نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امید وحدانی فر
• اسماعیل علیپور

گروه آموزشی زبان و ادبیّات فارسی - دانشکده علوم انسانی - دانشگاه بجنورد - بجنورد - ایران

چکیده

موضوع این مقاله بررسی فرهنگ ایرانی در سفرنامۀ دروویل، مستشار نظامی عهد فتح‌‌علی‌شاه، است. در پژوهش حاضر، نخست گزارش‌های نویسندۀ فرانسوی در سه سطحِ «انگاره‌های مثبت»، «انگاره-های منفی» و «انگاره‌های خنثی (بی‌طرف)» طبقه‌بندی شده‌ و سپس ذیل هر طبقه به تحلیل تصویرهای ارائه‌شده بر اساس مؤلّفه‌های همسان‌پنداری، متناقض‌گویی، تعمیم‌دهی کلّی‌نگری و بزرگ‌نمایی- که از مشخّصه‌های بارز «رویکرد تصویرشناسی» است- پرداخته‌ شده‌است. تصویرشناسی که یکی از رویکردهای ادبیات تطبیقی است، ماهیّتی بینارشته‌ای دارد و از این جهت با مطالعات فرهنگی در ارتباط است. کاربست این رویکرد در خوانش سفرنامه‌ها از این جهت اهمّیّت دارد که در پرتو آن می‌توان فرهنگ «بومی» (خودی) را از چشم‌انداز «دیگری» نگریست. به این ترتیب دو پرسش اصلی نوشتار حاضر از این قرار است: چه جنبه‌هایی از فرهنگ ایرانی در عصر قاجار مورد توجّه یک مستشار نظامی فرانسوی بوده‌است؟ این تصاویر فرهنگی چگونه در سفرنامۀ مذکور منعکس شده‌است؟ این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر رویکرد تصویرشناسی در ادبیات تطبیقی انجام شده‌است. یافته‌های تحقیق بیانگر این است که عناصر فرهنگی به همان صورت اصلی در این سفرنامه بازتاب نیافته‌است؛ بلکه این تصاویر در واقع شکل دگردیسی‌یافتۀ داده‌های اوّلیّۀ نویسنده می‌باشد که از کانال ایدئولوژی‌های مختلف گذشته است. تصویرسازی‌های فرهنگی دروویل بعضاً متأثر از انگاره‌های غربی- اروپایی و روابط بینامتنی و غالباً برگرفته از جغرافیای فرهنگی طبقاتی از جامعۀ عصر قاجار بوده که وی با آن‌ها تعامل داشته‌است.

واژه‌های کلیدی: تصویرشناسی، سفرنامه، دروویل، فرهنگِ ایرانی، عصر قاجار.

دیدن تصویر فرهنگیِ «خود» در آیینۀ سفرنامه‌های «دیگری» دریافت تازه و متفاوتی از تاریخِ حیات فرهنگی دوره‌هایی را در اختیار می‌گذارد که دسترسی به آن‌‌ها امکان‌پذیر نیست و درک چگونگیِ آن بافت فرهنگی با تکیه بر نوشتارهای خودی، چندان موثّق، قابل اعتماد و استناد نخواهدبود. با اینکه امکان نگرش‌های مغرضانه در سفرنامه‌های سفیران و مسافران اروپایی نسبت به ایران قابل انکار نیست، امّا به دو دلیل در مطالعات فرهنگی ارزشمند به شمار می‌روند: نخست اینکه جزء منابع دست‌اوّل هستند؛ زیرا حاصل دیده‌ها و شنیده‌های شخصِ مؤلّف است و دیگر اینکه فاقد سلطۀ دستگاه سانسور یا خودسانسوری هستند.

کلیدواژه‌ها

• تصویرشناسی
• سفرنامه
• دروویل
• فرهنگِ ایرانی
• عصر قاجار

موضوعات

• برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

عنوان مقاله [English]

Imagology of Qājār era Iranian Culture in travelogue Droville

نویسندگان [English]

• omid vahdanifar
• esmaeil alipoor

Assistant Professor of Persian Language and Literature Department. Faculty of Humanities, University of Bojnord , Bojnord, Iran

چکیده [English]

The purpose of this article is to examine Iranian Culture in the travelogue Droville, a military adviser to Fat



Ali Shāh. In the present study, the first reports of the French author are classified into three levels: "Positive Paradigms", "Negative Paradigms" and "Neutral Paradigms". Then below each class, has been analyzed the images presented on the basis of the components of homogeneity, contradiction, generalization, holism and magnification, which are the characteristics of the "imagology approach". Imagology, which is one of the approaches of comparative literature, has an interdisciplinary nature and is therefore linked to cultural studies. The application of this approach in reading travelogues is important in that it can be viewed in terms of "native" culture from the perspective of "other". So there are two main questions in this article: what aspects of Iranian Culture in the Qājār era have been the focus of a French military adviser? How are these cultural images reflected in the above travelogue? This study has been done with a descriptive-analytical method based on imagology approach in comparative literature. The findings of the study indicate that cultural elements were not reflected in the original form in this travelogue. In fact, these images are the transformed form of the author's early data, which has gone through the channel of different ideologies. The cultural imagology of Drouville is sometimes influenced by Western-European ideas and Intertextual relations and often derived from the class cultural geography of the Qājār era society that he interacted with them.

Keywords: Imagology, Travelogue, Droville, Iranian Culture, Qājār era

Imagology of Qājār era Iranian Culture in travelogue Droville

The purpose of this article is to examine Iranian Culture in the travelogue Droville, a military adviser to Fath-Ali Shāh. In the present study, the first reports of the French author are classified into three levels: "Positive Paradigms", "Negative Paradigms" and "Neutral Paradigms". Then below each class, has been analyzed the images presented on the basis of the components of homogeneity, contradiction, generalization, holism and magnification, which are the characteristics of the "imagology approach".

کلیدواژه‌ها [English]

• Imagology
• Travelogue
• Droville
• Iranian Culture
• Qājār era