نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ثمین اسپرغم ¹
• ابوالقاسم قوام ²
• سمیرا بامشکی ³

¹ دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

² دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

³ استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در قصه‌های پریان، بارداری‌ها و زایش‌ها نیز همچون دیگر رخدادها و عناصر این‌گونۀ ادبی، صورت‌هایی دگرگونه و فراطبیعی دارند. در این مقاله، انواع بارداری‌ها و زایش‌های فراطبیعی در قصه‌های پریان ایرانی بررسی می‌شود. سپس به کمک روش اسطوره­شناسی ساختگرای کلود لوی استروس، به تحلیل ساختاری و تطبیقی این قصه‌ها با اساطیر ایرانی و نیز اسطوره‌های دو سرزمین هم‌جوار یعنی هند و بین‌النهرین پرداخته خواهد شد که پیوندهای فرهنگی و تاریخی با ایران دارند و بدین ترتیب شباهت‌های ساختاری بارداری و زایش در قصه‌های پریان ایرانی با این اسطوره‌ها نشان داده خواهد شد. سرانجام با توجه به اسطوره‌بن‌های مشترک این روایات، الگوی ساختاری این روایت‌ها  معین می‌شود و با توجه به نشانه‌ها و نمادهای موجود در روایات، نقد و تحلیل می­گردد. بررسی تطبیقی این قصه‌ها و اساطیر نشان می‌دهد که اشکال غیرمعمول بارداری و زایش در قصه‌های مورد بحث در اصل صورت‌هایی اسطوره‌ای هستند که در گذر زمان تغییر شکل داده و به صورت‌هایی مختلف در قصه‌های پریان نمود یافته‌اند. این روایت‌ها تقابل دو مفهوم ناباروری (بارخواهی) در برابر بارآوری و عالم طبیعی در برابر عالم فراطبیعی و کوشش برای حل آنها را نشان می‌دهند. در این روایت‌ها، تقابل غالباً به یاری عناصر واسطۀ فراطبیعی مرتفع می‌شود. این گونه بارداری‌ها و زایش‌های غیرمعمول مختص قهرمانان قصه‌هاست و ایشان را از آغاز آفرینششان به عوالم دیگر متصل می‌کند و سیمای ابرانسانی و خصلت‌های قهرمانی ایشان را از همان لحظۀ بسته شدن نطفه‌شان آشکار می‌نماید تا ممتاز بودن آنها و جهانشان را از دیگر انسان‌ها آشکارتر سازد.

کلیدواژه‌ها

• قصه‌های پریان
• اسطوره
• بارداری
• ساختارگرایی
• ایران
• هند
• بین‌النهرین

عنوان مقاله [English]

The Structural analysis of supernatural fertility and birth in Iranian fairy tales and the myths of Iran, India and Mesopotamia

نویسندگان [English]

• Samin Espargham ¹
• Abu-al-Ghasem Ghavam ²
• Samira Bameshki ³

¹ Phd Candidate Department of Persian Language and Literature, University of Ferdoosi Mashad

² Assistant Professor Department of Persian Language and Literature, University of Ferdoosi Mashad

³ Associate Professor Department of Persian Language and Literature University of Ferdoosi Mashad

چکیده [English]

In fairy tales, pregnancies and births, like other incidents and elements of this genre, have supernatural and transformed forms. This paper examines the diverse types of supernatural pregnancies and births in Iranian fairy tales. With the help of Claude Levi Strauss's structural mythology, these fairy tales are analyzed structurally, and they are compared with myths of Iran and the two neighboring lands, India and Mesopotamia, which have cultural and historical bonds with Iran. Thus, the structural similarities of pregnancy and birth in Iranian fairy tales with these myths are discussed. Finally, with respect to the common mythemes of these narratives, the structural model of them is determined, criticized and analyzed on the basis of the signs and symbols in the narratives. The comparative study of these stories and myths reveals that the unconventional forms of pregnancy and birth are in fact mythical forms, transformed over time and presented in various forms in fairy tales. These fairy tales represent infertility/fertility and natural world/supernatural world binary oppositions and the attempts to resolve them. In these narratives, the confrontation is often resolved with the help of supernatural mediators. Such supernatural pregnancies and births are peculiar to the heroes of fairy tales. They connect the heroes to the other worlds from the first moment of their creation, reveal their superhuman and hereditary features, and clarify the prerogative of them and their world.

کلیدواژه‌ها [English]

• Fairy Tales
• Myths of Pregnancy
• Structuralism
• Iran
• India
• Mesopotamia