نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جواد راشکی علی‌آباد ¹
• جمشید نوروزی ²

¹ انش‌آموختۀ دکتری، تاریخ ایران دورۀ اسلامی، گروه تاریخ، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، ص.پ. 4697-19395، تهران، ایران

² دانشیار گروه تاریخ، دانشکدۀ ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران- ایران

چکیده

از دورۀ مغول به بعد، سُرایش منظومه‏های تاریخی به شیوۀ شاهنامه و اسکندرنامه رونق گرفت. از جمله در دورۀ صفویه، تعداد درخور توجهی از متون تاریخی در همین‏گونۀ ادبی به ‏وجود آمد. شاهنامه‏های تاریخی عصر صفوی بسیاری از ویژگی‏های این‌گونه از متون تاریخی را از دوره‏های قبل به ارث برد. در‌عین‌حال، به ‏دلیل ویژگی‏های خاص عصر حکومت صفوی، این آثار نسبت به دوره‏های پیش دارای تفاوت‏ها و تمایزهایی است. این نوشتار، که به شیوۀ توصیفی‌ـ تحلیلی مبتنی بر منابع کتابخانه‏ای انجام پذیرفته، به بررسی منظومه‏های تاریخی دربارۀ سلسلۀ صفویه و سروده‏شده در این عصر می‏پردازد. این پژوهش بر آن است تا ضمن معرفی منظومه‏های تاریخی این دوره و بیان ویژگی‏های آن‌ها، به جایگاه و اهمیت محتوای تاریخی این منظومه‏ها در تاریخ‌نگاری عصر صفویه بپردازد. نُه منظومۀ تاریخی عصر صفویه که در این پژوهش بررسی شده است، از حیث محتوایی، عمدتاً به برخی اقدامات و شرح بعضی جنگ‌های شاهان معاصرِ سرایندگان پرداخته‏اند. با توجه به انگیزۀ سرایندگان برای جاودانه و پرآوازه ‏کردنِ نام شاهان مد نظر و وقایع تاریخی مرتبط با آن‌ها، این آثار را می‏توان سروده‏هایی برای خوشایند حاکمان وقت تلقی کرد. با وجود این، منظومه‏های تاریخی این دوره، به‏واسطۀ داشتن برخی داده‏های دست اولِ تاریخی پیرامون برخی وقایع و موضوعات دورۀ صفویه و کمک به تأیید یا اصلاح اطلاعات منابع تاریخی منثور و پر کردن برخی خلأهای اطلاعاتی، از اهمیت خاصی برخوردارند.

کلیدواژه‌ها

• کلیدواژگان
• تاریخ‌نگاری منظوم
• صفویه
• شاهنامه
• اسکندرنامه

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

Position and Importance of Versified Histories of Safavid dynasty and Description of Their Historiographical Features

نویسندگان [English]

• Javad Rashki Aliabad ¹
• jamshid noroozi ²

¹ phD Graduate in History of Iran in the Islamic period department, Faculty of Social Sciences,PayameNoor University (pnu) p.o.box 19395-4697, Tehran, Iran

² Associate Professor, Department of History, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran- Iran.

چکیده [English]

The Mongols age was followed by the flourishment of the versified histories like Shahnameh and Eskandarnameh. In this regard, during the Safavid dynasty, a considerable number of historical texts were created in this literary genre. The Historical Shahnameh (history of kings through poetry) created during the Safavid era inherited many of the characteristics of this genre from the historical texts of the previous ages. Nonetheless, due to the specific features of the Safavid dynasty, these literary works had some distinct features and differences compared to the works of the earlier ages. The present paper is done the descriptive-analytical method based on library sourced and investigates the versified histories about the Safavid dynasty, which have been versified in this period. In fact, the purpose of this paper is to introduce the versified histories of this era and show what characteristics and importance their historical content has in historiography of the Safavid era. A total of 9 versified histories in the Safavid era have been investigated which mainly describe historical actions and wars in terms of content. Based on the motivation of the poets of this texts for highlight and eternalize the name of the kings and historical events about them, It can be said that although this texts have historical information but this were created based on the attract please the rulers. However, versified histories of this period are of particular importance by having some first-hand historical data about some events and topics of the Safavid era, helping to confirm or correct the information of prose historical sources and filing some information gaps.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords
• Versified Historiography
• Safavid Dynasty
• Shahnameh
• Eskandarnameh