نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• محمود جعفری دهقی

دانشگاه تهران

چکیده

به نظر میرسد که ویژگیهای شهرهای آرمانی از یک سو در کهن ترین اسطوره های ایرانی و از سوی دیگر در شاهنام? حکیم طوس مندرج است. ظاهراً بن مایه و الگوی شهر آرمانی، یکی ور جمکرد است که کهن ترین نمونه از اینگونه شهرها است و بنابر روایت وندیداد، به دست جمشید بنا شد تا نمونه ای از موجودات اهورایی در آن نگهداری شود. یکی از ویژگیهای این ور یا بارو، جاودانگی آن است و افزون بر این، در آن، نشانی از سرما، گرما، تاریکی، بیماری و مرگ دیده نمی شود. نمونه ای دیگر از این دست، بنایی است که بر پای? مهریشت، ایزد مهر بر فراز کوه اساطیری هرا (البرز) برپا کرده است که در آن نیز از شب، تاریکی، سرما، گرما، بیماری و مرگ اثری نیست.
به نظر نگارنده، حکیم طوس با ارائ? کنگ دژ به عنوان نمونه ای آسمانی از این جاودان شهر آرمانی به کهن الگوهای آن نیز نظر داشته است. از این روی، آن را چنین توصیف میکند که:
الف. شهری فراخ است با باغها و بناهای زیبا.
ب. هوای آن معتدل است و در آن از گرما و سرما خبری نیست.
ج. آب آن گواراست و در آن نشانی از بیماری و مرگ نیست.
هدف از نگارش این مقاله مقایس? کنگ دژ به عنوان جاودان شهر شاهنامه با نمونه های اساطیری آن در متون باستانی است، تا بدین وسیله پرتوی بر خواستگاه اندیشه های حکیم طوس افکنده شود.

کلیدواژه‌ها

• آرمانشهر
• ایزد مهر
• سیاوشگرد
• سروش
• کنگدز
• ور جمکرد

عنوان مقاله [English]

Utopia drawn by Toos Sage in Shahnameh

نویسنده [English]

• Mahmoud Jafari Dehaghi

چکیده [English]

It seems that characteristics of utopias have been inscribed in the most ancient Iranian myths on the one hand, and drawn in Shanameh book by Toos Sage (Ferdowsi) on the other hand. Apparently, theme and pattern of utopia were included in Var Jam Kard (a garden built by King Jamshid) at first place that is the most ancient one of such towns and according to Vandidad (Chapter of Avesta), it was constructed by king Jamshid in order to take care of a type of Ahuraic beings at this place. Ethernity is one of the characteristics of this Var (or bulwark) and rather than it, no sign of coldness, warmth, darkness, illness and mortality could be seen there. An example of this type is a construction that has been built by Izad Mehr (God of Light) over the top of Hara (Alborz) a legendary mount based on Mehr-Yasht (10th chapter of Avesta) where there was no sign of coldness, warmth, darkness, illness and mortality.
From author’s view, by representation of Kang Dej (Zahak’s castle) as celestial type of ethernal utopia, Toos Sage has also looked at its ancient patterns. For this reason, he depicts it as:
I) it is alarge city including beautiful gardens and buildings;
II) It has a temperate climate where there is no room for heat and coldness.
III) Its water is salubrious where there is no sign of illness and mortality.
Writing of the paper was intended to compare kang Dej as ethernal town of Shahnameh with mythical samples in ancient texts thereby a beam of light to be cast on origin of Toos Sage’s toughts.

کلیدواژه‌ها [English]

• Izad Mehr
• Kang Dej
• Soroush (Divinely Voice)
• Syavash- Gird
• Utopia
• Var Jamkard