نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امید مجد ¹
• هادی بکائیان ²

¹ دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

² پژوهشگر تاریخ دورة اسلامی

چکیده

نیشابور به عنوان یکی از کلانشهرهای دنیای اسلام در فاصله سده‎های سوم تا هفتم هجری قمری نقش مهمی در تحولات سیاسی- اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی ایران و جهان اسلام ایفا نموده است. بررسی تاریخ نیشابور در این دوره نشانه‎های بسیار شاخصی از یک ایران کوچک در گستره مرزهای کرسی ایالت خراسان بزرگ، فرا روی ما می ‎نهد. در واقع می ‎توان با بررسی و درک تحولات و رویدادهای این شهر کلیدی ایران بر بسیاری از تحولات مختلف ایران آن دوره آگاه شد. به دلیل اهمیت این شهر در دوران مورد بحث، کمتر نوشته ه‎ای اعم از تاریخی، جغرافیایی، فرهنگ رجال، تاریخ های محلی و... است که از نیشابور و تحولات سیاسی و رجال... آن سخنی نگفته باشد. بررسی اجمال تاریخ غنی و وسیع نیشابور نشان از توسعه‌ای متوازن و نسبتا سریع در فاصله سده‎های سوم تا ششم هجری قمری در همه حوزه‎ها دارد. توازن همه جانبه در حیطه های سیاسی، اقتصادی- اجتماعی و علمی- فرهنگی و شکل گیری اولین تحولات مهم تاریخ ایران در این شهر مانند مرکزیت سیاسی، شکل گیری اولین مؤسسات آموزشی با ساختار نظام مند، نکته های برجستۀ تاریخ پربار نیشابور کهن است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. برای بررسی دقیق ‎تر در این مقاله تاریخ نیشابور را به چهار بخش مجزای تاریخ سیاسی با ذکر جرئیات هر دورۀ حکومتی از پیش از اسلام تا قرن هفتم و حملۀ مغول ها، تاریخ اجتماعی پس از اسلام ، تاریخ اقتصادی بر اساس منابع طبیعی و انسانی تقسیم کرده و به تفکیک هر کدام را بررسی کرده‌ایم.

کلیدواژه‌ها

• نیشابور
• تاریخ
• اوضاع سیاسی
• اوضاع اجتماعی- اقتصادی
• اوضاع علمی - فرهنگی

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

A multi-faceted study of the history of Neyshabour from the beginning to the Mongol invasion

نویسندگان [English]

• Omid Majd ¹
• Hadi Bakaeian ²

¹ Corresponding Author, Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran

² Researcher of the history of the Islamic period.

چکیده [English]

As one of the metropolises of the Islamic world, Neishabur has played an important role in the political, social, economic and cultural developments of Iran and the Islamic world between the third and seventh centuries of the Islamic calendar. Examining the history of Neyshabur in this period reveals very significant signs of a small Iran in the area of ​​the borders of the seat of the Greater Khorasan state. In fact, by examining and understanding the developments and events of this key city of Iran, one can be aware of many different developments in Iran during that period. Due to the importance of this city in the period under discussion, there are few writings, including historical, geographical, noble culture, local histories, etc., that do not mention Neishabur and its political and noble developments. An overview of the rich and extensive history of Neishabur shows a balanced and relatively fast development between the 3rd and 6th centuries AH in all areas. All-round balance in the political, economic-social and scientific-cultural fields and the formation of the first important developments in the history of Iran in this city, such as political centrality, the formation of the first educational institutions with a systematic structure, are the prominent points of the rich history of ancient Neyshabur, which in This article has been investigated. For a more detailed analysis, in this article, the history of Neyshabur is divided into three separate parts of political history, social history, and economic history.

کلیدواژه‌ها [English]

• : Neyshabur
• history
• political situation
• socio-economic situation
• scientific-cultural situation