نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

10.22059/jis.2023.354007.1178

چکیده

تحقیق حاضر درصدد «بازخوانی آراء اندیشمندان مسلمان معطوف به سیاستگذاری عمومی حوزه معماری ایرانی اسلامی با تاکید بر منظومه فکری فارابی» به عنوان اندیشمند برجسته مسلمان است. سئوال اصلی آن است که «آراء اندیشمندان مسلمان به طور عام و فارابی به طور خاص، چه ظرفیتی را برای صورتبندی سیاستگذاری عمومی عرصه معماری اسلامی ایرانی در اختیار مجموعه حکمرانی کشور قرار می‏دهد؟» برای پاسخ به این سئوال، با استفاده از «روش تحلیل محتوای اسنادی» به آراء این دست از اندیشمندان مراجعه و پاسخ‏های آنها دسته‏بندی و ارائه می‏گردد. یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد که از منظر اندیشمندان مسلمان به جهت تؤامانی نظر و عمل در مواجهه تدبیری با مسائل حیات جمعی، ضروری می‏نماید سیاستگذاری عمومی به مثابه ابزار تدبیرگر حکمرانی جامعه بر ظرفیت‏های معرفتی ناظر به واقعیت زیست انسانی بنا گردد که ثمره آن سوق دادن حیات جمعی به سوی نمونه ایده‏آل مبتنی بر نظام ارزشی باشد. خطوط کلی افق جایگزین برای نظریه‏های سیاستگذارانه حوزه معماری در جامعه ایرانی از برآیندهای چنین آرائی محسوب می‏گردد؛ لذا شکل گیری فهم صحیح از مسئله در بافتی از نظر و عمل، نگرش یکپارچه و کلان به معماری اسلامی-ایرانی، پشتیبانی و حمایت در اجرای سیاست‏های عمومی و نظارت بر اجرای صحیح را می‏توان از اهم ظرافیت‏های اندیشه‏ای اندیشمندان مسلمان برای صورتبندی سیاستگذاری عمومی در عرصه معماری اسلامی- ایرانی تلقی کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Revisiting the views of Muslim scholars on public policy-making in the field of Iranian Islamic architecture, with a focus on the case study of Farabi

نویسنده [English]

  • majid ahmad pour

Member of the scientific faculty of Mazandaran University, Mazandaran, Iran.

چکیده [English]

The present research aims to explore the significance of revisiting the opinions of Muslim scholars, particularly the prominent Muslim thinker Farabi, in relation to public policy-making in the field of Iranian Islamic architecture. The main question addressed in this study is: "What capacity do the opinions of Muslim scholars, both in general and specifically those of Farabi, offer for formulating public policies in the realm of Iranian Islamic architecture within the framework of governance?"
To answer this question, the research utilizes the method of document content analysis to examine the opinions of these scholars and categorize their responses. The findings of the study indicate that, from the perspective of Muslim scholars, it is essential to establish a harmonious relationship between opinion and action when dealing with issues related to collective life. They argue that effective public policy-making should be seen as a comprehensive governance tool, rooted in cognitive abilities that understand the reality of human existence. By adopting such an approach, the aim is to propel collective life towards an ideal model based on a value system.
The overall implications of these viewpoints provide alternative theories for policy-making in the domain of Iranian Islamic architecture. Therefore, understanding the nuances of opinion and action, adopting a holistic approach to Iranian Islamic architecture, and supporting and overseeing the implementation of public policies are considered significant contributions of Muslim scholars in shaping public policy-making in the field of Iranian Islamic architecture. Farabi's intellectual framework serves as a valuable case study in this regard.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Muslim thinkers
  • public policy
  • Iranian Islamic architecture
  • Abu Nasr Farabi
  • Farabi'
  • s intellectual system
منابع
ابن رامی، ابوعبدالله محمد بن ابراهیم لخمی بناء. (1409ق) الاعلان بأحکام البنیان، تصحیح و تعلیق محمد عبدالستار عثمان، اسکندریه، دارالمعرفه الجامعیة.
اتینگهاوزن، ریچارد و الک گرابار. (1378) هنر و معماری اسلامی، ترجمه یعقوب آژند، تهران: انتشارات سمت.
اراکی، محسن. (1397) فقه عمران شهری، مجمع الفکر الاسلامی، قم: پژوهشگاه فقه نظام، چاپ اول.
اشتریان، کیومرث. (1386) سیاستگذاری عمومی در ایران، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
اندرسون، جیمز (1385) مقدمه‏ای بر سیاستگذاری عمومی، ترجمه کیومرث اشتریان، فرهنگ و اندیشه، سال پنجم، تابستان 1385 شماره 18.
ایمانی، نادیه. (1383) معماری و اسلام. رساله دکتری دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا، استاد راهنما دکتر مهدی حجت.
بابایی سحر، توکلی، غلامرضا (1394)، «تدوین مدل فرایندی سیاستگذاری در سازمانهای دولتی»، فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره 1، شماره 3، صص 53-29.
پورمحسن، حسن، سید محمد موسوی بجنوردی، و مریـم ابـن تـراب. (1398) کاربـرد قاعـده لا ضرر در حفاظت از محیط زیست و معماری در راستای ارائه مدلی برای شهرسازی اسـلامی و ایرانی. نگرش‏های نو در جغرافیای انسانی (جغرافیای انسانی) 12، (1): صص 251 -276.
نقی‏زاده، محمد (1385) شهرسازی و معماری اسلامی (مبانی نظری). تهران: نشر راهیان.
قربانی، رحیم. (1393) معماری و شهرسازی مطلوب اسلامی. تهران: نشر شبکه اندیشه.
جوادی آملی، عبدالله (1386) اسلام و محیط زیست، تنظیم عباس رحیمیان، قم: مرکز نشر اسراء.
حائری، محمدرضا. (1395) معماری و هویت؛ بررسی معماری معاصر جهان اسلام، تهران: مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی.
حجت، مهدی (1380) میراث فرهنگی در ایران سیاستها برای یک کشور اسلامی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
حسن وزیری، یحیی. (1396) معماری اسلامی و محیط زیست، ترجمه محمدرضا مروارید، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی.
دانایی فرد، حسن، ثقفی، عمادالدین، مشبکی اصفهانی، اصغر، (1389)، « اجرای خط مشی عمومی: بررسی نقش عقلانیت در مرحله تدوین خط مشی»، مدرس علوم انسانی-پژوهش های مدیریت در ایران، دوره 14، شماره 4، صص 106-79.
ربیعی، هادی. (1391) جستارهایی در چیستی هنر اسلامی (مجموعه مقالات و درس گفتارها)، فرهنگستان هنر.
رئیسی، محمد منان. (1397) معماری و شهرسازی اسلامی مطابق با سبک زندگی اسلامی؛ از تشریح وضع مطلوب تا تحلیل وضع موجود، با مقدمه آیت الله اراکی، قم: انتشارات دانشگاه قم.
سیفیان، محمدکاظم. (1377) قاعده لا ضرر و رعایت آن در اصول معماری و شهرسازی اسلامی. هنرهای زیبا (3).
طباطبایی، سید محمد حسین (1353) قرآن در اسلام. چ دوم. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
طباطبایی، سید محمد حسین (1374) المیزان فی تفسیر القرآن. چ پنجم. ج2، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، سید محمد حسین (1378) شیعه در اسلام. چ سیزدهم. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
عبدالستار عثمان، محمد. (1376) مدینه اسلامی، ترجمه علی چراغی، تهران: انتشارات امیر کبیر.
علی آبادی، محمد و مجید هاشمی. (1389) ضرورت رویکردی نو در تدوین قوانین و مقررات معماری اسلامی، نشریه علمی انجمن معماری و شهرسازی ایران، شماره اول.
فارابی، ابونصر (1371) سیاست مدنیه، ترجمه و تحشیه سید جعفر سجادی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فارابی، ابونصر (1388) فصول منتزعه، ترجمه و تحشیه حسن ملکشاهی، تهران: سروش.
فارابی، ابونصر (1390) فارابی و راه سعادت، کوششی در باب اخلاق فضیلت از نگاه فارابی، ترجمه نواب مغربی، تهران: بنیاد حکمت.
الفارابی، ابونصر (1987) رسالة التنبیه علی سبیل السعادة، دراسة وتحقیق سبحان خلیفات، عمان: الجامعة الاردنیة.
الفارابی، ابونصر (1991) کتاب الملة ونصوص أخری، تحقیق محسن مهدی، بیروت: دارالمشرق.
الفارابی، ابونصر (بی‏تا الف) آراء اهل المدینة الفاضلة ومضاداتها، بی‏جا، مکتبة الهلال.
الفارابی، ابونصر (بی‏تا ب) السیاسة المدنیة، بی‏جا، مکتبة الهلال.
الفارابی، ابونصر (بی‏تا ج) المنطقیات للفارابی، بی‏جا، مکتبة آیة الله المرعشی.
الفارابی، ابونصر (بی‏تا د) إحصاء العلوم، بی‏جا، مکتبة الهلال.
مشتاق، خلیل (1387) هنر و معماری ایران در دوره باستان و دوره اسلامی، تهران: انتشارات آزاد اندیشان با همکاری کار آفرینان، چاپ اول.
مطهری، مرتضی (1377) مجموعه آثار. چ هشتم، ج 22، تهران: انتشارات صدرا.
ملاصدرا، 1981، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة، ج9، بیروت: دارالاحیاء التراث.
ملاصدرا، محمد ابراهیم (1360) الشواهد الربوبیه فى المناهج السلوکیه، چ دوم. تصحیح و تعلیق سید جلال الدین آشتیانى. مشهد: المرکزالجامعى للنشر.
ملاصدرا، محمد ابراهیم، (1354) المبدأ و المعاد. تصحیح سید جلال الدین آشتیانى. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
نصر، سید حسین (1375) هنر و معنویت اسلامی، ترجمه رحیم قاسمیان، تهران» دفتر مطالعات دینی هنر، چاپ اول.
نقره کار، سلمان. (1400) چهل گام تا تدوین «مکتب معماری اسلامی»(درجستجوی الگویی برای بهره‏مندی جامع از آموزه‏های «حکمت اسلامی» در «معماری»)، پژوهش های معماری اسلامی، زمستان 1400 - شماره 33 ،صفحه - از 123 تا 139.
الوانی مهدی، شریف زاده، ف (1389) فرایند خط مشی گذاری عمومی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
 
Kelly, Thomas; 2003, “epistemic rationality as instrumental rationality: a critique”, appeared in philosophy and phenomenological research vol. LXVI, no. 3, may.