نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• بهرام آجورلو

استادیار دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

امروزه در باستان­شناسی عصر نوسنگی، دیرین اقلیم­شناسی از رهیافت‌های بنیادین به شمار می‌آید. حدود هزارۀ دهم پ. م. تغییرات گستردۀ هولوسین، مقدمات انقلاب نوسنگی و پیدایش روستانشینی را فراهم کرد. تحولات هولوسین البته جغرافیای زیستی فلات ایران را هم دگرگون کرد؛ و در فاصلۀ حدود 800/12 پ. م. تا 500/3  سال پ. م. دمای هوا و پوشش گیاهی و جانوری آن به دفعات متحول شد؛ تا این که اقلیم فلات ایران در حدود 500/3 سال پ. م. به ثبات امروزی رسید؛ که اطلاعات دیرین اقلیم شناختی آن تاکنون از دو دریاچۀ ارومیه و زریبار در نیمۀ غربی فلات ایران به دست آمده است؛ بنابراین دربارۀ تحولات اقلیمی دورۀ هولوسین از نیمۀ غربی فلات ایران اطلاعات بیشتری نسبت به نیمۀ شرقی آن موجود است. تحولات هولوسین سبب شد که هستۀ روستانشینی اولیه و منشاء چراگردی فلات ایران در منطقۀ زاگرس شمالی- مرکزی قرار بگیرد؛ بنابراین، روستانشینی اولیه در فلات ایران، همانند فلسطین و جنوب شرقی فلات آناتولی، منشاء اقلیمی- جغرافیایی دارد؛ و از یک مدل انتشارگرا تبعیت می‌کند. خوزستان و آذربایجان از اولین مناطقی بودند که تحت تأثیر تحولات فرهنگی- اجتماعی زاگرس شمالی- مرکزی وارد عصر نوسنگی شدند. همچنین تحولات آب و هوایی هولوسین اولیه همچنین بر کیفیت معیشت ساکنان عصر نوسنگی فلات ایران تأثیرگذار بوده است؛ زیرا توسعۀ تدریجی خشک شدن اقلیم فلات ایران و گسترش نواحی بیابانی و نیمه بیابانی و پوشش نوع استپ، سبب پیدایش و تثبیت معیشت چراگردی و نیز کشت دیم گردید.

کلیدواژه‌ها

• فلات ایران
• عصر نوسنگی
• هولوسین
• روستانشینی
• چراگردی

عنوان مقاله [English]

The Palaeo-climate of Iranian Plateau in the Neolithic Age

نویسنده [English]

• Bahram Ajorloo

Assistant professor of Islamic Art University of Tabriz

چکیده [English]

Palaeoclimatology is a basic approach for the Neolithic archaeology. The world-wide climate changes during the Holocene ca. 10^th millennia BC was an introduction to the Neolithic Revolution and the emergence of early villages. Early Holocene climate oscillations changed the biogeography of Iran. Consequently, its temperature, fauna and flora had been changed during ca. 12800- 3500 BC; and finally, the modern climate of Iranian plateau had been established ca. 3500 BC. The palaeoclimatological information of western Iran is provided from both lakes of Urmia and Zeribar. Therefore, there is not enough palaeoclimatological information about eastern Iran. By the Holocene changes the core of early village sedentary and trans-humanism in the Iranian plateau originated in Northern and Central Zagros. Thus, it can be concluded that the early village sedentary in the plateau of Iran had been affected by both climate and geography; such a situation is analogous to Palestine and southeast Anatolia. In addition, it can be approached by a cultural diffusionist model. Khuzestan and Azerbaijan were early areas entered in the Neolithic Age affected by socio-cultural events of the Early Neolithic Northern and Central Zagros. Furthermore, the economy of the settled Neolithic people in the plateau of Iran had been subjective of the Early Holocene oscillations; as the result, the development of arid climate through the Iranian plateau and by the stretching of deserts and semi-desert lands and also steppes, people achieved pastoralism, trans-humanism and dry farming.

کلیدواژه‌ها [English]

• Iranian plateau
• the Neolithic Age
• holocene
• Village sedentary
• Trans humanism