نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دائرة المعارف بزرگ اسلامی

چکیده

جوامع ایران و ترکیه در نیمۀ نخست سدۀ بیستم میلادی شاهد تغییرات ژرف و گسترده‌ای در راستای نوسازی بودند که جنبه‌های گوناگون حیات فردی و اجتماعی ایرانیان و ترکان را تحت تأثیر قرار داد. مقاله حاضر با تحلیل روانکاوانۀ دو داستان کوتاه از دو چهرۀ شاخص داستان‌نویسی ایران و ترکیه، یعنی صادق هدایت (1903-1951م) و سعید فائق عباسی‌یانیک (1906-1954م)، به بررسی اثرات تغییرات اجتماعی بر شخصیت این دو نویسنده پرداخته است و مضامین انزواجویی، کناره‌گیری از اجتماع و بازگشت به زهدان در دو داستان کوتاه تاریک‌خانه اثر صادق هدایت و نقطه‌ای بر روی نقشه اثر سعید فائق با بهره‌گیری از مفهوم «واپس‌روی»، که جزو مکانیسم‌های دفاعی روان آدمی به شمار می‌رود، مورد واکاوی قرار گرفته‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Dot in the Dark Room Psychological Analysis of the Short Stories The Dark Room by Sadeq Hedayat and A Dot on the Map by Sait Faik Abasıyanık

نویسنده [English]

  • Ali Kalirad

Assistant Professor, Encyclopedia Islamic Foundation

چکیده [English]

Iran and Turkey witnessed deep and broad social changes in an effort to Modernization in the first half of 20th century. The social changes had wide-ranging consequences, including personal and psychological effects. The purpose of this paper is a psychoanalytic study of two short stories written by two prominent Iranian and Turkish writers, Sadeq Hedayat (1903-1951) and Sait Faik Abasıyanık (1906-1954) for investigating the psychological impact of social changes on their characters. The themes of isolation, reclusiveness and return to womb in the short stories The Dark Room by Hedayat and A Dot on the Map by Abasıyanık examined by means of the defense mechanism of “regression”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Literary Criticism
  • social criticism
  • Psychological criticism
  • Sadeq Hedayat
  • Sait Faik Abasiynik
اتابکی، تورج (1385). تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه، ترجمۀ مهدی حقیقت‌خواه، تهران، ققنوس.
الکساندر، فرانتز (1377). مبانی روانکاوی، ترجمۀ فرید جواهرکلام، چاپ دوم، تهران، علمی و فرهنگی.
پیزر، استوارت و جفری ترورز (1387). روانشناسی و تغییرات اجتماعی، ترجمۀ سعید مدنی، تهران، دانژه.
روشه، گی (1368). تغییرات اجتماعی، ترجمۀ منصور وثوقی، تهران، نشر نی.
فائق، سعید (1358). نقطه‌ای بر روی نقشه. برگزیدۀ داستان‌های امروز ترک، ترجمۀ رضا سیدحسینی و جلال خسروشاهی، تهران، کتاب زمان، 11-30.
فرانک، برونو (1370). فرهنگ توصیفی اصطلاحات روانشناسی، ترجمۀ فرزانه طاهری و مهشید یاسایی، تهران، طرح نو.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1384). صادق هدایت و مرگ نویسنده، چاپ چهارم، تهران، مرکز.
کارپات، کمال (1364). مضامین اجتماعی در ادبیات نوین ترکیه، ادبیات نوین ترکیه، ترجمه و تدوین یعقوب آژند، تهران، امیرکبیر، 198-229.
کامشاد، حسن (1384). پایه‌گذاران نثر جدید فارسی، تهران، نشر نی.
گرین، ویلفرد و دیگران (1385). مبانی نقد ادبی، ترجمۀ فرزانه طاهری، چاپ چهارم، تهران، نیلوفر.
میرعابدینی، حسن (1386). صد سال داستان‌نویسی ایران، جلد 1 و 2، تهران، چشمه.
هدایت، صادق (1379). سگ ولگرد، با مقدمۀ محمد بهارلو، چاپ دوم، تهران، قطره.
Absiyanik, F. S. 2009. Son Kuşlar, 21, Baskı, İstanbul, YKY.
Adams, Peter C.S. Return to Womb Fantasies in Contemporary American Science Fiction Films at http : // www. cpcs. umb. Edu /~Peter / sf / return_ womb _ fantasies.html (accessed 6 September 2009).
Doğan, A & İ. Baştuğ. 2002. Abasıyanık Sait Faik, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, vol. 1, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi.
Hardacre, H. 1983. The Cave and the Womb World, Japanese Journal of Religious Studies, 10/2-3, 149-176.
Llosa, M. V. 2002. La verdad de las mentiras. Madrid, Alfaguara.
McCafferty, S. and G. McCafferty. 2008. Back to the womb: Caves, Sweat baths and Sacred Water in ancient Mesoamerica, Flowing through Time. Calgary, AB, The Chacmool Archaelogical Association of the University of Calgary, 26-33.
Okay, O. 2008. Abasıyanık Sait Faik, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, İsam.
Schmid-Kitsikis, E. 2005. Defense Mechanisms, International Dictionary of Psychoanalysis, Farmington Hills, MI, Thomson Gale.