نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ایران‌شناسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد ایران‌شناسی دانشگاه تهران

چکیده

این مقاله به بررسی تطبیقی کتاب جهان‌نامه نوشتۀ محمّد بن نجیب بکران و نسخۀ خطی مسالک و ممالک اثر ابوالحسن صاعد بن علی جرجانی، که در نیمۀ دوم قرن نهم کتابت شده است، می‌پردازد. از این بررسی تطبیقی معلوم می شود که جرجانی بسیاری از مطالب خود را از جهان‌نامه گرفته است و با این حال، به سبب بیشتر بودن نسخه‌های مسالک جرجانی نسبت به متن جهان‌نامه، می‌توان بعضی اغلاط متن و نسخه‌های جهان‌نامه را تصحیح کرد، ضمن آنکه از جهان‌نامه هم می‌توان در تصحیح متن مسالک جرجانی کمک گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Review of Jorjaniʼs Manuscript of Masalek va Mamalek with Jahan Nameh

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Jaafari-Dehaghi 1
  • Mohammad Hossain Soleymani 2

1 Associate Professor of Iranian Studies, University of Tehran

2 Post Graduate Student of Iranian Studies, University of Tehran

چکیده [English]

This article is concerned with a comparative review of Jahân-Nâme   by Mohammad bin Najib Bakran and manuscripts of Masâlek va Mamâlek by Abu al-Hasan Sâʽid bin Ali Jurjâni written by during the middle of ninth century AH. From this review it becomes clear that Jorjâniʼs main source in writing his book was Jahân-Nâme and therefore Jahân-Nâme is also a good source for editing the Masâlek.  However, the manuscripts of his Masâlek at our hand are by far more than the manuscripts of Jahân-Nâme, and this help us to correct some of errors  occurred in editing of  Jahân-Nâme.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historical geography
  • codicology
  • edition
  • Masâlek va Mamâlek of Jurjâni
  • Jahân-Nâme of Mohammad bin Najib Bakran
اسماعیل پاشا بغدادی (1951). هدیة العارفین (نسخۀ افست استانبول). بیروت، داراحیاء التراث العربی.
آغابزرگ طهرانی، محمد محسن (1362). طبقات أعلام الشیعة: الضیاء الّلامع فی القرن التاسع، تدوین علی‌نقی منزوی، تهران، دانشگاه تهران.
آقابزرگ، تهرانی (1983). الذریعه الی التصانیف الشیعه، بیروت، دارالأضواء.
بی‌کا (2013). فهرست نسخههای خطی کتابخانه جامعۀ همدرد، بازیابی در 20 اردیبهشت 1393 از مرکز بین المللی میکروفیلم نور:
http://www.noormicrofilmindia.com/fa/Book.aspx?id=nMiznsY3HVo
حاجی‌خلیفه (1943). کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، استنبول، وکالة المعارف الجلیله فی مطبعها البهیه.
دانش‌پژوه، محمّد تقی (1363). فهرست میکروفیلم‌های کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران (جلد 3)، تهران، دانشگاه تهران.
                         (1357). فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران (جلد 16)، تهران، دانشگاه تهران.
درایتی، مصطفی (1390). فهرستگان نسخههای خطی ایران (فنخا)، تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
درایتی، مصطفی ( 1389). فهرست دست‌نوشته‌های فارسی (دنا)، تهران، کتابخانۀ، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
الروضاتی، السید محمدعلی (1390). تکملة الذریعة الی تصانیف الشیعة، تدوین محمد برکت، تهران، مکتبة، متحف و مرکز وثائق مجلس شورای الاسلامی.
                 (1391). تکملة طبقات أعلام شیعة، تدوین محمد برکت،) تهران، مکتبة، متحف و مرکز وثاق مجلس الشوری الاسلامی.
سزگین، فؤاد (1983). تاریخ التراث العربی، قم، مکتبة آیة االله العظمی المرعشی النجفی العامة.
کابلی، عبداالله (1392). تذکرة التواریخ، تدوین علیرضا قوجه‌زاده، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
کراچکوفسکی، ایگناتی یولیانوویچ (1379). تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران، علمی و فرهنگی.
متز، آدام (1362). تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، ترجمۀ علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، تهران، امیر‌کبیر.
محمد بن نجیب بکران (1960). جهاننامه، تدوین یو. آ. بورش چه‌وسکی، مسکو، ادارۀ نشریات ادبیات‌خاور.
محمّد بن نجیب (1960). جهان‌نامه، تدوین بُرشچفسکی، مسکو، انستیتوی ملل آسیا.
ملیحای سمرقندی، محمد بدیع بن محمد شریف (1390)، مذکر الاصحاب، تدوین محمد تقوی، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
منزوی، احمد (1378). فهرستوارۀ کتاب‌های فارسی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
نصرآبادی، محمد طاهر (1379). تذکرة نصرآبادی، تدوین احمد مدقق یزدی،) یزد، دانشگاه یزد.
  Blochet, E. 1925. Catalogue des manuscrits persans. Paris: Reunion des Bibliotheques Nationales .
Rieu, Charles.1965.Catalogue of The Persian Manuscripts in The British Museum  Oxford, Trustees of The Brithish Museum.