پژوهش های ایران شناسی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

اطلاعات آماری نشریه

مشخصات نویسندگان

راهنمای نویسندگان

راهنمای دریافت شناسه ارکید

فیلولوژی و سنت فیلولوژیک در شرق شناسی آلمانی زبان (دورۀ اسلامی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

فیلولوژی به معنای مطالعة فرهنگ از خلال زبان و توجه به خصلت زبانی فرهنگ است. روش فیلولوژی از قرن هجدهم بخش عمده‌ای از شرق‌شناسی اروپایی را در برمی‌گیرد. توجه به زبان‌های شرقی از مطالعات کتاب مقدس آغاز شد، فیلولوژی به‌تدریج مسیر خود را از الهیات جدا کرد و به روشی برای فهم زبان‌ و متون شرقی تبدیل شد. نیاز به یادگیری عربی (و سایر زبان‌های شرقی) تأسیس مدارسی را در اروپا موجب شد نخست در فرانسه و سپس در آلمان، آلمانی زبان‌ها برخلاف همکاران اروپایی خود رویکرد استعماری و سیاسی به مشرق زمین نداشتند و وجه تمایز آنها همین تکیه بر روش فیلولوژیک است. در این مقاله، پس از گذری کوتاه بر شرق‌شناسی و بیان نقاط عطف ایران­شناسی در آلمان، سنت دانشگاهی فیلولوژی تشریح شده است. سپس اهمیت روش فیلولوژی در دو سنت مهم شرق‌شناسی آلمان (رمانتیک و فیلولوژیک) بازنموده شده است. سنت رمانتیک بیشتر بر ترجمة متون شرقی تکیه دارد و فیلولوژی را به عنوان ابزاری برای بهبود کیفیت ترجمه می­خواهد. سنت فیلولوژیک در پی بازسازی تاریخی متن و زبان است و خط سیر منظمی را دنبال می­کند. اهمیت روش فیلولوژی متن‌مداری و توجه به بافت متن است. فیلولوژیِ کلاسیک منابعی غنی از فرهنگ لغات تا فهرست‌های نسخ و تصحیح‌های دقیق فراهم آورده است. در این سنت هم تحلیل کتاب مقدس مسلمانان و بازسازی بافت آن نقش محوری داشته است. اهمیت سنت فیلولوژیک در بررسی متن مقدس کنار گذاشتن مفهوم تقدس است که امکان تحقیق در بافت و جزییات متن و نیز پرسش از گویندة آن را فراهم می­کند. این مقاله به تبارشناسی فیلولوگ‌های آلمانی و رده­بندی خدمات ایشان در سطوح ترجمه، فهرست‌نویسی و تصحیح متون فارسی (و عربی) می‌پردازد و روند تکامل آن را از نسل اول شاگردان دوساسی (فرایتاگ، فلوگل و فلیشر) تا دورة طلایی شرق‌شناسی آلمان در قرن بیستم (ریتر و مایر) نشان می‌دهد. تمرکز مقاله بر تصحیح متون عرفانی و اسلامی و اقدامات شرق­شناسان آلمانی‌زبان در این حوزه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Philology and the Philological Tradition in German-Speaking Orientalism (The Islamic Period)

نویسندگان [English]

  • Azadeh Sharifi 1
  • Alireza Hajian Nejad 2

1 Ph.D Candidate in Persian Language and Literature, University of Tehran, Tehran, Iran.

2 Associate Professor of Persian Language and Literature,University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Philology means the study of culture through language and attention to the linguistic nature of culture. Philology has been a major part of European Orientalism since the 18th century. Attention to Eastern languages began with biblical studies, with the advent of philology gradually separating its path from theology and becoming a way of understanding Eastern languages and texts. The need to learn Arabic, Persian and other Eastern languages led to the establishment of schools in Europe. It started in France but continued in Germany. In this article, after a brief overview of Orientalism and expressing the turning points of Iranian studies in Germany, the academic tradition of philology is explained in detail. Then, the importance of the philological method in the two traditions of German Orientalism (romantic and philological) is illustrated. The Romantic tradition relies more on the translation of Oriental texts and uses philology as a means of improving the quality of translation. The philological tradition seeks the historical reconstruction of text and language, and follows a neat trajectory. The importance of the philological method is attention to the text and its context. Classical philology, with its teaching of Oriental languages and manuscripts, has provided rich sources, from dictionaries to catalogs and corrected texts. In this tradition, the analysis of the Quran and the reconstruction of its context play a pivotal role. The importance of the philological tradition in the study of the sacred text is the abandonment of the concept of sanctity, which makes it possible to research the context and details of the text. This article deals with the genealogy of German philologists and the classification of their services at the levels of translation, cataloging, and proofreading of Persian and Arabic texts, and shows its evolution from the first generation to the golden age in the twentieth century. The focus of the article is on correcting mystical and Islamic texts and the projects of German-speaking orientalists in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Romantic tradition
  • Context
  • Manuscript
  • Catalog
  • Bible
مراجع
احمدوند، عباس و مؤمنی هزاوه، امیر،1391، «بارتلمی دی اربلو و کتابخانة شرقی او»، تاریخ و تمدن اسلامی، سال هشتم، شمارۀ پانزدهم، بهار و تابستان 1391، صص 205-223.
ارانسکی، ای. م ، 1379، مقدمة فقه اللغة ایرانی، ترجمة کریم کشاورز، تهران، انتشارات پیام.
اشمیت، رودریگر،1391، «مطالعات فرهنگی ایران در کشورهای آلمانی‌زبان»، تاریخ روابط ایران و آلمان (از سری مقالات دانشنامة ایرانیکا)، ترجمه و ویرایش زیر نظر پیمان متین، تهران، امیرکبیر.
ایروین، رابرت، 1383 ،  تحلیلی از هزار و یکشب، ترجمة فریدون بدره­ای، تهران، فرزان روز.
برون، ادوارد، 1335، تاریخ ادبی ایران ج 1 (از قدیم‌ترین روزگاران تا زمان فردوسی) ترجمة علی پاشا صالح، تهران، کتابخانه ابن‌سینا.
بهشتی، محمدرضا، 1393، تاریخ قرآن، در دانشنامۀ جهان اسلام، ج 6، صص 240- 241
پارت، رودی، 2011،  الدراسات العربیه و الاسلامیه فی الجامعات الألمانیه: المستشرقون الألمان منذ تیودور نولدکه، دکتور مصطفی ماهر، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب.
تقی­زاده انصاری، شهرام،1386، «اسلام­شناسی و ایران­شناسی از نگاه ژرمن­ها»، زمانه، شمارة 60 شهریور 1386، صص 70- 78
جعفری جزی، مسعود، 1378، سیر رمانتیسم در اروپا، تهران، مرکز.
حدادی، محمدحسین، 1389، «جایگاه ادبیات ایران در آلمان با نگرشی ویژه به گوته و روکرت»، مطالعات ادبیات تطبیقی، شمارة 15، پاییز 1389، صص 39- 56.
حشیشو، محمدعلی،1976، «الدراسات العربیه و الاسلامیه فی المانیا حتی بدایه القرن العشرین»، المجله، العدد 123، مارس 1976، صص 47-57.
حقانی، نادر، 1395، «جایگاه زبان و فرهنگ ایران در ایرانشناسی قرن بیستم آلمان»، مطالعات ایرانشناسی، شمارة 3 پاییز 1395، صص 9- 21.
حیدری، عبادالله،1384، «آدام اولئاریوس پیشتاز سفرنامه­نویسان آلمانی درباره ایران»، مصباح، شمارة 58، مرداد و شهریور 1384،  صص 117-136.
درخشان مقدم، پریسا و نارنجی، فرح، 1388، «بررسی ترجمه­های مختلف قرآن به زبان آلمانی»، پژوهش زبان­های خارجی، شمارة 52، تابستان 1388، صص 65- 84.
رجب­نیا، مسعود،1351، «زندگینامة آنکتیل دوپرون»، یادنامة آنکتیل دوپرون، نشریة انجمن فرهنگ ایران باستان، سال یازدهم، شمارة دوم اسفند 1351 صص 3-19.
رسولی، سید پدرام،1396، «روش هلموت ریتر در تصحیح متون فارسی»، مجموعه مقالات نهمین همایش ملی پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، بیرجند اسفند 1396 صص 1- 11.
زرین­کوب، عبدالحسین،1362، ارزش میراث صوفیه، تهران: امیرکبیر.
الزوینی، عبدالحسن عباس حسن الجمل،2010، البحث اللغوی فی دراسات المستشرقین الألمان، جامعه الکوفه، کلیه الآداب.
ساجدی، طهمورث،1386، «شرح حال و آثار یوزف فن هامر پورگشتال»، نامه فرهنگستان، ش 33 بهار 1386 صص 149 – 157.
ساجدی، طهمورث،1387، «هزار و یکشب در اروپا: بررسی و تحقیق درباره مترجمان، مفاهیم اجتماعی و تأثیرات آن»، نامه فرهنگستان، شماره 39، صص 76- 100.
ساجدی، طهمورث،1394، «بررسی و تحقیق دربارة ادوار تکوینی خاورشناسی (از فیلولوژی کشیش­ها و خاورشناسان لائیک تا خاورشناسی علمی و زبان­شناسی)»، مطالعات ایرانشناسی، شمارۀ 1، پاییز 1394، صص 47- 68.
سوری، محمد، 1389، «شیوة سازواره انتقادی در تصحیح نسخه­های خطی»، عیار پژوهش در علوم انسانی، شمارۀ 3 بهار و تابستان 1389، صص 27-38.
السید، رضوان، 2016،  المستشرقون الألمان: النشوء و التأثیر و المصائر، بیروت، دارالمدار الأسلامی.
شیمل، آنه ماری،1387، ابعاد عرفانی اسلام، ترجمة عبدالرحیم گواهی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
طریحی، سحر جاسم عبدالمنعم، 2015، الدراسات القرآنیه فی الاستشراق الالمانی، جامعه الکوفه: کلیه الفقه.
عدالت نژاد، سعید، 1398، «شرق‌شناسی»، دانشنامۀ جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، جلد 27، صص 1-10
العقیقی، نجیب، 2006،  المستشرقون، قاهره، دارالمعارف.
العلی حسینات، محمود، 1379، «ترجمة شاعر آلمانی فریدریش روکرت»[1]، ترجمان وحی، سال چهارم، شمارة اول (شمارة 7 پیاپی) شهریور 1379، صص 69- 75.
فیروزآبادی، سید سعید، 1389، «نگاهی به غزل در ادبیات فارسی و ورود آن به ادبیات آلمانی­زبان»، فصل­نامة تحقیقات زبان و ادب فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر، سال دوم، شمارة 3 بهار 1389، صص 125-133.
فیروزآبادی، سید سعید،1390، «ایرانشناسی در کشورهای آلمانی­زبان (6)»، بخارا، شمارة 84 دی 1390، صص 357-376.
گلدزیهر،ایگناس، 1383، گرایش­های تفسیری در میان مسلمانان، ترجمة سید ناصر طباطبائی، تهران، ققنوس.
گوته، یوهان ولفگانگ فون، 1379، دیوان غربی- شرقی، ترجمة کورش صفوی، تهران، هرمس.
مایر، فریتز،1333، مقدمة فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه، نوشتة محمود بن عثمان، به کوشش ایرج افشار، ترجمة کیکاوس جهانداری، تهران، انجمن آثار ملی صص یک – چهل و چهار.
مایر، فریتس، 1388، سنگ­بناهای معارف اسلامی (منتخبی از مقالات علوم اسلامی)، ترجمة مهرآفاق بایبوردی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ولک، رنه، 1388، تاریخ نقد جدید (جلد دوم)، ترجمة سعید ارباب شیرانی، تهران، نیلوفر.
هدیدی، احمد،1383، «نتایج توجه و اهتمام خاورشناسان آلمانی به قرآن کریم»، ترجمة سید مرتضی حسینی فاضل، اندیشة صادق، شمارة 15 تابستان 83، صص 26- 39.
هورست مان، آ ،1392، «فیلولوژی»، در زبان­شناسی و ادبیات، ترجمة کورش صفوی، تهران، هرمس.
هی،کاتیا دی و اسپیت آلن،1393، برادران شلگل (دانشنامة فلسفة استنفورد )، ترجمة مسعود حسینی، تهران، ققنوس.
Behzad,F., 1970, Persianischer Rosenthal, Untersuchungen zur Übersetzung von Saadis ,Golestan. Im 17. Jahrhundert Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
Boyle, N., 2008, German Literature (a very short introduction), New York: Oxford University Press.
Costigliolo,M., 2017, The Western Perception of Islam between the Middle Ages and the Renaissance. USA: Wipf and Stock.
Fragner G. ,Bert & Matthee, R., 1987, “Islamic-Iranian Studies and Studies concerning Iran in the Islamic Period in German-Speaking Countries: Federal Republic of Germany , German Democratic Republic, Austria and Switzerland” in Iranian Studies, Vol. 20, No. 2/4, Iranian Studies in Europe and Japan, Page. 53- 98
Fück, J., 1955, Die Arabischen Studies in Europa, Leipzig: Otto Harrassowitz.
Galter, H,. D., 2009, “Joseph von Hammer-Purgstall und die Anfänge der Orientalistik” im Geisteswissenschaften Aus Graz b2. Herausgegeben von Karl Acham.Wien,köln,Weimar: Böhlau Verlag.ss 457-470
Ghazzali, A., 1942, Aphorismen Über Die Liebe, Herausgegeben von Hellmut Ritter, Leipzig: DMG in Kommission bei F.A.BROCKHAUS.
Haddadi,M., H., & Parvan, H., 2018, “Goethes Kosmopolitische Idee der Weltliterature versus nationalistisches Gedankengut”, Spektrum Iran, 31. Jg. Nr.4 P 31-44.
Heidmann, S., 2007, “Zwischen Theologie und Philologie: Der Paradigmenwechsel in der Jenaer Orientalistik 1770 bis 1850, Der Islam, Bd.84, S140-184.
Kelley.D.R, 1994, “Philology and History”, in The Encyclopedia of Language and Linguistics volume 6. Editor-In-Chief: R.A.Asher. Oxford: Pergamon Press.
Mangold, S., 2004, Eine weltbürgerliche Wissenschaft- Die deutsche Orientalistik im 19.Jahrhundert, Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
Rohde,A., 2005,”Der Innere Orient. Orientalismus, Antisemitismus und Geschlecht im Deutschland des 18. Bis 20.Jahrhundert“ , Die Welt des Islams, New Series, Vol.45,Issue 3, Facets of Orientalism (2005), P 370-411
Sajedi, T. 2008. One Thousand and one Nights in europe. Name-i farhangistan,FALL 2008 , Volume 10 , Number 3 (39); P (s) 76 - 100. [In Persian[.
Schlerath, B., 2000, “Wilhelm Geiger” Encyclopædia Iranica Vol. X, Fasc. 4, P 393-394,available online at iranicaonline. Org / articles / geiger-wilhelm
Strich, F., 1949, Goethe and World Literature, London: Routledge & Kegan Paul LTD.
Watkins, C., 1990, “What is Philology?”, Comparative Literature Studies, Vol.27, No 1, P.21-25
Wokoeck, U., 2009, German Orientalism (The study of the Middle East and Islam from 1800 to 1945). London: Routledge.
Ziolkowski, J., 1990, “What Is Philology”, in Comparative Literature Studies, Vol.27. No.1, P.1-12. Published by The Pennsylvania State University Press, University Park and London.
 
 
پژوهش های ایران شناسی
دوره 10، شماره 2
بهمن 1399
صفحه 115-137
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار