نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استاد فرهنگ و زبان های باستانی ایران، دانشگاه تبریز
چکیده
در عبارت کلیشه‌ای aivam parūvnām xšāyaθiyam که در مقدمۀ تعدادی از کتیبه‌های پادشاهان هخامنشی تکرار می‌شود، همۀ محققان aivam را عدد و xšāyaθiyam را معدود آن انگاشته و عبارت را «یک شاه از بسیاری» ترجمه کرده‌اند؛ اما بررسی دقیق ارتباط نحوی اجزاء و ارکان عبارت و مقایسۀ آن با عبارت مقدم برخود، مثلاً haya Dārayavahum xšāyaθiyam akunauš «(آن) که داریوش را شاه کرد» صراحتاً نشان می‌دهد که در عبارت مورد بحث ما فعل جمله، یعنی akunauš به قرینۀ همین جملۀ اخیرالذکر حذف شده، به بیان دیگر ساختار عبارت در اصل (haya) aivam parūvnām xšāyaθiyam (akunauš) بوده است. این مقاله به تعیین نقش نحوی aivam و xšāyaθiyam و توجیه نقش paruvnām اختصاص یافته و در طول آن کوشش شده است تا با ذکر شواهدی از متون اوستایی و فارسی باستان نشان داده شود که بر خلاف پندار رایج، aivam … xšāyaθiyam عدد و معدود نیستند، بلکه aivam وصف مبهمی است که نقش مفعول صریح فعل کنش‌نمود akunauš را بر عهده گرفته و xšāyaθiyam مسند آن است، بنابر این عبارت مورد بحث را با اطمینان خاطر می‌توان «یکی را، شاهِ بسیاران» ترجمه کرد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Vague description of aiva- in ancient Persian
نویسنده [English]
- Changiz Mowlaee
Professor of Ancient Iranian Languages and Culture, University of Tabrize
چکیده [English]
In the cliché phrase aivam parūvnām xšāyaθiyam, which is repeated in the preface to a number of inscriptions of the Achaemenid kings, all scholars number aivam and xšāyaθiyam as few and translate the phrase "a king of many"; The precise syntactic relation between the components of the phrase and its comparison with the preceding one, such as haya Dārayavahum xšāyaθiyam akunauš "(who) made Darius the King", clearly shows that in our phrase the verb in question, ie akunauš, is related to the same sentence. The recent omission has, in other words, been the structure of the phrase (haya) aivam parūvnām xšāyaθiyam (akunauš). This article is devoted to defining the syntactic role of aivam and xšāyaθiyam and justifying the role of paruvnām and has attempted to show by citing evidence from ancient Avestan and Persian texts that, contrary to the common notion, aivam ... xšāyaθiyam are not integers but in number. aivam is an ambiguous description that assumes the explicit object of the verb akunau فع, and xšāyaθiyam is the subject of its action, so the phrase can be safely translated as "one, king of many."
کلیدواژه‌ها [English]
- aiva-
- one
- vague description
- verb act
- ancient Persian
)