حمیرا زمردی؛ محمداکبر سپاهی
چکیده
داستان لیلی و مجنون از مشهورترین داستانهای عاشقانۀ ادبیات فارسی است که از زبان و ادبیات عربی به فارسی راه یافتهاست. نظامی، نخستین شاعر ایرانی است که این داستان را به نظم فارسی درآوردهاست. پس از نظامی، شاعران دیگری نیز به تأثیر از او این داستان را بازآفرینی کردهاند. داستان لیلی و مجنون همانند بسیاری از عناصر فرهنگی دیگر، از طریق ...
بیشتر
داستان لیلی و مجنون از مشهورترین داستانهای عاشقانۀ ادبیات فارسی است که از زبان و ادبیات عربی به فارسی راه یافتهاست. نظامی، نخستین شاعر ایرانی است که این داستان را به نظم فارسی درآوردهاست. پس از نظامی، شاعران دیگری نیز به تأثیر از او این داستان را بازآفرینی کردهاند. داستان لیلی و مجنون همانند بسیاری از عناصر فرهنگی دیگر، از طریق زبان و ادبیات فارسی و مناسبات فرهنگی این زبان با ادبیات اقوام و مردمانی که با این فرهنگ و ادبیات در تعامل بودهاند، وارد آن فرهنگها شدهاست و در زبانها و ادبیات آنها بازآفرینی شدهاست. در ادبیات بلوچی، دو داستان را میتوان یافت که به تأثیر از لیلی و مجنون ساخته شدهاند؛ نخست، داستانی است به نام لیلی و مجنون یا لیلا و مجنا و دیگری همین داستان هانی و شَیمُرید. داستان نخست، چندان شهرتی ندارد اما هانی و شَیمُرید مشهورترین داستان عاشقانه در ادبیات بلوچی است. این داستان منظوم همانند بسیاری از دیگر منظومههای داستانی کهن ادبیات بلوچی، شاعر مشخصی ندارد و راویان و نقالان، روایتهایی از آن را به گویشهای مختلف روایت کردهاند که طبعاً تفاوتهایی در جزئیات و تعداد منظومهها و تعداد بندهای روایتهای آن پیدا شدهاست. هانی و شَیمُرید با داستان لیلی و مجنون، شباهتهای چشمگیری دارد که با توجه به تعاملات همیشگی ادبیات بلوچی با زبان و ادبیات فارسی، میتوان این شباهتها را از منظر تعاملات فرهنگی و تأثیرپذیری ادبی بررسی کرد. همانگونه که لیلی و مجنون نظامی در مقایسه با روایت همین داستان در ادبیات عربی، متأثر از بافت اجتماعی و فرهنگی جامعۀ روزگار نظامی بودهاست، دربارۀ داستان هانی و شَیمُرید نیز میتوان دید که رنگوبوی بافت اجتماعی و فرهنگی جامعۀ میزبان در آن تأثیر گذاشته و آن را مبین ویژگیهای آن جامعه ساختهاست؛ در حقیقت میتوان هانی و شَیمُرید را نسخۀ بلوچی لیلی و مجنون دانست.
الهه پنجه باشی
چکیده
نقاشیها جدا از جنبۀ هنری و تاریخی، یکی از نمودهای فرهنگی و هنری و ادبی در دورههای مختلف تاریخ هنر ایران هستند. نخستین جنبۀ اهمیت این موضوعات، ارتباط با ادبیات غنی ایرانی و انتقال ادب و سنتهای فرهنگی و هنری دورههای مختلف است. مطالعۀ این آثار میتواند به دلیل ویژگیهای مفهومی و نمادین و ادبی و تزیینی و ویژگیهای بصری، حائز اهمیت ...
بیشتر
نقاشیها جدا از جنبۀ هنری و تاریخی، یکی از نمودهای فرهنگی و هنری و ادبی در دورههای مختلف تاریخ هنر ایران هستند. نخستین جنبۀ اهمیت این موضوعات، ارتباط با ادبیات غنی ایرانی و انتقال ادب و سنتهای فرهنگی و هنری دورههای مختلف است. مطالعۀ این آثار میتواند به دلیل ویژگیهای مفهومی و نمادین و ادبی و تزیینی و ویژگیهای بصری، حائز اهمیت باشد. یکی از نمونههای ارتباط نقاشی دورۀ قاجار با ادبیات، نسخۀ خطیای است که هنرمندی به نام کرمعلی در دورۀ قاجار آن را نقاشی کردهاست و اطلاع مشخصی از زندگی وی در دسترس نیست. کتاب نقاشیشدۀ لیلی و مجنون در سال 2018 به قیمت ششهزار پوند در حراج بونامز انگلستان[1] در شهر لندن فروخته شد. این نسخه برای میرزا محمودخان، نمایندۀ ایران در لاهۀ هلند، کار شده و سفارشی بودهاست. نسخۀ مذکور 24 تصویر دارد که 9 تصویر آن در حراج فروخته شده و تصاویر آن موجود است. هدف پژوهش حاضر پی بردن به مشخصات نسخۀ لیلی و مجنون است و اینکه چه ویژگیهایی متأثر از دوران قاجار در آن میتوان یافت. پرسش پژوهش به این شرح است: این نسخۀ نقاشیشدۀ قاجاری با موضوع لیلی و مجنون چه ویژگیهای بصری دارد و چه چشماندازی از زمانۀ خود را منعکس میکند؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است و شیوۀ گردآوری منابع، کتابخانهای است. همچنین براساس اصول قواعد تجسمی، به روش قیاسی تحلیل نهایی صورت میگیرد.نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد نسخههای نقاشی لیلی و مجنون در دورههای گذشته از لحاظ شکل و تزیین، شباهتهای زیادی با هم داشتهاند و یکنواختتر اجرا شدهاند، ولی این نسخه به لحاظ نقش و تزیینات متنوعتر است و در فضا و نمادهای استفادهشده و نقوش و تزیینات، متأثر از فضای تصویری دورۀ قاجار است و در نقاشی، تفاوت زیادی با دورههای قبل دارد.