نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار فرهنگستان زبان و ادب فارسی

چکیده

 تاکنون دربارۀ سرایندۀ سام‌نامه بحث‌های بسیاری بین پژوهندگان درگرفته است. برخی سرودن آن را به شاعر نامدار قرن هشتم، خواجوی کرمانی، نسبت داده‌اند و برخی دیگر در این انتساب تردید کرده‌اند. در این مقاله، این فرض مطرح شده است که در قرن دهم هجری شخصی همنام خواجو به نام «خواجوی شاهنامه‌خوان کراتی» منظومۀ سام‌نامه را از روی همای و همایون خواجوی کرمانی و با افزودن اشعار دیگری دربارۀ سام، سرودۀ خود او یا دیگران، ساخته و مدوّن ‌کرده است. افزون بر این، همین شخص دو منظومۀ پهلوانی دیگر را نیز، به نام‌های فرامرزنامۀ کوچک و شبرنگ‌نامه، که احتمالاً هر دو در قرن ششم هجری سروده شده و در متن هیچ­یک به سرایندۀ آنها تصریح نشده، به خود نسبت داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Plagiarism Tuesday Heroic Poem in the Tenth Century: Small Framrznamh, Shbrngnamh and Samnamh

نویسنده [English]

  • Abolfazle khatibi

Assistant Professor, Academy of Persian Language and Literature

چکیده [English]

So far, about poet Samnamh has overwhelmed much discussion between scholars. Some compose it the eighth-century poet, khajavi attributed Kermani and others have cast doubt on this difficult assignment. In this paper, the assumption is that someone in the sixteenth century namesake Khajoo called "khajavi creatinine Shahnameh" Samnamh system from the Homa and August khajavi Kerman other poems written about Sam's perspicacious poetry or others. In addition, this person also named two other heroic poem Framrznamە both small and Shbrngnamh, probably written in the sixth century and they are not stipulated in the text is a poet, is assigned to.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heroic poem
  • khajavi Kermani
  • khajavi frequently Homa and August
  • Samnamh
  • Faramarzname
آیدنلو، سجاد 1392. «بررسی تصحیح جدید سام‌نامه»، کتاب ماه ادبیات، ش80 (پیاپی 194)، 57-65.
اسدی طوسی، علی بن احمد 1354. گرشاسب­نامه، به تصحیح حبیب یغمایی، چاپ دوم، تهران: طهوری.
امیدسالار، محمود 1381. «بیان ادبی و بیان عامیانه در حماسه‌های فارسی»، جستارهای شاهنامه‌شناسی و مباحث ادبی، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، 438-460.
بِرخ، گابریله فان دِن و ابوالفضل خطیبی 1390. «شبرنگ‌نامه»، در فردوسی و شاهنامه­سرایی: گزیده­ای از  مقالات دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، زیر نظر اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1055-1064.
خالقی مطلق، جلال 1372. «معرفی قطعات الحاقی شاهنامه»، در گل رنجهای کهن، به کوشش علی دهباشی، تهران: مرکز، 126-170، 421-438.
دهخدا، علی­اکبر 1377. لغت­نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رستگار فسایی، منصور 1370. مقدّمۀ برگزیدۀ سام‌نامه، شیراز: نوید شیراز.
رویانی، وحید 1392. مقدّمۀ سام‌نامه (رک: سام‌نامه).
ریاحی، محمد ‌امین 1369. زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی، تهران: پاژنگ.
ریاحی، محمد امین 1372. سرچشمه‌های فردوسی‌شناسی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سام‌نامه 1319-1320. خواجوی کرمانی، به تصحیح اردشیر بنشاهی، بمبئی: چاپخانۀ سلطانی.
سام‌نامه 1392. از سراینده‌ای ناشناس، به کوشش وحید رویانی، تهران: میراث مکتوب.
سرکاراتی، بهمن 1378. «بازشناسی بقایای افسانۀ گرشاسب در منظومه‌های حماسی ایران»، سایه‌های شکارشده، تهران: قطره، 251-280.
شبرنگ‌نامه، نسخۀ کتابخانۀ دانشگاه لیدن به نشان Ms. Acad.150، همراه با متن فرامرزنامۀ کوچک.
شبرنگ‌نامه در نسخۀ شاهنامه، محفوظ در کتابخانۀ دیوان هند در لندن به نشان MS IO Islamic 3263 (IO).
شبرنگ‌نامه در نسخۀ شاهنامه محفوظ در کتابخانۀ ملی ایران، مورخ 1280ق به شمارۀ 5-22236.
عابدی، محمود 1390. «سام‌نامه»، در فردوسی و شاهنامه­سرایی: گزیده­ای از مقالات دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، زیر  نظر اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1055-1064.
فرامرزنامه (فرامرزنامۀ کوچک) 1382. به تصحیح مجید سرمدی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
فرامرزنامۀ بزرگ 1394. به تصحیح ماریولین فان زوتفِن و ابوالفضل خطیبی، تهران: سخن.
فردوسی، ابوالقاسم 1386 .شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، 8 جلد (جلد 6 با همکاری محمود امیدسالار و جلد 7 با همکاری ابوالفضل خطیبی)، کالیفرنیا و نیویورک: بنیاد میراث ایران.
نحوی، اکبر، 1381. «ملاحظاتی دربارۀ فرامرزنامه و سرایندۀ آن»، مجلّۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ش164، 119-126.
ـــــــــــ 1390. «فرامرزنامه»، در فردوسی و شاهنامه­سرایی: گزیده­ای از مقالات دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، زیر نظر اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، صص1013- 1024.
نفیسی، سعید 1307. نخلبند شعرا (احوال و منتخب اشعار خواجوی کرمانی)، تهران: مؤسّسۀ خاور.