نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

نزاری یکی از شاعران معروف فارسی در قرن هفتم و هشتم هجری است که آثار متعددی در قالب­های مختلف از او باقی مانده است. غزلیات و مثنویها و رباعیات نزاری چاپ شده‌اند، ولی سایر اشعار او، اعم از قصاید، قطعات، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند و مسمطها هنوز چاپ نشده‌اند. از طرفی در برخی نسخه‌های بازیافته کلیات نزاری ابیات دیگری هست که در نسخه‌های چاپی نیست. یکی از این نسخه‌ها، نسخة کلیات نزاری متعلق به کتابخانة چوروم حسن‌پاشا در ترکیه است که در این مقاله ضمن معرفی آن، ابیات تازه‌ای از اشعار نزاری را که در آن نسخه آمده، ولی در نسخه‌های مورد استفادة مصححان نبوده، می‌آوریم. از طرفی برخی به اختلافات مهمی که از نظر نگارندگان صحیح‌تر از ضبط‌های نسخه‌های چاپی است، اشاره کرده‌ایم. لازم به ذکر است از بین آثار منظوم نزاری، آنچه که در این مقاله مورد توجه قرار گرفته، غزلیات، سفرنامه، مثنوی روز و شب و نامه‌های منظوم اوست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Manuscript of Nizari Quhistani’s Complete Works in Chorum Hassan Pasha Library and Its Importance in Correcting and Completing His Poems

نویسندگان [English]

  • Mahdi Rahimpoor 1
  • asghar salahi 2

1 Ph.D Candidate, Department of Persian Language and Literature Mohaghegh Ardabili University, Ardabili, Iran

2 Associate Professor Department of Persian Language and Literature Mohaghegh Ardabili University, Ardabili, Iran

چکیده [English]

Nizari is one of the famous Persian poets of the seventh and eighth centuries AH. Many of his works are still extant in various forms. His sonnets, quatrains, and masnavi poems have been published, but his other poems have not yet been published. In some of the manuscripts of Nizari’s collection of works, there are verses that cannot be found in the printed versions. One of these manuscripts is kept in Churom Hasanpasa Library in Turkey. This article mentions some important differences between the aforesaid manuscript and the published works. It argues that the manuscript is more credible than the printed copies. It should be noted that among Nizari’s works, what is studied in this article are his sonnets, Safarnama, Munazara-yi Shab wa Rūz, and his letters.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nizari Quhistani
  • Sonnet
  • Safarnama
  • Munazara-yi Shab wa Rūz
ابوجمال، نادیه، 1392، بقای بعد از مغول، نزاری قهستانی و تداوم سنت اسماعیلی، ترجمة فریدون بدره‌ای، تهران، فرزان‌روز.
بایبوردی، چنگیز غلام‌علی، 1370، زندگی و آثار نزاری، ترجمۀ مهناز صدری، به اهتمام و نفقۀ محمود رفیعی، تهران، علمی.
پورجوادی، نصرالله، 1385، «مقدمه» مثنوی روز و شب، حکیم نزاری قهستانی، تهران، نشر نی.
حسینی، محمدتقی، 1390، (ترجمه و تنظیم)، فهرست نسخ خطی فارسی کتابخانۀ چوروم حسن‌پاشا، قم، مجمع ذخایر اسلامی.
دانش‌پژوه، محمدتقی، 1348، فهرست میکروفیلهای کتابخانة مرکزی و اسناد دانشگاه تهران، جلد اول، تهران، دانشگاه تهران.
ــــــــــــــــ، 1358، «کتابخانة شچدرین در شهر لنینگراد»، نشریة نسخه‌های خطی کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران، دفتر هشتم (نسخه‌های خطی در کتابخانه‌های اتحاد جماهیر شوروی)، تهران، دانشگاه تهران.
کتابیار، کریم، 1386، «منظومه‌ای مناظره‌ای از نزاری قهستانی» آینۀ پژوهش، دورۀ 18، شمارۀ پیاپی 105 ـ 106، پاییز، صص 82 ـ 87.
نزاری قهستانی، 1390، سفرنامه، به تصحیح و مقابلۀ چنگیز غلامعلی بایبوردی، به اهتمام محمود رفیعی، تهران، هیرمند، تهران.
ـــــــــــــ، 1385، مثنوی روز و شب، به تصحیح و با مقدمۀ نصرالله پورجوادی، تهران، نشر نی.
ـــــــــــــ، 1396، نامه‌های منظوم و رباعیات، به کوشش محمود رفیعی و محمدرضا راشدمحصل، بیرجند، چهار درخت.
ـــــــــــــ، 1371، دیوان، جلد اول، به تصحیح مظاهر مصفا، به نفقه و اهتمام محمود رفیعی، تهران، علمی. جلد دوم، 1373، تهران، صدوق.
ــــــــــــ، 865ق، کلیات، نسخة خطی کتابخانة چوروم حسن‌پاشا، شمارة 1955.
ــــــــــــ، 837ق، کلیات، نسخۀ خطی کتابخانۀ سالتیکوف شچدرین (لنینگراد)، شمارۀ 415
Boldyrev,  A.M., 1955,  et al Katalog Vostochnykh rukopisei, Akademii nauk Tadhhikskoi SSSR.