتشتیان را رسم بر این بود که مردگان خود را برای تدفین در دخمه می نهادند. دخمه های اولیه آنان بنایی بسیار ساده بر دیوارۀ کوه بود. از دورۀ اسلامی دخمه های دست ساز از خشت و سنگ پدید آمد که به برج شهره شد. در هند، زرتشتیان مهاجر موسوم به پارسیان، رسم دخمه نشانی را حفظ کردند. با گذشت زمان، پارسیان دخمه های جدیدتری مطابق با ...
بیشتر
زرتشتیان را رسم بر این بود که مردگان خود را برای تدفین در دخمه می نهادند. دخمه های اولیه آنان بنایی بسیار ساده بر دیوارۀ کوه بود. از دورۀ اسلامی دخمه های دست ساز از خشت و سنگ پدید آمد که به برج شهره شد. در هند، زرتشتیان مهاجر موسوم به پارسیان، رسم دخمه نشانی را حفظ کردند. با گذشت زمان، پارسیان دخمه های جدیدتری مطابق با هوای مرطوب هند ساختند. رسم بنیان دخمۀ پارسیان تانا خوانده می شود. اجزای این مراسم شامل گذاشتن شالوده و تقدیس بنای دخمه است که در آن اصولی همچون کوبیدن سیصد و یک میخ بر زمین و گرداندن طنابی پنبه ای به گرد این میخ ها رعایت می شد. شرح این مراسم در متونی چون روایات فارسی و متن پهلوی وجرکرد دینی ضبط شده است. از اواسط سدۀ نوزدهم رسم دخمه نشانی متأثر از جریان روشنفکری دینی در ایران منسوخ شد و در هند به چالش میان مذهبی های تندرو و اصلاحطلـب پارسی تبدیل شد. در این پژوهـش، انواع دخمه های زرتشتی بررسی و سیر تحول بنای دخمه با تکیه بر جـنبه های آیینی و دینی آن ارزیـابی میشود و به موقعیت دخمه های زرتشتی در عصر حاضر نیز توجه خواهد شد.
