نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد تاریخ دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد ایران¬شناسی دانشگاه تهران

چکیده

یکی از مهم‌ترین دگرگونی‌های به وجود آمده در دورۀ مغولان به وجود آمدن اصطلاحات و عبارات جدید اداری و دیوانی بود، که نتیجه ادغام تجربیات اداری مغولان، ایرانیان، چینیان و ترکان در این دوره است. اگرچه دربارۀ اصطلاحات دیوانی دورۀ مغول تحقیقات و تتبّعات قابل توجهی به عمل آمده است، امّا با توجه به عدم شناسایی کامل منابع و مراجع تاریخی و ادبی این دوره، این پژوهش‌ها نتایج بایسته­ای را در بر نداشته و لازم است، که محدودۀ تحقیقات را به دیگر متون گسترش داده و با بررسی بیشتر، زوایای ناشناختۀ این دگرگونی‌ها به خوبی شناسانده شود. در این راستا و در این مقاله با بهره­گیری از بخش‌هایی از نسخۀ خطی «المرشد فی الحساب»، که از متون تخصصی تاریخ علم دورۀ مغول به شمار می‌رود، در دو بخش به شناسایی اصطلاحات دیوانی دورۀ مغولان و واژه­های مرتبط با آن پرداخته می‌شود. در بخش نخست نسخه خطی« المرشد فی الحساب»، معرفی و در بخش دوّم آن، بخشی از این نسخه که مربوط به اصطلاحات دیوانی است، بازخوانی و شناسایی می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Adminstrative Jargon of Mongol based on"Murshed fi Al- Hesāb"

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bagher Vosughi 1
  • Mohammad Hossein Solemani 2

1 Professor, Department of History, University of Tehran

2 M.A. Student of Iranian Studies, University of Tehran

چکیده [English]

One of the main changes which are happened during the Mongol administrative and bureaucratic correction is new words, Integration of administrative corrections in Mongol era because of combining Persian, Chinese and turkey experiences. Although the Bureaucratic correction on the Court of the Mongol era has been researched and inquired considerably, these studies and researches are not adequate and sufficient, because there is not enough recognition of historical and literary sources of this period. The scope of research is extended to the other texts and more investigations of these unknown aspects of these changes are introduced. In this regard, this paper utilizes parts of manuscripts "Al-Morshed fi al-Hisāb", which is one of the professional literature on the scope of the Mongol period and it identifies bureaucratic correction and words related to identifying expressions of Mongol era In the first section, the manuscript "Al-Morshed fi al-Hisāb", is introduced and in the second section of this paper, Some parts of this manuscripts which refers to the bureaucratic correction reviewed and identified.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-Morshed fi al-Hisāb"
  • Bureaucratic jargon
  • Mongol period
افشار، ایرج. (1385, تیر و مرداد). تازه­ها و پاره­های ایران شناسی. بخارا، شماره 52 ص. 202-203.
             . (1380, پاییز و زمستان). سه نقطه ها. نامۀ بهارستان (شماره 4).
شمس الدین محمد بن محمود آملی. (1381 ش). نفایس الفنون فی عرایس العیون. تهران : انتشارات اسلامیه.
تهرانی، آغا بزرگ. 1983. الذریعه الی التصانیف الشیعه. بیروت: دارالأضواء.
حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله. (1943. کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون (مجلد الثانی). استنبول: وکالة المعارف الجلیله فی مطبعها البهیه.
حسن بن علی. ( زنده در 691). المرشد فی الحساب. نسخۀ خطی ش 21852: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
درایتی، مصطفی. 1389. فهرستوارۀ دست نوشت های ایران ( دنا) (جلد 9). تهران، مجلس: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
صفری آق قلعه، علی. 1388. چهار پاره و چند نکته. گزارش میراث (35).
                         . 1389. چهار پاره و چند نکته. گزارش میراث (39).
منزوی، احمد. 1378. فهرستوارۀ کتاب‌های فارسی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
نفیسی، سعید. 1344. فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی. تهران: چاپخانه مجلس شورای ملی.