نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسن کریمیان ¹
• حسین صبری ²
• محرم باستانی ²

¹ استادیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران

² دانش¬آموختۀ کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه تهران

چکیده

مورّخین و جغرافی­نویسان را به خود معطوف کرده باشد. بقایای این شهر در دشتی وسیع و حاصلخیز در شمال غربی شهرستان صحنۀ کرمانشاه واقع شده و به جهت قرارگیری در مسیر ارتباطی ایران به بین‌النهرین، از موقعیت ممتازی برخوردار بوده است. قدیمی‌ترین آثاری که در بررسی‌های نگارندگان از بقایای شهر دینور به دست آمده، مربوط به دورۀ سلوکیان (64–312 ق. م) است. داده­های باستان­شناختی، ضمن تائید اطلاعات تاریخی، از تداوم حیات این شهر در دورۀ ساسانیان (65۱ – 224 م) و قرون اولیۀ اسلامی تا پایان عصر تیموریان (۷۷۱ – ۹۱۱ ه. ق) حکایت دارند. موقعیت ممتاز جغرافیایی و قابلیت‌های محیطی دشت دینور سبب شده تا این شهر، تخریب‌های مکرر ناشی از جنگ و بلایای طبیعی را پشت سر نهاده و در شکل­گیری سلسله­های مقتدر محلی (مانند خاندان حسنویه) نیز به نحو مؤثری ایفای نقش نماید.
در پژوهش حاضر تلاش بر آن است، تا مشخص گردد چگونه شهری با چنان بستر جغرافیایی و تاریخی معتبر، به ناگاه متروک شده است. در راستای حصول به هدف تحقیق، بررسی‌های روشمند در عرصۀ محوطۀ باستانی دینور به انجام رسید. تحلیل داده­های حاصل از بررسی‌های میدانی، روشن ساخت که این شهر در پی انتخاب کرمانشاه به عنوان مرکز سیاسی غرب کشور، در اوایل حکمرانی صفویان کاملاً متروک گردید. بدین ترتیب می‌توان پذیرفت، که جابه­جایی مراکز حاکمیتی نیز می‌تواند دلیلی بر تداوم حیات شهرها باشد و استمرار وجود آنها، به مقتضیات سیاسی بستگی تام دارد.

کلیدواژه‌ها

• ایالت جبال
• شهر دینور
• ماه الکوفه
• شهر ساسانی
• شهر اسلامی

عنوان مقاله [English]

Dinevar, from Establishment up to Collapse, A Contemplation on the factors made cities abandoned

نویسندگان [English]

• Hassan Karimian ¹
• Hossein Sabri ²
• Moharram Bastani ²

¹ Assistant professor Archaeology, University of Tehran

² M.A Graduate of Archaeology, University of Tehran

چکیده [English]

There are few Iranian early Islamic cities like Dinevar that attract the attention of classic historians and geographers. Its remains are in a vast and prolific plain northwest of Sahneh, Kermanshah province, and since it was located on the Mesopotamian routs it has gotten a unique status. Based on the authors’ filed surveys, the Dinevar most ancient evidences are related to Seleucids (224-651.A.D) .Confirming the historical information, archaeological data demonstrate a sustaining existence through Sasanids (224-651 A.D), early Islamic centuries to the end of Timurids era (771-911 A.H) in Dinevar. Dinevar’s unique geographical status and its environmental capacities helped it to overcome the natural disasters, and war effects, however,it played significant role in emergence of local dynasties (e.g, Hasanüyeh).
In this study, there is an attempt to identify why a flourished city, with such geographical and historical context,was abandoned immediately.A systematic survey has been done across Dinevar site to achieve the research aim.Dinevar seems being completely abandoned when Kermanshah was designated as the political center of Iranian western regions by early Safavids era. Consequently, it can be accepted that shifting in the centers of political powers can be considered as a reason of their abandonment and collapse.

کلیدواژه‌ها [English]

• Jebal province
• Dinevar city
• Mah al-Kufeh
• Sasanid city
• Islamic city