مهرداد قدردان؛ زهره زرشناس؛ آمنه ظاهری عبدوند
چکیده
از دیر باز باران در پهنۀ عموما خشک و نیمه خشک سرزمین ایران همواره زندگی بخش و اثرگذار بوده است. به تبع آن از دوران کهن ایزد باران، یعنی تشْتَر، بسیار مورد احترام و ستایش بوده و جشنی موسوم به تیرگان برای بزرگداشت این ایزد یادگار آن دوران در این روزگار است. در روستایی قدیمی به نام شریف آباد، که تاسیس آن به قرن هشتم هجری قمری بر ...
بیشتر
از دیر باز باران در پهنۀ عموما خشک و نیمه خشک سرزمین ایران همواره زندگی بخش و اثرگذار بوده است. به تبع آن از دوران کهن ایزد باران، یعنی تشْتَر، بسیار مورد احترام و ستایش بوده و جشنی موسوم به تیرگان برای بزرگداشت این ایزد یادگار آن دوران در این روزگار است. در روستایی قدیمی به نام شریف آباد، که تاسیس آن به قرن هشتم هجری قمری بر می گردد و زمانی به واسطۀ موبدنشینی خود در راهبری بهدینان ایران و پارسیان هند نقش داشته، جشنی کهن برای بزرگداشت تشْتَر به نام تِشْتَریم برگزار می شود که با آدابی خاص همراه است. این شیوۀ بزرگداشت در جای دیگری گزارش نشده است، هرچند در کنار این جشن، جشنی دیگر به نام تیرماهی وجود دارد که همانند جشن تیرگان دیگر نقاط است. در تحقیق میدانی زیر با بررسی جشن های تشتریم و تیرماهی در این روستا، علاوه بر آشنایی با این دو جشن و مؤلفه های برگزاری آن، به دنبال پاسخ این پرسش خواهیم بود که آیا این مردمان با این دو بزرگداشت، تفاوتی میان تیر و تشتر قائل بوده اند و این دو را از هم بازمی شناخته اند؟ با توجه به اینکه این مردم هیچ گاه در یادکرد دو ایزد تیر و تشتر آنها را به تنهایی نام نمیبرند و آنان را همواره همراه یکدیگر به صورت «تیر و تشتر» یاد میکنند و در طول یکسال، در دو زمان مختلف، یکی حوالی تیرماه و دیگری در آبان ماه، به آیین بزرگداشت می پردازند و اینکه بنا بر مدارک و شواهد موجود موبدان فعال و آگاهی در این روستا می زیسته اند، گمان میرود این مردمان در گذشته های دور میان ایزدان تیر و تشتر تفاوت قائل بوده و آنان را از یکدیگر باز می شناخته اند و برای همین در دو نوبت جشن می گرفته اند. هرچند در این جشن ها هر دو یاد میشدند، ولی بیشتر این تشتر ایزد باران است که به واسطۀ تشتریشت و سرزمین خشک یزد آداب یادکرد دارد، ولی باید به یاد داشت که در گاهشماری رایج آنجا این تیر است که میان روزهای ماه و در میان ماههای سال می درخشد و از برابر شدن و همنشینی نام روز و ماه تیرگان پدید می آید.
