نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مرجان بدیعی ازنداهی ¹
• رسول افضلی ²
• جهانگیر معینی علمداری ³
• عاطفه گل فشان ⁴

¹ استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

² دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

³ دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

⁴ دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

تداوم جنگ و ناامنی در طول تاریخ یکی از مهم‌ترین دغدغه‌‌های حکومت‌ها و مردمان در قلمروهای گوناگون جغرافیایی بوده‌است. جنگ به‌مثابۀ جهاد، یکی از فروع دهگانۀ دین اسلام، به معنای کارزار با دشمنان و استفاده از بیشترین توان برای گسترش اسلام یا هراس از چیرگی آن‌هاست و اهداف حق‌طلبانه و عدالت‌خواهانه دارد؛ به همین دلیل بدان «جهاد مقدس» می‌‌گویند. یکی از نمونه‌‌های جنگ در قلمرو جغرافیای سیاسی جهان اسلام به دورۀ غزنویان بازمی‌‌گردد. لشکرکشی‌های سلاطین غزنوی، به‌ویژه محمود، زیر شعار «جنگ به خاطر دین» و علیه بت‌‌پرستان هندی انجام می‌‌گرفت، درحالی‌که هدف از آن‌ها عملاً به چنگ آوردن غنائم جنگی بود. هدف این مقاله که با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده، شناسایی دلایل بروز جنگ در قلمرو جغرافیایی حکومت غزنویان با استناد به تاریخ بیهقی است. این مقاله با جست‌وجو در تاریخ بیهقی نشان می‌‌دهد سه دلیل عمده در پیدایش «جنگ در راه خدا در قلمرو جغرافیایی غزنویان» تأثیرگذار بوده‌است: 1. اوضاع سیاسی حاکم بر نهاد خلافت عباسی؛ 2. تأثیر نهاد دین در ظهور و افول غزنویان؛ 3. حمایت متقابل غزنویان و خلافت عباسی از یکدیگر. همچنین، این تحقیق نشان داده که هیچ‌کدام از جنگ‌های دورۀ غزنوی، مصداق «جنگ در راه خدا» نبوده‌است. فقط می‌‌توان موارد معدودی جنگ با شورشیان را براساس مصادیقی در تاریخ بیهقی یافت، وگرنه متن تاریخ بیهقی گواهی می‌‌دهد بیشتر این جنگ‌‌ها با هدف تثبیت قدرت، کسب ثروت، اِعمال سلطه و زور بر مردمان انجام می‌شده و ارتباطی به احکام اسلامی دربارۀ جنگ و جهاد نداشته‌است.

کلیدواژه‌ها

• جنگ در راه خدا
• جهاد
• قلمرو جغرافیایی
• حکومت غزنویان
• تاریخ بیهقی

عنوان مقاله [English]

The reasons for the occurrence of war for the sake of God in the geographical territory of the Ghaznavid government based on 'Bayhaqi's History'

نویسندگان [English]

• Marjan Badiei Aznadahi ¹
• Rasul Afzali ²
• Jahangir Moini Alamdari ³
• Atefeh golfeshan ⁴

¹ Assistant Professor of Political Geography, University of Tehran, Tehran, Iran

² Associate Professor of Political Geography, University of Tehran, Tehran, Iran

³ Associate Professor of Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

⁴ Phd student of Political Geography, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

                                                
The continuation of war and insecurity throughout history has been one of the most important concerns of governments and people in various geographical areas. War as Jihad,  is one of the ten branches of the Islamic religion,  which means campaigning with enemies and using maximum power to spread Islam or fearing of its dominance, and it has rightful and justice-seeking goals; For this reason, it is called "Holy Jihad". Whatever the cause of war, its ultimate goal is peace  creating an ideal society. From a jurisprudential point of view, establishing peace is possible in three ways: Primary war, Defensive war, War with hypocrites and rebels. Islamic thinkers call the title "Primary Jihad" instead of "just war". The purpose of primary jihad is to establish divine and rational laws in the Islamic land ,to invite polytheists to it and to fight against rebels, and taking over the land is not an option. One of the examples of war in the political geography of the Islamic world dates back to the Ghaznavid period. The campaigns of the Ghaznavid sultans, especially Mahmud, were carried out under the slogan of "war for the sake of religion" and against the Indian pagans, while their purpose was actually to capture the spoils of war. The purpose of this article, which was carried out with a descriptive-analytical method, is to identify the reasons for the occurrence of war in the geographical territory of the Ghaznavid government with reference to the history of Beyhaqi. By researching the history of Beyhaqi, this article shows that three main reasons were influential in the emergence of "war for the sake of God in the geographical territory of the Ghaznavids": 1. The political situation governing the institution of the Abbasid caliphate; 2. The influence of the institution of religion on the rise and fall of the Ghaznavids; 3. Mutual support of the Ghaznavids and the Abbasid Caliphate. Also, this research has shown that none of the wars of the Ghaznavid period was an example of "war for the sake of God". Only a few cases of war with rebels can be found based on examples in Bayhaqi history, otherwise, the text of Bayhaqi history testifies that most of these wars were carried out with the aim of consolidating power, gaining wealth, exerting power and force on the people, and had nothing to do with the Islamic rulings on war and jihad. .
 

کلیدواژه‌ها [English]

• English War for the sake of God
• Jihad
• geographical territory
• Ghaznavid rule
• Beyhaqi history