نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، پردیس بین المللی کیش، دانشگاه تهران، تهران،ایران.

چکیده

بافت تاریخی مجموعه‌ای از آثار تمدن گذشتگان می‌باشد که ارزش و فرهنگ یک شهر را نشان می‌دهد. این بافت مجموعه‌ای از کیفیت‌های مطلوب در جهت بهره‌مندی جوامع برشمرده می‌شود. بازآفرینی شهری به دنبال حل مشکلات ناشی از ابعاد گوناگون زندگی می‌باشد. گردشگری پایدار در هماهنگی با محیط‌، جامعه و فرهنگ‌های محلی عمل می‌کند و می‌تواند به عنوان رویکرد مناسب برای بازآفرینی باشد. هدف از پژوهش اولویت‌بندی گونه‌های گردشگری به منظور بازآفرینی بافت تاریخی می‌باشد که به این منظور در پی پاسخگویی به این سؤال می‌باشیم که کدام یک از گونه‌های گردشگری برای بازآفرینی بافت‌های تاریخی بخصوص بافت تاریخی تبریز مناسب می‌باشد؟ برای پاسخ به این سؤال ابتدا ابعاد بازآفرینی شهری و گونه‌های مختلف گردشگری مورد بررسی قرار گرفتند. جامعه‌ی آماری تحقیق حاضر را خبرگان گردشگری و شهرسازی (اساتید دانشگاه) تشکیل می‌دهند که در ارتباط با موضوع پژوهش هم از نظر نظری و هم از نظر مصداقی در ارتباط با نمونه‌ی موردی (شهر تبریز) دانش و تخصص لازم را دارا بوده‌اند. با توجه به نبود چارچوب نظری و عدم شناخت کافی از تعداد جامعه‌ی آماری و همچنین با توجه به ماهیت و هدف تحقیق، با استفاده از ترکیبی از روش‌های نمونه‌گیری غیراحتمالی از قبیل روش‌های هدفمند یا قضاوتی (معیار- محور)، زنجیره‌ای (گلوله برفی) و سهمیه‌ای و داوطلبانه (اعضای در دسترس) به انتخاب تعداد اعضای مورد نیاز پنل خبرگان از میان افراد واجد شرایط اقدام شد؛ حداکثر تعداد افراد برای رسیدن به اجماع در نظرات 30 نفر تعیین گردید. نتایج از طریق نرم‌افزار SPSS و با کاربرد آزمون دلفی فازی مورد تحلیل قرار گرفت. سپس ارتباط هر یک از گونه‌های گردشگری با اهداف بازآفرینی بافت تاریخی مشخص گردید. در انتها راهبردها و سیاست‌هایی در جهت توسعه‌ی گونه‌های گردشگری که ارتباط بیشتری با بازآفرینی بافت‌های تاریخی دارند ارائه گردید. نتایج حاکی از آن است که بازآفرینی بافت تاریخی با رویکرد گردشگری باید با الویت‌دهی به گردشگری تاریخی (0.072)، فرهنگی (0.070)، هنری (0.061)، خلاق (0.058)، اجتماعی (0.055)، تفریحی (0.053)، غذا (0.052) صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Examination of Tourism Types Affecting the Regeneration of Historical Textures (Case Study: Tabriz City)

نویسندگان [English]

  • Ahmad Pourahmad 1
  • Rahmatollah Farhudi 2
  • َSaeid Zangane Shahraki 2
  • Tahoura Shafaat Gharamaleki 3

1 Professor, Geography and Urban Planning, University of Tehran, Tehran, Iran.

2 Assistant Professor Geography and Urban Planning, University of Tehran, Tehran, Iran.

3 Ph.D candidate in Geography and Urban Planning, Kish International Campus, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

A historical texture, or a historic district, is a collection of works by past civilizations that show the value and culture of a city. It presents a diverse set of desirable qualities for the benefit of communities. Urban regeneration seeks to solve problems arising from different dimensions of life. Sustainable tourism works in harmony with the environment, community and local cultures and can be a good approach to regeneration. The aim of this research is to find out which types of tourism affect the regeneration of historical textures. To answer this question, the dimensions of urban regeneration and different tourism types are examined. The statistical population of the present study consists of tourism and urban planning experts (university professors) who have the necessary knowledge and expertise in relation to both the theories and the subject of the case study of the research. Since the article does not have a fixed and clear theoretical framework—which is due to the nature and purpose of the research—and because we do not have sufficient knowledge of the number of the members of the statistical population, a combination of non-probabilistic sampling methods such as purposive or judgmental methods (criterion-based), chain (the snowball) and quota and voluntary (available members) is used. The maximum number of people to reach a consensus is set at 30. The results are analyzed by SPSS software using fuzzy Delphi test. Then the relationship of each tourism type with the goals of regeneration of the historical texture is determined. Finally, strategies and policies for the development of tourism types that are more related to the regeneration of historical textures are presented. The results suggest that regeneration of historical textures should prioritize historical (0.072), cultural (0.070), artistic (0.061), creative (0.058), social (0.055), recreational (0.053), and food tourism (0.052) respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tourism typologies
  • Tourism development
  • Urban regeneration
  • Historical texture
  • Tabriz
آقاجانی، معصومه و فراهانی فرد، سعید، 1394 ،«گردشگری مذهبی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: ایران)»، فصلنامه‌‌ی سیاست‌های راهبردی و کلان، بهار 1394، س 3، ش 9، صص 43-66.
بمانیان، محمد رضا، پور جعفر، محمد رضا، محمودی نژاد، هادی، 1388 ، «ارائه مدل پیشنهادی جهت پیاده سازی گردشگری الکترونیک در طرح های توسعه گردشگری روستایی»، فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت شهری. ش23، صص71-88.
پژوهان، موسی و پورمقدم، زهرا، 1396 ، «برنامه‌ریزی راهبردی گردشگری شهری با رویکرد بازآفرینی فرهنگ‌مبنا در بافت‌های تاریخی (مطالعه موردی: بافت قدیم شهر رشت)»، فصلنامه‌ی مطالعات شهری، ش27، صص 53-66.
پوراحمد، احمد و حسینی، علی، 1395 ، «بازآفرینی بافت‌های تاریخی شهری جهت توسعه‌ی گردشگری فرهنگی (نمونه‌ی موردی: هسته‌ی مرکزی شهر تهران)»، همایش ملی بافت‌های فرسوده و تاریخی شهری، وزارت‌علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه کاشان.
تیموری، راضیه؛ کرمی، فریبا؛ تیموری، زینب؛ صفدری، امین، 1393 ، «عوامل مؤثر بر گردشگری مکان های تاریخی شهری (نمونۀ موردی: بازار تاریخی کلانشهر تبریز)»، گردشگری شهری، دوره 1، ش 1، صص 78-63. 
جعفرنژاد چقوشی، احمد؛ کاظمی، عالیه؛ عرب، علیرضا، 1395، « شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های ارزیابی تاب‌آوری تأمین کنندگان بر پایه روش بهترین بدترین»، چشم انداز مدیریت صنعتی، ش 23، صص186-159.
سجادزاده، حسن و زلفی گل، سجاد (1394)، «طراحی شهری در بازآفرینی محلات سنتی با رویکرد محرک توسعه (نمونه‌ی موردی: محله‌ی کلپا همدان)»، فصل‌تامه‌ی آمایش محیط، دوره‌ی 8، ش 31، صص 171-147.
شماعی، علی؛ موحدی، علی؛ رضاپور میرصالح، حسن، 1397، «تحلیل نقش بازآفرینی بافت قدیم شهر اردکان در توسعه‌ی گردشگری شهری»، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، س 9، ش 34، صص 59-72.
قدیری‌معصوم، مجتبی و وثوقی، لیلا، 1384، «گردشگری ماجراجویانه»، فصلنامه‌ی مطالعات جهانگردی، دوره‌ی 3، ش 8، صص 41-58.
دانشپور، عبدالهادی و شیری، الهام، 1394، «عناصر کالبدی. کارکردی شکل‌دهنده به هویت بافت‌های تاریخی شهر ایرانی‌اسلامی»، فصلنامه‌ی نقش‌جهان، ش5 -1، صص 25-17.
دمپی، یر ، 2007، تاریخ علم، ترجمه: عبدالحسین آذرنگ، تهران: انتشارات سمت.
رحیم‌پور، علی و سید‌حسینی، سید‌داود، 1379، سیمای جهانگردی اسلامی، محیا، تهران، چاپ اول.
زال، محمد‌حسن؛ دوستی، فرشته؛ رمضان‌زاده لسبوئی، مهدی، 1397 ، «گردشگری خلاق، ابزاری برای توسعه‌ی شهری )مطالعه‌ی موردی: کلان‌شهر تبریز(»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره‌ی6، ش4، صص. 753-768.
شهماری اردجانی، رفعت و کاموسی علمداری، جواد، 1398 ، «بررسی گونه‌های گردشگری مؤثر بر توسعه‌ی گردشگری منطقه‌ی آزاد ارس»، فصلنامه‌ی گردشگری شهری، دوره‌ی6، ش1، صص 33-46.
عطایی، محمد، 1389، تصمیم‌گیری چند معیاره، چاپ اول، انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود.
فرجی‌راد، عبدالرضا و آقاجانی، سمیه، 1388 ،«تحلیلی نو پیرامون گردشگری شهری»، فصلنامه‌ی جغرافیایی سرزمین، دوره‌ی6، ش (پیاپی23)، صص 61-72.
کریم‌زاده، علی؛ شهریاری، سید‌کمال‌الدین، اردشیری، مهیار، 1397 ،«تحلیلی بر گردشگری شهری در بازآفرینی بافت‌های تاریخی از دیدگاه ساکنین محلی با بهره‌گیری از روش تحلیل عاملی )نمونه‌ی موردی: شهر شیراز(»، فصلنامه‌ی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، س8، ش32، صص 127-140.
گنجه‌ای، امین، 1394،«ارزیابی توسعه‌ی گردشگری در منطقه‌ی آزاد ارس با تأکید بر گونه‌شناسی گردشگری»، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی آقای دکتر رحیم حیدری‌چیانه، پردیس بین‌المللی ارس، دانشگاه تبریز.
ملکی، سعید، علیزاده، هادی 1394، «تحلیل و پیش‌بینی شاخص‌های پایداری در صنعت گردشگری ایران» فصلنامه‌ی فضای جغرافیایی، دوره‌ی 15، ش 50، صص 39- 58.
نجمی، شمس‌الدین، شرفی، حجت‌الله، صاحب‌گراغانی، 1396 ،«تحلیل یادمان‌های تاریخی گردشگری شهری با استفاده از تکنیک سوات (مطالعه‌ی موردی: شهر کرمان)»، مجله‌ی مطالعات ایرانی، دانشگاه شهید‌ باهنر کرمان، پاییز و زمستان‌1396، س 16، ش 32، صص 181-199.
AbdelKader, B., 2011, “Heritage rehabilitation in sustainable development policy for a better environment quality in small historical coastal cities: the case of Cherchell in Algeria,”  2011 International Conference on Green Buildings and Sustainable Cities, Procedia Engineering 21 (2011) 753 – 759 pages.
Abou El-Haggag Mehanna,Wa. and Abou El-Haggag Mehanna,We, 2019, “Urban renewal for traditional commercial streets at the historical centers of cities,” Alexandria Engineering Journal
Al-Ababneh, M.M., 2017, “Creative Tourism,” Journal of Tourism & Hospitality, Volume 6 , Issue 2 .
Alberti, F.G., and Giusti, J.D., 2012, “Cultural heritage, tourism and regional competitiveness: The Motor Valley cluster, City,” Culture and Society, number 3, 261–273 pages.
Asmelash, A.G., and Kumar, S., 2019, “The structural relationship between tourist satisfaction and sustainable heritage tourism development in Tigrai,” Ethiopia, Heliyon 5 , e01335.
Barrera-Fernandez, D., Hernndez-Escampa ,M., Balbuena ,A. ,2016, "Tourism Management in The Historic City. The Impact of Urban Planning Policies," International Journal of Scientific Management and Tourism, Vol.2, 1, Pages 379-391.
Barrera Fernández, D., and Hernández Escampa, M. 2017, “Spatial analysis of tourist activities and services in the historic city: The cases of Malaga and Plymouth,” European Journal of Geography, 7(5), 139–160.
Barrera-Fernandez, D., Arista Castillo, L. & Azevedo Salomao, E.M., 2014, “Tourist use of historic cities,” Review of international agreements and literature. International Humanities Studies, 1, 1-11pages.
Bodger, D., 1998, “Leisure, learning, and travel,” Journal of Phvsical Education. Recreation & Dance, 69(4),28-31,Daily Times, September 9, 1999
Buczkowska1, K. and Banaszkiewicz, M., 2016, “Art, tourism,”
Carvalho, R. ,Ferreira, A.M. , Figueira, L.M., 2016, “Cultural and Creative tourism in Portugal,” Pasos. Revista de Turismoy Patrimonio Cultural, Vol. 14 N.o 5. P.gs. 1075-1082 pages.
Chen, C. F., and Chen, P. C., 2010, “Resident attitudes toward heritage tourism development,” Tourism Geographies, 12(4), 525–545.
Cristea, A.A., Apostol, M.S. , Dosescu, T., 2015, “Heritage as an Alternative Driver for Sustainable Development and Economic Recovery in South East Europe,” The Role of media in Promoting Religious Tourism in Romania, Procedia - Social and Behavioral Sciences, number 188, 302 – 306 pages.
Csirmaz, E., and Peto,K., 2015, “Emerging Markets Queries in Finance and BusinessInternational trends in recreational and wellness tourism,” Procedia Economics and Finance  number 32, 755 – 762 pages.
D.Ince, C & Aslan, B., 2019, “Monitoring the effects of land sizes on private property transformation in an urban regeneration project by regression analysis: Erenler cedit case study, Kocaeli,” Sustainable Cities and Socity, number 50, 101632.
Del Rio, V.(2018), From Downtown to the Inner Harbor - Part II The Inner Harbor Plan (1967 to 2005), Focus , Vol. 14, Iss. 1 (2018)
Dowling, R. K., 2013, “Global Geotourism – An Emerging Form of Sustainable Tourism,” Czech Journal of Tourism, 2(2), 59-79.
Franklin, A., 2018, “Art tourism: A new field for tourist studies,” Tourist Studies, Vol. 18(4) , 399–416 pages.
Galdini, R. 2005 , 45th Congress of the European Regional Science Association  "Land Use and Water Management in a Sustainable Network Society" Vrije Universiteit Amsterdam, August 2005, 23-27 pages.
Gezici,F & Kerimoglu, E, 2010, “Culture, tourism and regeneration process in Istanbul,” International Journal of Culture Tourism and Hospitality Research , August 2010, VOL. 4 NO. 3 2010, 252-265 pages.
Gjorgievski, M., Kozuharov, S., Nakovski, D., 2013, “Typology Of Recreational-Tourism Resources As An Important Element Of The Tourist Offer, Special issue,” UTMS Journal of Economics 4 (1): 53–60 pages.
Hew, J., Tan, G.W., Lin, B. , Ooi, K., 2017, “Generating travel-related contents through mobile social tourism: Does privacy paradox persist? ,” Telematics and Informatics.
Huang, K., and Pearce, Ph., 2019, Visitors' perceptions of religious tourism destinations,” Journal of Destination Marketing & Management, number14 , 100371.
Ismagilova,G; Safiullin. L; Gafurov, I; 2015,, "Heritage as an alternative driver for sustainable development and economic recovery in South East Europe", Using historical heritage as a factor in tourism development, Procedia - Social and Behavioral Sciences, number 188 ,157 – 162 pages.
Jong, A., and Varley, P., 2017, “Food tourism policy: Deconstructing boundaries of taste and class,” Tourism Management, number 60, 212-222 pages.Keckley, P. H. (2008). Medical tourism: Consumers in search of value. Washington, DC: Deloitte Center for Health Solutions.
Kim, S. , Park, E., Lamb, D., 2019, “Extraordinary or ordinary? Food tourism motivations of Japanese domestic noodle tourists,”
Korkmaz,C., and Balaban, O., 2020, Sustainability of urban regeneration in Turkey: Assessing the performance of the North Ankara Urban Regeneration Project, Habitat International 95, 102081
Lan, L., Wu, W., Lee, Y., 2012, “Promoting Food Tourism with Kansei Cuisine Design,
Lak, A.; Gheitasi, M., and Timothy, Dallen J. (2019): Urban regeneration through heritage tourism: cultural policies and strategic management, Journal of Tourism and Cultural Change, DOI: 10.1080/14766825.2019.1668002
Llopis, J., Torres, A., Serra, J., García, Á., 2015, The preservation of the chromatic image of historical cities as acultural value. The old city of Valencia (Spain), Journal of Cultural Heritage,
Mandić, A. , Mrnjavac, Ž. ,Kordić,  L., 2018, “Tourism Infrastructure Recreational Facilities And Tourism Development,” Tourism and Hospitality Management
Martin, B. & Mason, S. 1988, The role of tourism in urban regeneration, Leisure Studies, 7:1, 75-80.
Martinovic, A.& Ifko, S., 2017, “Industrial heritage as a catalyst for urban regeneration in post- conflict cities, case study: Mostar, Bosnia and Herzegovina, Cities.
Minciu, R., 2003, “Tourism economy, Ed. Uranus, Bucharest,”
Morgan, N., Pritchard, A., Sedgley, D., 2015. Social tourism and well-being in later life. Ann. Tour. Res. 52, 1–15.
Porahmad, A., and Hoseyni, A. 2016, Recreating urban historical contexts for the development of cultural tourism, a case study of the central core of Tehran, National Conference on Dilapidated and Historic Urban Textures, Ministry of Science, Research and Technology, Kashan University.
Pourzakarya, M., and Fadeei Nezhad Bahramyerdi, S., 2019, “Towards developing a cultural and creative quarter,” Culture-led regeneration of the historical district of Rasht Great Bazaar Iran, Land Use Policy, number 89, 104218.
Preuss, H., 2007, “The Conceptualisation andMeasurement of Mega SportEvent Legacies,” Journal of Sport & TourismVol. 12, Nos. 3–4, August–November 2007, pp. 207–227.
Pyke, J. , Pykeb, S., Watuwac, R., 2019, “Social tourism and well-being in a first nation community,” Annals of Tourism Research, number 77, 38–48.
Richards,G, 1996, “Production And Consumption Of European Cultural Tourism,” Annals of Tourism Research, Vol. 23, No. 2, 261-283.
Rossana, G. (2007) Tourism And The City: Opportunity For Regeneration, tourismos: an  international multidisciplinary journal of tourism,Volume 2, Number 2, Autumn 2007, pp. 95-111.
Shaw, G. & Williams, A., 1994, “Critical issues in tourism,” A geographical perspective. Oxford: Blackwell.
Santaa, E.D., and Tiatco, S.A., 2019, “Tourism, heritage and cultural performance: Developing a modality of heritage tourism,” Tourism Management Perspectives, number 31, 301–309 pages.
Stipanovic, S., and Rudan, R., 2014, “Development Concept And Strategy For Creative Tourism Of The Kvarner Destination,Congress proceedings,” Trends in Tourism and Hospitality Industry, 507-517 pages
Szymanska, E., 2015, “Construction of the Model of Health Tourism Innovativeness,” 20th International Scientific Conference Economics and Management – 2015, Procedia - Social and Behavioral Sciences 213 (2015 ) 1008 – 1014
Terzidou, M., Scarles, C., Saunders, M.N.K, 2018, “The complexities of religious tourism motivations: Sacred places, vows and visions,” Annals of Tourism Research , number70 , 54–65.
The International Ecotourism Society (TIES),2006, Fact Sheet: Global Ecotourism. Available at: http: // www. box. Net / shared / static / eaukonjc0a. pdf [accessed: 13 August 2008].
Timothy, D. J., 2011, “Cultural heritage and tourism: An introduction. Bristol: Channel View Publications,”
Yang, L., and Wall, G., 2010, “Ethnic tourism: A framework and an application,” Tourism Management, number 30, 559–570.
Yang, L., 2011, “Ethnic Tourism and Cultural Representation,” Annals of Tourism Research, Vol. 38, Nr. 2, pp. 561–585
Wall, G., and Mathieson, A., 2006, “Tourism: Change, impacts, and opportunities. London: Pearson,”