نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه تهران، تهران، ایران،

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22059/jis.2023.361903.1208

چکیده

مهاجرت‌ها به شکل خواسته یا ناخواسته دارای تاثیرات متعددی بوده است. تأثیرپذیری در پدیده مهاجرت، به ویژه درجنبه فرهنگی از مسائل قابل توجه می‌باشد. خلیج‌فارس به عنوان یک شاهراه آبی مهم نه تنها از لحاظ سیاسی و اقتصادی، بلکه از نظر فرهنگی نیز محل تلاقی فرهنگ‌های گوناگون بوده است. یکی از این موارد، مهاجرت عموما ناخواسته افریقایی‌تباران به خلیج فارس از قرن‌ها پیش و به ویژه در دو قرن اخیر می‌باشد. این گروه ضمن تأثیرپذیری از ساکنان این نواحی، تأثیرات عمیقی نیز بر فرهنگ این مناطق داشته‌اند. یکی از مهم‌ترین این تأثیرات، شکل‌گیری و رواج پدیده‌ای به نام زار است. زار در اصطلاح نوعی پریشانی افراد است که آن را حاصل اقدامات ارواح خبیثه می‌دانستند. شکل‌گیری وگسترش فراوان پدیده زار دارای زمینه‌ها و علل متعددی می‌باشد. سوال اساسی این پژوهش آن است که علل گسترش و تداوم پدیده زار در کرانه‌ها و پس‌کرانه‌های خلیج‌فارس چیست؟ به نظر می‌رسد که فقدان پناهگاه امن و نبود استدلال منطقی جهت حل مشکلات در نزد ساکنان این مناطق از یک سو و زندگی همراه با مشکلات متعدد در نواحی جنوبی ایران، مسافرت‌های فراوان دریانوردان این نواحی به سواحل افریقا و سکونت افریقایی‌تباران در سواحل خلیج‌فارس از سوی دیگر باعث رواج و توسعه پدیده‌ای به نام زار شده است . هم چنین این پدیده با برخی از ساختارهای فرهنگی این نواحی هماهنگی  و مشابهت داشته است. این پژوهش با اتکا به منابع کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی و با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Iranshahr celebrations in the poetry of poets of the 4th century relying on the Yatimeh Al-Dahr of Thaalebi

نویسندگان [English]

  • kaveh Ghanbari 1
  • Aliakbar Forati 2

1 PhD student in the Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran of Tehran Iran

2 assistant professor of the Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Iran

چکیده [English]

With the defeat of the Sâsaniân authoritarian government, the Middle Persian language gradually faded and disappeared in the Divan (Government organizations). The Pahlavi language was replaced by the Arabic language, which was considered a sacred language in the light of the holiness of the Holy Quran. In such a situation, every writer and secretary in Iranshahr poured his mind and thought into Arabic, and this language became the language of the elites of the Iranian society and the language of contemporary culture. From writing letters in the courts to writing news and reviews, etc., everything was in Arabic. In this situation, Arab poets of Iranian origin who played the role of connecting Iranian cultural and literary traditions; They introduced the components of Iranian culture into Arabic, the most prominent of which were the Iranshahri festivals, which provided a platform for the rest of the cultural traditions of Iran to be transferred through this channel. In the current research, Iranian festivals in the works of writers and poets of Yatima Al-Dahr book were examined with a literary-historical-social approach. The findings of this research show that Nowruz, Mehrgân, Sadeh, Râm, Âfrijkân, and Khorroz festivals were celebrated in the order of their importance at that time. Nowruz, Mehrgan and Sedeh had more of an occasion aspect and were expressed as court celebrations; Although the century and its ruling atmosphere have been described more than Nowruz and Mehrgân; On the other hand, Ram, Âfrijkân (Abrizgan) and Khorroz (Shab Chele) have been important among the masses of people. In the celebration of songs, the presence of Iranian culture in Arabic poetry is visible in the form of elements such as landscape poems, flowers, colors, Names of kings like Kasra Annoshe-ravan, Ŝahanŝâh (The Imperor) vintage and music

کلیدواژه‌ها [English]

  • Celebration
  • Yatimeh Al-Dahr
  • Nowruz
  • Mehrgan
  • Sadeh
  • Afrijgan
  • Ram
آذرنوش، آذرتاش (1395)، چالش میان فارسی و عربی، نی.
آلوسی، محمود شکری (2009)، بلوغ الأرب فی معرفة أحوال العرب، محمد بهجة الأثری، قاهره، دار   الکتاب المصری.
ابن خلّکان، احمد (۱۹۷۲). وفیات الأعیان. بیروت: دار صادر.
ابن سیده، على بن اسماعیل (1421 ه.ق)، المحکم و المحیط الأعظم، تحقیق: عبد الحمید هنداوی، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ابونواس، حسن بن هانی، (1382 ق) دیوان، بیروت، دار صادر للطباعة والنشر.
براون، ادوارد (1335)، تاریخ ادبی ایران، ترجمه استاد علی پاشا صالح، تهران نشریات کتابخانه ابن سینا.
بیرونی، ابوریحان (1386) الاثار الباقیة عن القرون الخالیة، اکبر دانا سرشت، تهران، امیرکبیر.
ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد (1422ه ق)، القانون المسعودی، مصحح جندی عبد الکریم سامی،  بیروت، دار الکتب العلمیة.
تبریزی، محمدحسین بن خلف (1342)، برهان قاطع، ترجمه دکتر محمد معین، تهران، کتابفروشی ابن سینا.
ثعالبی نیشابوری؛ عبدالملک بن محمد (1392 ه ق/1973 م)، یتیمة الدهر فی محاسن اهل العصر، حقّقه محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت، دارالفکر.
---------(1403 ه ق/1983م)، یتیمة الدهر فی محاسن اهل العصر، شرح و تحقیق الدکتور محمد مفید قمیحه، بیروت، دارالکتب العلمیة.
--------- (1308)، التاج ؛ ترجمه حبیب الله نوبخت، تهران، کمیسیون معارف.
جی. مناسک و ام. سویمی (1354)، اساطیر ملل آسیایی، ترجمه محمود مصور رحمانی و خسرو پور حسینی، تهران، مازیار.
حریرچی، فیروز (1345) پارسیان عربی­نویس: عبدالحمید کاتب- بدیع الزمان همدانی، تهران، کتابفروشی فروغی.
دشتی رضا (1386)، جشن‌های ملی ایرانیان، تهران، پازینه.
دهخدا، علی اکبر (1385) لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران.
راشد محصّل، محمّد تقی، (1364)، دستور زبان اوستایی « بررسی یسن نهم » ، تهران، کاریان.
رضی، هاشم (1380)، گاهشماری و جشن­ها در ایران باستان، تهران، بهجت.
--------- (1381)، تاریخ آیین رازآمیز میترایی، تهران، امین.
سروش­پور، پدرام (1397) پژوهشی در دین و فرهنگ زرتشتی، تهران، فروهر.
صفا، ذبیح­الله (بی­تا) گاه­شماری و جشن­های ملی ایرانیان، تهران، شورای عالی فرهنگ و هنر.
فردوسی، ابوالقاسم(1967 ) شاهنامه، متن انتقادی، زیر نظر یوگنی ادواردویچ برتلس؛ عبدالحسین نوشین. مسکو: آکادمی علوم اتحاد شوروی، انستیتوی خاورشناسی، ادراه انتشارات ادبیات خاور.
کریستین سن، آرتور (1384)، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران، نگاه.
معین، محمد (1338) مزدیسنا و ادب پارسی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
هامیلتون آر گیب (۱۳۶۲)، درآمدی بر ادبیات عرب، ترجمه یعقوب آژند، تهران، امیرکبیر.
مقالات:
آموزگار، ژاله (١٣٨1) «گزارشی ساده از گاهشماری در ایران باستان »، مجله بخارا، شماره ٢٤ .
آذرنوش، آذرتاش (1398)، «ثعالبی» مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 17، تهران، 3 آذر.  
محمدی ملایری، محمد (1339 /1960م)، النیروز عبر التاریخ وفی الادب العربی، مجلة الدراسات الادبیه، السنه الثانیة، العدد الأول، بهار 1339 خ/ الربیع 1960 م، ص  5.