نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• الهام ترکاشوند ¹
• علی محمدی ²

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات دانشگاه بوعلی سینا همدان ایران

² استاد گروه زبان و ادبیات دانشگاه بوعلی سینا همدان ایران

چکیده

تاریخ رشیدی، به دورة تیموری تعلق دارد و به قلم میرزاحیدر دوغلات نوشته‌ شده و موضوع آن تبیین حادثه‌ها و کشمکش‌هایی است که برای برخی از نوادگان چنگیزخان و میرزایان دوغلات رخ داده و از قلم تاریخ‌نویسان افتاده است. میدان این‌کشمکش‌ها، بخش‌هایی از چین امروزی، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان، افغانستان و تاجیکستان است. اهمیت این‌کتاب در این است که حدود پنج قرن پیش، در کشمیر و بیرون از حوزة جغرافیایی کشور ایران، به دست یک مغول سواد‌آموخته، در مکتب هرات، نوشته شده ‌ است. جدای از تاریخ، این کتاب گران‌سنگ را می‌توان از دیدگاه زبان، ادبیات و بلاغت نیز بررسی کرد. دستاوردهای این پژوهش نشان می‌دهد که نویسنده، با بهره‌مندی از صنعت‌های لفظی و معنوی و استفاده از شیوة خاص زبان روایی، نبوغ خود را در زمینة ادبیات شکوفا کرده  است. او، به‌عنوان یک نویسندة کلاسیک، سعی کرده اثرش را، هم از حیث محتوا و هم از جهت فرم ادبی، خردمندانه و مورد پسند علما و ادبا بنویسد. از‌ین‌رو، تاریخ رشیدی، حاوی چاشنی‌های ادبی و بلاغی است که در احساسات و عواطف مخاطبان تأثیر شایسته می‌گذارد. در این پژوهش، که به شیوة کتابخانه‌ای و تبیین و تحلیل محتوا انجام گرفته، نخست به شناسایی و استخراج بخش‌هایی از متن می‌پردازیم که از نظر زبانی و ادبی برجستگی‌های ویژه‌ای داشته  است. سپس فراز و فرود بخش‌های دیگر را، از نظر زبان و بلاغت، به شیوة آماری نشان خواهیم داد تا در‌نهایت، با رسم نمودار، جلوه‌های متفاوت زبان روایی و بلاغت را در این‌کتاب نشان داده باشیم.

کلیدواژه‌ها

• تاریخ رشیدی
• زبان ‏ادبی
• زبان تاریخی
• ‏زبان علمی
• بلاغت.‏

موضوعات

• ادبیات فارسی

عنوان مقاله [English]

Investigating the literary language and scientific and historical language ‎in Rashidi's history and explaining their characteristics

نویسندگان [English]

• Elham Torkashvand ¹
• Ali Mohammadi ²

¹ Ph.D. student of language and literature, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran‎

² Professor of Language and Literature Department of Bu-Ali Sina University Hamedan Iran

چکیده [English]

Rashidi's history belongs to Timurid period, was written by Mirza Haidar Doghlat and its subject is to explain events and conflicts that happened to some of descendants of Genghis Khan and Mirzayan Doghlat and were written by historians. The scene of these conflicts is parts of present-day China, Uzbekistan, Kyrgyzstan, Kazakhstan, Afghanistan and Tajikistan. This book was written about five centuries ago, in Kashmir and outside the geographical area of   Iran, by a literate Mongol who had learned it in the Herat School. Apart from the historical events of this precious book, which is one of most unique historical books of Timurid period, this book can also be examined from a literary and rhetorical point of view. The results of this research show that the author has flourished his genius in the field of literature by using verbal and spiritual crafts as well as using a special method of narration. As a classical writer, he has tried to write his writings, both in terms of content and in terms of literary form, wisely and favored by scholars and literati. Hence, Rashidi's history, apart from historical propositions, contains literary and rhetorical flavors that have a worthy effect on the feelings and emotions of the audience. In this research, which has been done in a library manner, by giving examples and explaining them, the artificial parts of the text are distinguished from the narrative parts, and the reasons for Mirza Haidar's tendency towards literary industries and techniques are also explained.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rashidi history
• ‎literary ‎language
• ‎historical ‎language
• ‎scientific ‎language
• ‎rhetoric.‎