نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمیرا زمردی ¹
• محمداکبر سپاهی ²

¹ استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

² استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ولایت، ایرانشهر

چکیده

داستان لیلی و مجنون از مشهورترین داستان‌های عاشقانۀ ادبیات فارسی است که از زبان و ادبیات عربی به فارسی راه یافته‌است. نظامی، نخستین شاعر ایرانی است که این داستان را به نظم فارسی درآورده‌است. پس از نظامی، شاعران دیگری نیز به تأثیر از او این داستان را بازآفرینی کرده‌اند. داستان لیلی و مجنون همانند بسیاری از عناصر فرهنگی دیگر، از طریق زبان و ادبیات فارسی و مناسبات فرهنگی این زبان با ادبیات اقوام و مردمانی که با این فرهنگ و ادبیات در تعامل بوده‌اند، وارد آن فرهنگ‌ها شده‌است و در زبان‌ها و ادبیات آن‌ها بازآفرینی شده‌است. در ادبیات بلوچی، دو داستان را می‌توان یافت که به تأثیر از لیلی و مجنون ساخته شده‌اند؛ نخست، داستانی است به نام لیلی و مجنون یا لیلا و مجنا و دیگری همین داستان هانی و شَی‌مُرید. داستان نخست، چندان شهرتی ندارد اما هانی و شَی‌مُرید مشهورترین داستان عاشقانه در ادبیات بلوچی است. این داستان منظوم همانند بسیاری از دیگر منظومه‌های داستانی کهن ادبیات بلوچی، شاعر مشخصی ندارد و راویان و نقالان، روایت‌هایی از آن را به گویش‌های مختلف روایت کرده‌اند که طبعاً تفاوت‌هایی در جزئیات و تعداد منظومه‌ها و تعداد بندهای روایت‌های آن پیدا شده‌است. هانی و شَی‌مُرید با داستان لیلی و مجنون، شباهت‌های چشمگیری دارد که با توجه به تعاملات همیشگی ادبیات بلوچی با زبان و ادبیات فارسی، می‌توان این شباهت‌ها را از منظر تعاملات فرهنگی و تأثیرپذیری ادبی بررسی کرد. همان‌گونه که لیلی و مجنون نظامی در مقایسه با روایت همین داستان در ادبیات عربی، متأثر از بافت اجتماعی و فرهنگی جامعۀ روزگار نظامی بوده‌است، دربارۀ داستان هانی و شَی‌مُرید نیز می‌توان دید که رنگ‌وبوی بافت اجتماعی و فرهنگی جامعۀ میزبان در آن تأثیر گذاشته و آن را مبین ویژگی‌های آن جامعه ساخته‌است؛ در حقیقت می‌توان هانی و شَی‌مُرید را نسخۀ بلوچی لیلی و مجنون دانست.
 

کلیدواژه‌ها

• هانی و شَی‌مُرید
• لیلی و مجنون
• نظامی
• بلوچی
• ادبیات تطبیقی

عنوان مقاله [English]

Investigating the impressibility of Balochi verses of “Hani and Shaymorid” from Nezami’s “Layli and Majnoon”

نویسندگان [English]

• zomorrodi homeira ¹
• Mohammad akbar Sepahi ²

¹ Professor of Persian Language and Literature, University of Tehran

² Assistant professor of Persian language and literature , Velayat University, Iranshahr

چکیده [English]

 
The story of Layli and Majnoon is one of the most famous love stories in Persian literature, which has Arabic roots and has been transfered from Arabic language and literature into Persian. Nezami is the first Iranian poet who translated this story into Persian. After Nezami, other poets have also recreated this story under his influence.The story of Lily and Majnoon, like many other cultural traits, has spreeded through different cultures through Persian language and literature and its cultural activities with the literature of the tribes and people who were enteracted  with this culture and language.  It  has also been recreated in their languages and literatures.
In Balochi literature, two stories can be found that are narated with Layli and Majnoon impression.The first is a story called Layli and Majnoon or Layla and majna and the other is the story of Hani and Shaymorid.The first story is not very famous, but Hani and Shaymorid is the most famous love story in Balochi literature. This poetic story, like many other old fiction poems in Balochi literature, does not have a specific poet. The narrators have narrated its narrations in different dialects, but naturally there are differences in the details and the number of poems and the number of verses of its narrations. Hani and Shaymrid has significant similarities with the story of Layli and Majnoon, which can be investigated from the cultural interactions and  literary impressibility perspective , considering the constant interactions of Balochi literature with Persian language and literature.
 Just as Nezami’s Layli and Majnoon has been influenced by the social and cultural context of Nezami's society in comparison with the narration of the same story in Arabic literature, Regarding the story of Hani and Shaymorid it is noticeable that the characteristics of the social and cultural context of the host society has influenced that and transformed to an expression of its social trait. In fact, Hani and Shaymorid can be considered  as the Balochi version of Layli and Majnoon.

کلیدواژه‌ها [English]

• Hani and Shaymorid
• Laily and Majnoon
• Nezami
• Balochi
• comparative literature
• American school