نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• روح الله هادی ¹
• سهند آقایی ²
• ژاله آموزگار ³

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

³ استاد زبان‌های باستانی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در کیهان‌شناسی برخی شمنیسم‌ها، به‌ویژه شمنیسم آسیایی، عالم با سه منطقۀ کیهانی که با محوری مرکزی به هم می‌رسند، تجسم می‌یابد. شمن‌ها قادرند به آسمان‌ها فراز روند و با خدایان دیدار کنند یا به جهان زیرین نزول کنند و با شیاطین مرگ بجنگند. آن‌ها در حالت خلسه به جهان زیرزمینی هبوط می‌کنند و راه غلبه بر شیاطین را از خدایان فرمانروا بر جهان زیرین فرامی‌گیرند. «نزول به جهان زیرین» نزد اقوام آلتایی، خویشکاری شمن‌های سیاه است و «پرواز جادویی» خویشکاری شمن‌های سفید. تعدادی از معروف‌ترین سفرها به جهان زیرین در ادبیات حماسی و منابع اسطوره‌ای به لحاظ ساختاری شمنی هستند؛ بدین معنا که سالکان از فن خلسه‌آمیز شمنان مدد می‌جویند. نویسندگان در مقالۀ حاضر، آثار این پدیده‌ را در شمنیسم بازجسته‌اند و سپس با نظر به منابع اساطیری ایران، سفر زیرزمینی دو شخصیت اسطوره‌ای جم و افراسیاب با عناوین «وَر جمکرد» و «نزول افراسیاب به جهان زیرین» را تحلیل کرده‌اند. همچنین با نظر به نمادپردازی جهان‌شمول «پل یا گذرگاه دشوار» که در سفرهای خلسه‌آمیز شمن‌های آسیایی نیز نمونه دارد، از اسطورۀ چینود زردشتی سخن رانده‌اند.

کلیدواژه‌ها

• شمن
• اسطوره‌های ایران
• شاهنامه
• نزول به جهان زیرین
• پل یا گذرگاه دشوار

عنوان مقاله [English]

The descent to the underworld in Iranian myths

نویسندگان [English]

• Rouhollah Hadi ¹
• sahand aqaei ²
• Jaleh Amouzgar ³

¹ Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Tehran, Tehran, Iran:

² PhD student of Persian language and literature, University of Tehran, Tehran, Iran

³ Professor of ancient languages, University of Tehran, Tehran, Iran:

چکیده [English]

In cosmology of certain Shamanisms, and specifically the Asian Shamanism, the universe  is embodied with three different cosmic regions, connected to each other through a central axis. Shamans are able to ascend to the skies and convene with the Gods, or descend to the underworld and battle with the demons of death. In the state of ecstasy, they descend to the underworld, and learn the ways to conquest the demons from those Gods ruling the underworld. For Altaic people, “The descent to the underworld” is the function of Black Shamans whereas “The magical flight” is that of the White Shamans. Several of the most famous journeys to the underworld in epic literature and mythological sources are structurally shamanic. The mystics use the Shaman methods to reach the state of ecstasy.
In this article, we have investigated the effects of the duality phenomenon in Shamanism, By looking at the Iranian mythical resources,  we have analyzed two mythical characters named Jam and Afrasiab’s trips to the underworld, which are named “Var Jamkard” and “The Descend of Afrasiab to The Underworld”. We have also used the universal symbolism of “the difficult bridge or the passageway,”  that has examples in the rapturous trips of the Asian Shamans, to discuss the Zoroastrianism myth of Chinvat.
.

کلیدواژه‌ها [English]

• Shaman
• Iranian myths
• Shahnameh
• the descent to the underworld
• the difficult bridge or the passageway